چرا دفعات رؤیت پلنگ در کشور بیشتر شده است؟

شرق: به‌تازگی و لابه‌لای اخبار، گزارش‌های زیادی از مشاهده پلنگ در جای‌جای ایران دیده می‌شود. همین روز گذشته ویدئویی از آب‌خوردن یک پلنگ در صیدوای مهدی‌شهر منتشر شد. این ویدئو توسط دوربین‌های تله‌ای ثبت شده است.

 از ابتدای امسال تاکنون بیش از 20 رکورد دیده‌شدن و ثبت‌‌شدن پلنگ ایرانی در جای‌جای ایران اتفاق افتاده است. مازندران، گیلان، کهگیلولیه‌و‌بویر‌احمد، فارس، کردستان، چهارمحال‌و‌بختیاری، سمنان، خراسان رضوی و تهران (دماوند) از‌جمله مناطقی هستند که در دو‌ماهه گذشته خبرهایی از مشاهده پلنگ در آنها به رسانه‌ها راه یافته است. بیشتر تصاویر هم به کمک دوربین‌هایی که محیط‌بان‌ها یا گروه‌های دوستدار محیط زیست جانمایی کرده بودند، ثبت شده است. اما به هر روی تعداد‌ دفعات رؤیت پلنگ و گستردگی آن این سؤال را ایجاد کرده که چرا این روزها پلنگ‌های بیشتری توسط انسان دیده می‌شوند و آیا این به آن معناست که جمعیت پلنگ‌ها در ایران افزایش قابل توجهی پیدا کرده است؟ این موضوعی است که یکی از کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست به آن در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا پاسخ داده است.

