بازگشت به بهشت امن

دبیرکل سازمان‌ ملل در گزارش تازه‌ای با اشاره به خطر تجدید حیات داعش در خاورمیانه و فراتر از مرزهای افغانستان، از کشورهای عضو این سازمان خواست برای جلوگیری از تبدیل‌شدن دوباره افغانستان به کانون فعالیت‌های تروریستی، متحد شوند. آنتونیو گوترش در نوزدهمین گزارش خود درباره تهدید داعش علیه صلح و امنیت بین‌المللی و تلاش‌های سازمان‌ ملل اعلام کرده است که با وجود تلاش‌های ضدتروریسم، داعش همچنان تهدیدی جدی برای صلح و امنیت بین‌المللی به شمار می‌رود. در این گزارش آمده که هسته اصلی داعش به عوامل خود در افغانستان و کشورهای همسایه دستور داده است عملیات‌های خود را در خارج از مرزهای این کشورها اجرا کنند، درحالی‌که برای حمایت لجستیکی، مالی و عملیاتی از جوامع دیاسپورای افغانستان و آسیای مرکزی استفاده می‌کند. در ادامه گزارش با اشاره به حملات تروریستی در کرمان در سوم ژانویه و مسکو در ۲۲ مارس آمده است که در این حملات، هسته اصلی داعش از قابلیت‌های رسانه‌ای برای تبلیغات استفاده کرد تا بتواند تهدید حملات خود را بزرگ جلوه دهد و حمایت بیشتری‌ دریافت کند. این گزارش افزوده است که داعش میزان عملیات‌های خود را در سوریه افزایش داده‌، درحالی‌که در عراق، عملیات‌هایش را کاهش داده است.

تهدید داعش در اروپا و آفریقا

در بخشی از این گزارش، با بیان اینکه بعد از حمله داعش در نزدیکی مسکو، سطوح تهدید تروریستی در قاره اروپا افزایش یافته، خاطرنشان شده است که کشورهای عضو سازمان‌ ملل، داعش شاخه خراسان را به‌عنوان بزرگ‌ترین تهدید تروریستی خارجی برای اروپا ارزیابی کرده‌اند. دبیرکل سازمان‌ ملل همچنین با محکوم‌کردن قتل‌عام غیرنظامیان توسط داعش، از تهدیدات تروریستی این گروه در آفریقا به‌ویژه در غرب این قاره ابراز نگرانی کرده و افزوده است داعش به تمرکز فعالیت‌های خود در آفریقا ادامه داده است؛ به‌طور مثال گروه‌های وابسته به داعش در سومالی قوی‌تر شده‌اند، نیروهای استخدام‌شده خود را افزایش داده‌اند و منابع مالی‌شان را تقویت کرده‌اند.

شورای امنیت سازمان ملل نیز در گزارش مشابهی از همکاری نزدیک القاعده، طالبان افغانستان و طالبان پاکستان در خاک افغانستان خبر داده و اعلام کرده است فرماندهان القاعده به افغانستان سفرهایی داشته‌اند و روابط نزدیکی نیز با طالبان پاکستان برقرار کرده‌اند. در صورت همکاری و پیوستن این دو گروه تروریستی، طالبان پاکستان به تهدیدی فرامنطقه‌ای تبدیل خواهد شد. شورای امنیت سازمان ملل با تصویب قطع‌نامه ۲۲۵۳ در سال ۲۰۱۵ اراده خود‌ را برای رسیدگی به تهدید داعش علیه صلح و امنیت بین‌المللی اعلام کرد و از دبیرکل سازمان ملل خواست‌ یک گزارش اولیه استراتژیک درباره سطح تهدید داعش بنویسد و هر چهار ماه یک ‌بار گزارش‌هایی راهبردی درباره داعش تهیه کند و در ادامه این گزارش‌ها درباره القاعده، طالبان و افراد و نهادهای مرتبط به این گروه‌های تروریستی، اطلاعاتی را ضمیمه کند.

نفوذ داعش در طالبان

سازمان ملل در گزارش خود در ابتدای تابستان امسال اعلام کرد که از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، فعالیت‌های گروه‌های تروریستی، به‌خصوص داعش، القاعده و طالبان پاکستان، افزایش یافته است.

هم‌زمان تیم نظارت بر تحریم‌های سازمان ملل نیز در گزارشی اعلام کرد گروه داعش خراسان یا همان داعش، در بخش‌های مختلف امارت اسلامی طالبان شامل وزارت دفاع، وزارت داخله (کشور) و بخش استخبارات طالبان نفوذ کرده است. رسانه عربی «د نشنال» به نقل از «جبهه متحد افغانستان» گزارش داد که تعداد کل اعضای داعش در افغانستان به حدود 9 هزار نفر می‌رسد و این رقم در‌ حال افزایش است. این گروه که علیه طالبان فعالیت می‌کند، توانایی عملیات‌های انتحاری، بمب‌گذاری، شورش و ترور را به دست آورده است.

