بیماران و چالش‌های پیش‌بینی‌نشده برای تهیه دارو
بیماران حوزه اعصاب و روانی که مدت زمان طولانی داروی خاصی را مصرف می‌کنند، با برنامه‌ریزی پزشک، آزمون و خطا و بررسی همه‌جانبه و جامع دارویی روی بیماران به درمانی خاص رسیدند به همین دلیل کمیابی در بخش دارو می‌تواند تمام تلاش درمانی و شناخت پزشکان را هدر داده و اجبار یا ناچاری برای استفاده از داروهایی در طبقات دیگر یا جایگزینی کامل دارو می‌تواند شرایط بیمار را بحرانی کند.
فربد فدایی*
روان‌پزشک و متخصص اعصاب و روان
بیماران حوزه اعصاب و روانی که مدت زمان طولانی داروی خاصی را مصرف می‌کنند، با برنامه‌ریزی پزشک، آزمون و خطا و بررسی همه‌جانبه و جامع دارویی روی بیماران به درمانی خاص رسیدند به همین دلیل کمیابی در بخش دارو می‌تواند تمام تلاش درمانی و شناخت پزشکان را هدر داده و اجبار یا ناچاری برای استفاده از داروهایی در طبقات دیگر یا جایگزینی کامل دارو می‌تواند شرایط بیمار را بحرانی کند. عموما متخصصان باتجربه‌تر به پزشکان جوان‌تر توصیه می‌کنند که در این شرایط داروی جایگزینی را لحاظ کنند در‌حالی‌که این کار همیشه هم جواب نداده و مثل شرایط فعلی، داروهای جایگزین هم نایاب شده و مشکلات مضاعف، پیش‌بینی‌نشده و جبران‌ناپذیری را برای بیماران ایجاد می‌کند همان‌طور که تا به امروز بیماران و پزشکان نه در زمینه داروهای متعدد بلکه در حوزه داروهای اعصاب و روان هم با چالش‌های پیش‌بینی‌نشده‌ای روبه‌رو بودند.
درست است که بسیاری از بیماران به رفتاردرمانی نیازمند هستند، اما واقعیت این است که اگر بیمار از ابتدا دارو مصرف نکند، آمادگی لازم برای رفتاردرمانی را ندارد بنابراین بیماری‌های ساده روانی مثل اضطراب، افسردگی، روان‌پریشی‌ها، اختلالات و... به دارودرمانی نیاز دارند و زمانی که کار دارودرمانی را شروع می‌کنند، پروسه درمان طولانی می‌شود و با نبود یا کمبود دارو، تنظیم وضعیت درمان دستخوش تغییر و بی‌نظمی می‌شود و این مسئله در روابط میان‌فردی و اجتماعی فرد مؤثر بوده و حتی آثار منفی آن در جامعه نیز به چشم می‌خورد.
مشکلات روانی بسیار متنوع و گسترده است و متأسفانه از هر پنج نفر دست‌کم یک نفر دچار اختلال روانی است که به درمان نیاز دارد. بیماری‌های روانی عموما از سن نوجوانی و جوانی شروع می‌شود، بنابراین وقتی فرد در بهترین سال‌های عمر با بیماری روحی مواجه می‌شود، مسائل شغلی، تحصیلی، خانوادگی و... فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد به همین دلیل مشکلات روانی باید بسیار سریع تشخیص و درمان شوند؛ بسیاری از بیماری‌ها خفیف هستند به همین دلیل از سوی بسیاری از افراد جدی گرفته نمی‌شوند و فرد مبتلا به علائم خفیف، سال‌های زیادی درد و رنج‌های عمیقی را تحمل می‌کند در صورتی که امکان درمان بیماری‌ها با علائم خفیف و کمتر، ساده‌تر بوده و تبعات آن کمتر است.
همیشه اعلام شده است که بیش از 90 درصد داروها در ایران ساخته می‌شود و وابستگی خاصی در این زمینه به خارج از کشور نداریم، اما واقعیت این است که در حوزه دارویی و مواد اولیه آن، به کشورهای دیگر بسیار وابسته هستیم؛ مواد اولیه تمام داروها از کشورهای خارجی تأمین شده و در بیشتر موارد ساده‌ترین نیازهای داروسازی ما مثل شیشه، در‌های بطری و... هم با وجود توانمندی‌های کشورمان، در داخل کشور تأمین نمی‌شود که امیدوار و منتظر هستیم این معضلات دارویی در تشکیلات وزارت بهداشت و سازمان غذا-دارو بررسی و اصلاح شود. مسئله دارو با جان و سلامت روح بیماران سروکار دارد و باید به عنوان اولویت اصلی برای بررسی و رسیدگی قرار گیرد.
وظیفه دولت این است که برای تمام گروه‌های سنی و اقشار جامعه امکان دسترسی به خدمات روانی، رفتاردرمانی و خدمات روان‌پزشکی مناسب، ارزان‌قیمت و باکیفیت را فراهم کند؛ هزینه‌های رفتاردرمانی و روان‌پزشکی در کشور ما نسبت به سایر کشورها کمتر است اما شرایط سخت اقتصادی و عدم حمایت شرکت‌های بیمه‌ای باعث شده تا مردم امکان پرداختن به مسائل، اختلالات، مشکلات روحی و روانی را نداشته باشند و از کنار علائم اضطراب، افسردگی، هیجان و تفکرات منفی به سادگی عبور کرده و بعد از آن با علائم، اختلالات و بیماری‌های شدیدتری روبه‌رو خواهند شد که بدون شک به درمان‌های تخصصی و پیگیری‌های بیشتری حتی بستری در بیمارستان‌های روان‌پزشکی نیاز دارند. متأسفانه در کنار مهم تلقی‌نشدن رفتاردرمانی و پیدانشدن بسیاری از نسخه‌های درمانی، بیماران زیادی از شهرستان به سمت شهرهای بزرگ یا تهران سرگردان شده و روان‌پزشکان نیز مجبور به تغییر داروها هستند که این کار مستلزم ارزیابی و بررسی شرایط روحی بیمار، احتمال عوارض یا تداخلات دارویی و مسائل دیگر بوده و به صورت همه‌جانبه فشار زیادی به پزشک و بیماران وارد می‌کند.