زنان در مطالبات اجتماعی پیشرو هستند

نکته‌ای که امسال در بین ثبت‌نام‌کنندگان کنکور مورد توجه قرار گرفته است، حضور 63 درصدی دختران است و البته آن‌طور‌که فرارو گزارش داده است، از همان دهه 80 نیز روند حضور دختران رو به افزایش بوده است. «عبدالرسول پور‌عباس»، رئیس سازمان سنجش، درباره پذیرفته‌شدگان سال ۱۳۸۶ گفته بود: «۶۴ درصد دختر هستند» همان زمان بحث جنسیتی‌کردن پیش آمد، به‌طوری‌که بیان شد: «حداقل ورود شامل ۳۰ درصد دختر و ۳۰ درصد پسر می‌شود و بقیه داوطلبان به‌صورت رقابتی پذیرش می‌شوند». این طرح با حواشی و اعتراضات گسترده‌ای همراه شد. در سال‌های ۱۴۰۰، 1401 و امسال نیز بیش از ۶۰ درصد شرکت‌کنندگان دختر بودند. این سؤال مطرح است که عدم تمایل مردان به دانشگاه به خاطر چیست؟ «سعید معیدفر»، جامعه‌شناس و عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران در گفت‌وگو با فرارو از چند منظر این موضوع را بررسی کرده است. این جامعه‌شناس معتقد است: «تا همین اواخر مسائلی مثل موقعیت و جایگاه و منزلت اجتماعی بود که باعث می‌شد افراد به سراغ تحصیلات عالی بروند و از این طریق نیز با سایرین در رقابت باشند. همچنین با افزایش تعداد دانشگاه‌ها و به مرور زمان، ظرفیت‌های سیستم اداری و استخدامی کشور، با این حجم از فارغ‌التحصیلان سازگاری نداشت و به همین دلیل طبیعی بود که فارغ‌التحصیلان نمی‌توانستند پس از تحصیل به‌سرعت در سازمان‌ها و نهاد‌ها کار کنند». او در بخش دیگری از سخنانش ادامه داد: «نخستین تأثیر این ناترازی روی جنس مردان دیده شد».

این جامعه‌شناس در ادامه گفت: «با توجه به اینکه در گذر زمان، حجم اشتغال برای انبوه فارغ‌التحصیلان وجود ندارد، کم‌کم گرایش به آموزش عالی کاهش پیدا کرد و این موضوع نیز هم‌زمان شد با اینکه انگیزه‌های اجتماعی و منزلتی آموزش عالی نیز فروکش کرد. این روز‌ها در هر خانواده‌ای حداقل یکی، دو نفر تحصیلات دانشگاهی دارند و دکتر و مهندس بودن بسیار عادی شده است و انگیزه زیادی در افراد ایجاد نمی‌کند، ضمن اینکه برای مردان، صرف حداقل چهار سال وقت در سیستم آموزش عالی باعث می‌شود که آنان عملا از دایره اشتغال دورتر بیفتند و امکان اشتغال‌شان دورتر و دورتر شود».

او افزود: «با توجه به چنین وضعیتی در ادامه این روند، مردان ترجیح می‌دهند حداکثر وارد سیستم آموزش فنی و حرفه‌ای شوند که از خلال آن کاری پیدا کنند. بدیهی است که وقتی بار تکفل خانواده برای مرد بیش از حد سنگین شود و زنان نیز چاره‌ای به جز جذب سریع‌تر به بازار کار نداشته باشند، دانشگاه برای زنان نیز معنای خود را از دست بدهد».

عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران در ادامه تأکید کرد: «مسئله فعلی صرفا زنانه یا مردانه نیست، بلکه بخشی از مشکل موجود در بازار اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی این است که مهارت‌های مهم و اساسی به آنان آموخته نشده است. مشکل دیگر این است که هرچه زمان می‌گذرد، از یک سو، سطح تحصیلات بانوان افزایش پیدا می‌کند و از سوی دیگر، محدودیت‌های قانونی، عرفی و سقف شیشه‌ای در اشتغال زنان مانع‌تراشی می‌کند. اما این موضوع یک وجه مثبت هم دارد، خوشبختانه افزایش تحصیل بانوان می‌تواند در آینده‌ای نزدیک، موانع علیه زنان را به چالش بکشد. هر اندازه نرخ دانش و آموزش بانوان بالا برود با کاستی‌های اجتماعی بهتر آشنا می‌شوند و با این کاستی‌ها مبارزه می‌کنند. هم‌اکنون می‌بینیم که زنان در مطالبات اجتماعی پیشرو هستند و حتی چند گام جلوتر از مردان قرار دارند؛ بنابراین اگرچه آموزش عالی نه جایگاه و منزلت می‌دهد و نه اشتغال اما می‌تواند کارکرد‌هایی مثل تربیت نسل جدید و افزایش اعتماد‌به‌نفس بانوان برای مبارزه با مردسالاری اجتماعی را داشته باشد».