رأی اعتماد و چند نکته

فرایند رأی اعتماد مجلس به وزرای پیشنهادی رئیس‌جمهور از چند بُعد قابل بحث است.

1- مسعود پزشکیان ثابت کرد به شعار وفاق پایبند است. طی ایام انتخابات با برخی از دوستان هم‌دانشگاهی بحث داشتیم. عرض من این بود که اگر پزشکیان برنده شود، تمام بن‌مایه مدیریتی کشور اعم از چپ و راست را به کار خواهد گرفت، اما اگر رقیبش برنده شود تمام امکانات کشور در اختیار یک جناح خواهد بود و کشور با بخش کوچکی از توان مدیریتی‌اش اداره خواهد شد. آن زمان دوستان اصولگرای ما این را باور نمی‌کردند. شاه‌بیت تبلیغات مقابل پزشکیان این بود که دولت پزشکیان ادامه دولت روحانی است. ترکیب کابینه پیشنهادی پزشکیان نشان داد که حدس ما درست‌تر بود. پزشکیان در عمل ثابت کرد به شعار وفاق و پرهیز از دعوا پایبند است.

2- بسیار نگران بودیم که مجلس دوازدهم در مقابل دست دوستی دراز‌شده از سوی پزشکیان چه برخوردی خواهد داشت. بعضی از نطق‌ها و اظهارات بسیار امیدوارکننده بود. کسانی چون شمس‌الدین حسینی، روح‌الامینی، تاجگردون، ذوالنوری، لاهوتی و سایر عزیزانی که بعدازظهر شنبه 27 مرداد با استفاده از وقت رئیس‌جمهور صحبت کردند، نشان دادند که معنای واقعی سیاست‌ورزی را می‌فهمند و در مقابل گام بلند پزشکیان حاضرند دست همکاری و همیاری او را به‌شدت بفشارند. نتیجه نهایی نشان داد که در این فرایند، اعتدال سیاسی و درک ضرورت‌های مدیریتی، بر تعصب‌های جناحی غلبه دارد.

3- برخی از مخالفت‌ها حرفه‌ای و از نگاه کارشناسی بود. مثلا در مخالفت با وزرای اقتصاد و صمت، زمینه مخالفت‌ها نکات کارشناسی بود. البته این به معنای واردبودن ایرادها نیست و مجلس هم نهایتا اشکالات را وارد ندانست، اما برخی دیگر از مخالفت‌ها از سنخ دیگری بودند. مخالفت‌ها با ظفرقندی، صالحی‌امیری و میدری از نوعی بودند که جای نگرانی دارد. مبنای گفتمانی این قبیل صحبت‌ها تکیه بر کینه‌کشی‌ها، پرونده‌سازی‌ها، جناح‌بازی‌های افراطی و نگاه حذفی برخی از عناصر افراطی راست‌گرا دارد. با این نگاه حذفی بار کشور بار نمی‌شود. من خود تجربه تلخی از این نگاه کینه‌توزانه طی دو سال گذشته داشتم. دولت چهاردهم در ادامه راهش باید از تمام استعدادها و توانمندی‌های مدیریتی فرزندان ایران استفاده کند. آقایان باید درک کنند که معنای رأی مردم به پزشکیان نگرانی از همین فرایند خالص‌سازی راست‌گرایان افراطی بود. بنابراین باید تا جایی که راه بر عناصر فرصت‌طلب و نادلسوز باز نشده، آغوش دولت برای استفاده از نیروهای مخلص و دلسوز به‌ویژه جوانان فداکار باز شود.

4- مجموعه مذاکرات مجلس در هفته گذشته نشان داد که اگر در این سمت، پزشکیان به مسیری که برخی از دوستان اصلاح‌طلب دوست داشتند می‌رفت و کابینه‌ای معرفی می‌کرد که شکل و شمایل دولت سوم اصلاحات را داشت، در همان گام نخست با یک شکست سیاسی مواجه می‌شد و تعداد قابل توجهی از وزرای پیشنهادی‌اش رأی نمی‌‌آوردند. تجربه تلخ مشابه در دولت روحانی نشان داد که تکرار یک فرایند معرفی وزیر و رأی اعتماد مجلس جز بلاتکلیفی اجرائی و نهایتا تن‌دادن به گزینه‌ای حداقلی و دست‌چندم نتیجه‌ای ندارد. همان‌طور‌که پزشکیان در نطق نهایی خود در دفاع از وزرای پیشنهادی (بعدازظهر چهارشنبه 31 شهریور) اعلام کرد، کوتاه‌آمدن او از گزینه‌های ایدئال زمینه‌ساز حصول یک توافق تاریخی در سطح ملی و لایه‌های فوقانی قدرت شد. بدون تردید اگر پزشکیان جز این کِشته بود، جز این هم برداشت می‌کرد. رئیس‌جمهور و مجلس می‌توانستند در ماراتن خسته‌کننده‌ای از تقابل بر سر وزیران وارد شوند؛ خدا را شکر که هیچ‌کدام این روند را انتخاب نکردند. اگر پزشکیان بر گزینه‌های ایدئال خود و درخواست بخشی از حامیان خود در ستادهای انتخاباتی‌ اصرار می‌ورزید و با دست رد مجلس مواجه می‌شد، نتیجه‌اش آن نبود که جامعه سلحشورانه به حمایت از رئیس‌جمهور به پا خیزد، بلکه نتیجه‌اش یأس و دلسردی و سرخوردگی از امکان اداره کشور بود.

فراموش نکنیم ساختار قانون اساسی ما طوری است که همیشه امکان دارد رئیس‌جمهور و مجلس در دو خط متفاوت باشند. تعامل اخیر این دو نهاد نشان داد که اگر سیاستمداران و مدیران کشور به درجه‌ای از رشد و بلوغ سیاسی رسیده باشند که درک کنند اساس اداره کشور در سازش و مدارا با یکدیگر است، کشور با توجه به این دوگانگی آسیب نمی‌بیند.

5- کمی از وقایع روزمره فاصله بگیریم و از یک فراز تاریخی به رخدادهای ایران در دو‌ سه ماه اخیر از بعد از شهادت رئیس‌جمهور فقید، آیت‌‌الله رئیسی نگاه کنیم. بدون تردید جامعه ایران و مجموعه مدیران کشور در آزمونی سخت پیروز شدند. اتفاق ناخوشایندی به آن بزرگی به بهترین شکل مدیریت شد و همه‌چیز مطابق قانون به پیش رفت. البته همواره می‌توان به ایدئال‌های بالاتری نگاه کرد. اما صادق باشیم، جمهوری اسلامی ایران نشان داد که نظامی استخوان‌دار و مستحکم است که قادر است در مقابل سهمگین‌ترین توفان‌ها ایستادگی کند. این موفقیت را باید به همه دست‌اندرکاران کشور به‌‌ویژه به رهبری خردمندانه‌ای که امکان تحقق آن را فراهم کرد تبریک گفت. در آخرین فراز از این دوران، هماهنگی و هم‌سازی کم‌نظیر دکتر پزشکیان با رهبری نظام که برخاسته از صداقت و پاکی اوست، ثمری شیرین داد که آن را در همراهی مجلس دیدیم. باید بر این نعمت شکرگزار باشیم.