آموزش رسمی را اصلاح کنید

محمدتقی فلاحی-عضو کانون صنفی معلمان ایران:  «آموزش برای صلح» شعار امسال یونسکو برای روز جهانی آموزش است. مفهوم عمیق و گسترده صلح بی‌تردید فراتر از آن شرایطی است که نبود جنگ را به ذهن متبادر می‌کند. به بیانی دیگر صلح مفهومی کیفی است و تعریف‌پذیر نیست؛ در کتاب راهنمای آموزش صلح یونسکو نیز به جای یک تعریف ثابت، مؤلفه‌های مفهوم صلح بیان شده که از میان 10 مؤلفه مطرح‌شده، پذیرش پنداره مثبت درباره خود و دیگری، زندگی جمعی و مشارکتی، احترام به کرامت انسانی، حقوق بشر، عدالت و برابری در سطح کلان، توسعه تفکر انتقادی، حل تعارضات بدون خشونت، حفظ محیط زیست و... مواردی است که به‌عنوان مقدمه ضروری برای دستیابی به یک زندگی انسانی متناسب با صلح، باید به آنها پرداخته شود. از سوی دیگر، اگر تقسیم‌بندی گالتونگ از صلح به دو معنای صلح مثبت و منفی را در نظر داشته باشیم، برخلاف آن‌ مفهوم محافظه‌کارانه‌ای که از صلح استنباط می‌شود، صلح‌گرایان واقعی با توجه به عوامل ساختاری، به رفع علل ریشه‌ای خشونت یعنی فقر، تبعیض و بی‌عدالتی و برقراری دموکراسی اهتمام می‌ورزند. با این مقدمه می‌توان ادعا کرد هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ ساختاری، آموزش رسمی نیازمند تجدید نظر در گفتمان صلح است.  روش یادگیری حافظه‌محور مدام ترویج و تحکیم می‌شود و به تعبیر خانم میرهادی، «تفکر خلاق و انتقادی و خردمندانه اندیشیدن که بخشی از فرهنگ صلح است»، به انزوای بیشتری رانده می‌شود. شیوه تمرکزگرای اداره نظام آموزشی که با فرض فراهم‌کردن امکان کنترل بیشتر در اداره امور اتخاذ شده، بر سر راه رشد ارزش‌های دموکراتیک که با خودگردانی و استقلال مدرسه، معلم و دانش‌آموز هم‌بسته‌اند، موانع جدی ایجاد می‌کند.