خلاقیت مخالفان علیه حکومت «شی»

از زمان اولین گزارش شیوع کووید در ووهان سه سال می‌گذرد و در این مدت طولانی، حکومت چین در تلاش برای از‌بین‌بردن هر‌گونه عفونت در میان جوامع، با اقدامات کنترل اجتماعی سخت‌گیرانه با این ویروس مقابله کرده است. قرنطینه‌های فوری، آزمایش‌های مکرر، نظارت انبوه و قرنطینه اجباری افرادی که در معرض خطر تلقی می‌شوند، از‌جمله روش‌هایی است که مقامات حزب کمونیست چین برای اجرای سیاست جنجالی «کووید صفر» اتخاذ کرده‌اند. سه سال می‌گذرد و بسیاری انتظار داشتند که چین از این رویکرد خشن و سخت‌گیرانه که درآمد و زندگی عادی را از ساکنان شهرهای قرنطینه‌شده محروم کرده است و به دلیل تأخیر در مراقبت‌های پزشکی باعث از‌دست‌رفتن جان‌های بی‌شماری میان بیماران غیرکووید شده است، فاصله بگیرد. حکومت «شی جین‌پینگ» همچنان بر موضع خود ایستاد و در‌نهایت خشم مردم برانگیخته شد. این نمایش خشم در سراسر کشور برای چندین دهه در چین دیده نشده است. حزب کمونیست چین تا‌کنون صداهای منتقد را‌ به‌ویژه در طول همه‌گیری، سرکوب کرده است. چندین شهروند روزنامه‌نگار و ساکنانی که تلاش می‌کردند تلفات روزهای اولیه کووید۱۹ را ثبت کنند، به زندان افتادند اما سرکوب و سانسور گسترده حزب کمونیست چین باعث نشد تا مردم خشمگین به خیابان‌ها نیایند.

یکی از ساکنان شانگهای به نام «وانگ» به اپک‌تایمز می‌گوید: «هیچ‌کس حزب کمونیست چین یا شی جین پینگ را دوست ندارد». او افزود که مردم چین از سیاست‌های سخت‌گیرانه کووید صفر «خسته» شده‌اند. این مرد در یک مصاحبه تلفنی گفت: «همه بخش‌ها در رنج هستند. ما باید برای خودمان غذا تهیه کنیم، تا از خانواده خود محافظت کنیم. بدون درآمد، چگونه می‌توانیم زنده بمانیم؟».

در شانگهای، یک راهپیمانی به اعتراضی خیابانی تبدیل شد که در آن بسیاری از معترضان برگه‌های کاغذ سفید را به نشانه سرپیچی از حکومت در دست داشتند. در پکن، دانشجویان دانشگاه «سینگ‌هوا» تابلو‌هایی را در دست داشتند که بر روی آن معادلات ریاضی نوشته شده بود که توسط «الکساندر فریدمان» فیزیک‌دان روس ابداع شده که نام خانوادگی او در زبان چینی هم‌آهنگ با واژه «انسان آزاد» است.

بر اساس گزارشی هم که نیویورک‌تایمز منتشر کرده، در فضای اینترنت تحت نظارت شدید دولت چین که پیام‌های مثبت و در ستایش از دولت فراوان هستند و پیام‌های منفی و انتقادی از سوی دولت حذف می‌شوند، معترضان به کنایه متوسل شدند. آنان ردیف‌هایی پر از حروف و واژگان چینی به معنای «بله»، «خوب» و «درست» را برای نشان‌دادن نارضایتی خود از سانسور منتشر کردند. این پیام‌های خلاقانه و اغلب کنایه‌آمیز برای رساندن صدای اعتراض و خشم به دلیل قرنطینه تقریبا سه‌ساله پس از شیوع کرونا منتشر شده که به سرعت تبدیل به یکی از جسورانه‌ترین نمایش‌های اعتراض علیه مقام‌های چین در سال‌های اخیر شد.

برخی از معترضان تا آنجا پیش رفتند که به‌طور مستقیم مقام‌های دولتی را محکوم کردند و آنان را با زبان صریح و حاوی تمسخر مورد انتقاد قرار دادند و حتی خواستار کناره‌گیری «شی جین‌پینگ» رئیس‌جمهوری چین از مقام خود شدند. با این وجود، در کشوری مثل چین که مقام‌های دولتی تحمل بسیار کمی برای پذیرش مخالفت آشکار را دارند، بسیاری از معترضان از طریق روش‌های ظریف‌تری اعتراض‌شان را بیان کردند؛ از‌جمله برجسته‌ترین آن نمایش برگه‌های سفید کاغذ بود که در شانگهای، پکن و دیگر شهر‌ها در اعتراضات مورد استفاده قرار گرفت.

ایده‌های جدید

موج اعتراضات دست‌کم در ده‌ها شهر پس از آتش‌سوزی در ساختمانی مسکونی در سین‌کیانگ آغاز شد؛ آتش‌سوزی‌ای که باعث کشته‌شدن ۱۰ نفر شد. تلفاتی که مرتبط با محدودیت‌های ناشی از شیوع کووید بوده که مردم را در خانه‌ها محدود کرده و مانع از رفت‌و‌آمد عادی در فضای اجتماعی می‌شود. تظاهرات‌کنندگان از ملحفه‌های سفید برای سوگواری کسانی که جان باخته‌اند، استفاده کردند. رنگ سفید یک رنگ متداول مراسم تشییع‌جنازه در چین است؛ رنگی که استفاده از آن برای ابراز خشم میلیون‌ها نفری که تحت محدودیت‌های ناشی از شیوع کووید رنج برده‌اند، قابل ‌درک است.