مرضیه موسوی درباره آمار پلنگ در ایران اظهار کرد: متأسفانه آمار دقیقی از جمعیت پلنگ در کشور نداریم؛ چراکه آماربرداری حیوانات گوشت‌خوار مانند پلنگ مانند علف‌خواران نیست که بتوان از طریق سرشماری آمار آنها را به دست آورد. آنها در قلمرو وسیع حرکت می‌کنند و رفتار گونه طوری نیست که با چشم به‌راحتی قابل رؤیت باشد و تنها در زمان‌های خاصی از زیستگاه خارج می‌شود. در پی افزایش انتشار خبر‌هایی درباره مشاهده پلنگ در کشور، کارشناس دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست گفت: این موضوع بستگی به نوع منطقه‌ای دارد که پلنگ در آن رؤیت شده است. مشاهده بیشتر آن در مناطق مسکونی نشانه وجود تعارض و دیدن این گونه در مناطق حفاظت‌شده به منزله افزایش جمعیت آنهاست. مرضیه موسوی درباره آمار پلنگ در ایران اظهار کرد: متأسفانه آمار دقیقی از جمعیت پلنگ در کشور نداریم؛ چراکه آماربرداری حیوانات گوشت‌خوار مانند پلنگ، شبیه علف‌خواران نیست که بتوان از طریق سرشماری آمار آنها را به دست آورد. آنها در قلمرو وسیع حرکت می‌کنند و رفتار گونه طوری نیست که با چشم به‌راحتی قابل رؤیت باشد و تنها در زمان‌های خاصی از زیستگاه خارج می‌شود. وی اضافه کرد: رؤیت پلنگ نیازمند برخورداری از تجهیزات خاصی مانند دوربین‌های تله‌ای است. برای مثال حدود ۳۰ تا ۴۰ دوربین در منطقه‌ای باید کار گذاشته شود تا به‌طور سیستماتیک زیستگاه را پوشش دهد. این کارشناس دفتر حفاظت حیات وحش سازمان محیط زیست درباره زیستگاه اصلی پلنگ در ایران گفت: زیستگاه اصلی پلنگ، کوهستان و غذای اصلی آن کل و بز است. زمانی که وضعیت طعمه خوب باشد، جمعیت پلنگ هم افزایش می‌یابد. البته پلنگ در نقاط مختلف ایران دیده می‌شود، چون گونه‌ای منعطف است. این در حالی است که زیستگاه یوزپلنگ مناطق دشتی است و بیشتر فلات مرکزی ایران را پوشش می‌دهد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش تعداد دفعات رؤیت پلنگ به معنای افزایش جمعیت است؟ توضیح داد: این موضوع بستگی به نوع منطقه‌ای دارد که پلنگ در آن رؤیت شده است. اگر این گونه بیشتر در اطراف مناطق مسکونی مانند روستا مشاهده شود، نشان‌دهنده وجود تعارض بین انسان و پلنگ است. زمانی که گونه‌ای به دلایلی مانند کمبود طعمه از زیستگاه خود خارج و به مناطق مسکونی نزدیک می‌شود، امکان رؤیت آن بیشتر می‌شود. این کارشناس دفتر حفاظت حیات وحش سازمان محیط زیست ادامه داد: گاهی اوقات پلنگ پیر شده است. در این شرایط توان شکار طعمه قوی را ندارد، بنابراین امکان دارد به زیستگاه‌های انسانی نزدیک شود. وی تأکید کرد: احتمال نزدیک‌شدن مداوم پلنگ به مناطق مسکونی برای شکار بسیار کم است. در صورت رؤیت حضور پلنگ در چنین مناطقی، وجود گونه گزارش می‌شود و مأموران سازمان محیط زیست اقدام به زنده‌گیری آن می‌کنند. موسوی اضافه کرد: در حال حاضر بسیاری از ادارات محیط زیست استان‌ها برای کاهش تعارض پلنگ و انسان، اقدام به آموزش جوامع محلی و برگزاری کارگاه‌ها در مناطقی می‌کنند که تعارض در آنها زیاد است تا مردم آگاه شوند در صورت رؤیت پلنگ چگونه باید رفتار کنند تا از تعارض جلوگیری شود. این کارشناس دفتر حفاظت حیات وحش سازمان محیط زیست افزود: از‌ جمله ادارات کل محیط زیست فعال در این زمینه می‌توان به اداره کل محیط زیست کهگیلویه‌و‌بویراحمد اشاره کرد. برخی از استان‌ها نیز با توجه به قرارداد‌های خود و اعتباری که سازمان محیط زیست برای آنها تأمین می‌کنند، کار‌های آموزشی را برای مردم محلی انجام می‌دهند. موسوی با اشاره به آموزش نحوه مدیریت پسماند به مردم محلی گفت: وقتی پسماند در روستا در دسترس باشد، حیوانات وحشی ممکن است به این مکان نزدیک شوند.

 در شهر‌ها نیز شهرداری‌ها باید پسماند‌ها را مدیریت کنند تا از تجمع حیوانات وحشی مانند گرگ در محل پسماند جلوگیری شود. وی با بیان اینکه رؤیت و ثبت بیشتر پلنگ در مناطق حفاظت‌شده به منزله روند افزایشی این گونه است، گفت: جمعیت پلنگ در برخی مناطق حفاظت‌شده افزایش یافته است. از‌جمله آنها می‌توان به پارک‌های ملی گلستان، تندوره، تنگ صیاد و دنا اشاره کرد که نشان‌دهنده حفاظت فیزیکی مطلوب و جمعیت خوب طعمه در این مناطق است. موسوی در پایان با اشاره به نقش تلفن‌های همراه در ثبت بیشتر رؤیت پلنگ گفت: پلنگ قبلا هم در برخی مناطق وجود داشت، حتی اگر ثبت نشده باشند. یکی از دلایل ثبت‌نشدن آنها کمبود امکانات بود. این در حالی است که در حال حاضر هر فردی تلفن همراه دار‌د و محیط‌بانان هم این وسیله را دارند و اقدام به انتشار تصاویر پلنگ در فضای مجازی می‌کنند و مردم این تصاویر را می‌بینند. بنابراین یکی از دلایل افزایش ثبت بیشتر رؤیت پلنگ، پیشرفت گوشی‌های تلفن همراه است.