«هازل لیو»، تهیه‌کننده ۲۹ساله، روز یکشنبه در تجمعی در نزدیکی رودخانه لینانگما در پکن گفت: «نمایش کاغذ‌های بی‌کلام به این معناست که ما بی‌صدا‌ اما هم‌زمان قدرتمند هستیم». همچنین، عزاداران در خیابان اورومچی در شانگهای از برگه‌های سفید کاغذ استفاده کردند. یکی از افراد محلی می‌گوید هدف از نمایش این برگه‌ها در ابتدا این بود که به پلیس نشان دهند گردهم آمده‌اند تا بدون آنکه چیزی بگویند، به عزاداری بپردازند. با این وجود، با افزایش جمعیت شرکت‌کنندگان احساس غم و اندوه و ناامیدی به درخواست‌های گسترده‌تری برای پاسخ‌گویی دولت تبدیل شد. در اواخر عصر، صد‌ها معترض برگه‌های سفید را در دست گرفتند و آن را بالا بردند و شعار‌هایی را برای پایان‌دادن به محدودیت‌های ناشی از شیوع کووید سر‌ دادند.

«شیائو کیانگ»، پژوهشگر حوزه آزادی اینترنت در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی می‌گوید: «مردم پیام مشترکی دارند. آنان می‌دانند که می‌خواهند چه چیزی را بیان کنند و مقام‌های دولتی نیز مفهوم آن را درک می‌کنند. بنابراین، مردم نیازی به صحبت‌کردن برای بیان خواسته‌های‌شان ندارند. اگر یک برگه سفید را در دست بگیرید، همگان منظور شما را می‌فهمند».

برخی از معترضان به نیویورک‌تایمز گفتند که ایده در‌دست‌گرفتن برگه‌های سفید کاغذ از یک شوخی در دوران حکومت کمونیستی در شوروی الهام گرفته  شده است که در آن یک مخالف سیاسی که توسط پلیس به دلیل پخش برگه‌هایی در یک میدان عمومی دستگیر شده بود، به مأموران پلیس نشان داد که برگه‌ها سفید بوده‌اند و زمانی که مورد بازجویی قرار گرفت، پاسخ داده بود که نیازی به بیان واژگان نیست، زیرا همه می‌دانند. تظاهرات‌کنندگان ضددولتی در هنگ‌کنگ نیز در سال ۲۰۲۰ چند روز پس از تصویب قانون امنیت ملی برای سرکوب مخالفان از کاغذ سفید برای بیان اعتراض‌شان استفاده کرده بودند. پس از هشدار مکرر مقام‌های حکومتی و افسران پلیس نسبت به سردادن شعار‌های سیاسی بسیاری کاغذ‌های سفید را در مراکز خرید در دست گرفتند، زیرا شهر از دیوارنویسی‌های اعتراضی پاک شده بود.

در جریان موج جدید اعتراضات در چین، ویدئو‌ها و عکس‌های کاغذ‌های سفید در خارج از فضای اینترنت چینی که به‌شدت سانسور شده منتشر شد. هشتگ «A4Revolution» یا «انقلاب آ۴» که اشاره به اندازه برگه‌های کاغذ دارد، در روز‌های پایانی هفته رسانه‌های اجتماعی داغ شد و کاربران در حمایت از معترضان عکس‌های پروفایل خود را به رنگ سفید تغییر دادند.

برخی اعتراضات را به جهت‌های خلاقانه دیگری سوق داده‌اند. بیانیه‌ای که به نظر می‌رسید توسط یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های لوازم‌التحریر چین به‌صورت آنلاین منتشر شد، اعلام کرده بود آن شرکت فروش کاغذ A4 را برای «محافظت از امنیت ملی و ثبات کشور» متوقف خواهد کرد. آن شرکت مجبور شد در حساب کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی اعلام کند این پیام ساختگی و جعلی است و به فعالیت عادی خود ادامه خواهد داد. بیان خاموش و بدون شعار سرپیچی در اعتراضات که اغلب در ظاهر بی‌ضرر است، باعث ایجاد سردرگمی و ابهام در میان نیرو‌های پلیس شده است. آنان باید تصمیم بگیرند که چه حرکت و رفتاری از سوی معترضان مصداق عبور از خطوط قرمز است.

در یکی از مراکز خرید شانگهای، مردی عینکی تابلویی را در دست گرفت که روی آن نوشته شده بود: «می‌دانی می‌خواهم چه بگویم». در همان نزدیکی در خیابان اورومچی مرد دیگری وسط خیابان ایستاده بود و گُلی را به سمت آسمان گرفته بود و از اطرافیانش که در‌ حال فیلم‌برداری از او با گوشی‌های تلفن همراه‌شان بودند، پرسید: «چه چیزی برای ترسیدن وجود دارد؟». او به‌زودی با افسران پلیسی مواجه شد که وی را به درون خودرویی هدایت کرده و با خود بردند. مقام‌های چین تاکنون درباره اعتراضات سکوت کرده‌اند.