گزارش‌ جدید شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره افغانستان و گروه‌های تروریستی مستقر در این کشور، نشان می‌دهد‌ تهدید داعش خراسان تنها به کشورهای همسایه افغانستان و آسیای میانه خلاصه نمی‌شود؛ این گروه قصد دارد دامنه حمله‌های مرگبارش را فراتر از مرزهای آسیا ببرد. بر اساس این گزارش، ابومنظر، شهروند تاجیکستان مستقر در افغانستان، مسئولیت امور مالی داعش خراسان را بر عهده دارد. داعش خراسان شبکه‌ای از افراد مرتبط با خود را در ترکیه، اوکراین، کشورهای آسیای میانه و کشورهای اروپایی ایجاد کرده است و از طریق آنها‌ ضمن جمع‌آوری کمک مالی، نیروی جدید استخدام می‌کند. گزارش شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌افزاید که عصمت‌الله خلوزی مسئولیت شبکه داعش خراسان را در اروپا بر عهده دارد و از تأمین‌کنندگان مالی این گروه است. درباره عصمت‌الله خلوزی اطلاعات زیادی در دست نیست، اما در ژوئن ۲۰۲۲‌ وزارت کشور عربستان سعودی، عصمت‌الله خلوزی و ۱۳ نفر دیگر را به اتهام فعالیت تروریستی و حمایت مالی از سازمان‌های تروریستی در فهرست افراد و گروه‌های ممنوعه قرار داد.

در گزارش دبیرکل سازمان ملل آمده است که پس از حمله به یک کلیسا در استانبول‌ در ژانویه ۲۰۲۴، نیروهای امنیتی ترکیه ۱۶ نفر از شهروندان کشورهای آسیای میانه، قفقاز و افغانستان را بازداشت کردند که همگی با داعش خراسان ارتباط داشتند. پس از بازداشت این افراد، داعش خراسان تغییراتی در نحوه ارتباط با شبکه ارتباطی و افرادش در ترکیه ایجاد کرد و مکان فعالیت عناصر این گروه را تغییر داد. به نوشته ایندیپندنت، از آغاز سال ۲۰۲۴ تاکنون‌ حمله‌های سازماندهی‌شده داعش خراسان در کشورهای فرانسه، بلژیک، اسپانیا، بریتانیا، هلند، اتریش، آلمان، سوئد، کانادا و آمریکا کشف و افراد این گروه بازداشت شده‌اند. بیشتر این افراد که قصد راه‌اندازی حمله‌های مرگبار را داشته‌اند، شهروندان افغانستان، تاجیکستان و برخی دیگر از کشورهای آسیایی‌اند. در ماه ژوئن، نیروهای امنیتی اسپانیا هسته تبلیغاتی داعش خراسان را منهدم کردند. این هسته تبلیغاتی برای جذب افراد و حمله‌های جهادی به ۳۰ زبان پیام‌هایی منتشر می‌کرد. درباره شمار اعضای داعش خراسان در گزارش شورای امنیت سازمان اطلاعات دقیقی نیامده، اما به نقل از منابعی در دولت‌های عضو سازمان ملل آمده است که برخی گزارش‌ها شمار آنان را تا شش هزار نفر و برخی دیگر از دو تا سه‌هزار‌و ۵۰۰ نفر می‌دانند. برخی اعضای کلیدی داعش خراسان در ماه‌های اخیر از کنر و ننگرهار‌ که پایگاه اصلی این گروه قلمداد می‌شود، به بدخشان در شمال شرقی و به نیمروز و هرات در غرب افغانستان رفته‌اند. در گزارش شورای امنیت سازمان ملل آمده است که یکی از اهداف عمده داعش خراسان، تسخیر قلمرو در افغانستان و ضربه‌زدن به آسیای میانه، روسیه و ایران است. داعش خراسان با گسترش تبلیغات به زبان‌های مختلف، ازجمله زبان‌های رایج در روسیه و کشورهای آسیای میانه، می‌کوشد نیروی بیشتری از این کشورها جذب کند. داعش خراسان همچنین تلاش می‌کند افرادی را در هند استخدام کند. این افراد که «گرگ‌های تنها» نیز نامیده می‌شوند، معمولا به‌ تنهایی به اهدافی از پیش تعیین‌شده حمله می‌کنند. در گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد آمده ‌که پیوندهایی میان داعش خراسان و سازمان جیش‌العدل نیز شکل گرفته است.

‌

تقویت شبکه مالی داعش خراسان

در بخشی از گزارش شورای امنیت سازمان ملل به شبکه پولی داعش خراسان نیز پرداخته شده است. بر اساس این گزارش، در کنار ابومنظر‌ که شهروند تاجیکستان است و شبکه مالی داعش خراسان در افغانستان را بر عهده دارد، این گروه برای جمع‌آوری پول و کمک مالی چندین شبکه دیگر ایجاد کرده‌اند. قاری رفیع‌الله از دیگر مسئولان شبکه مالی داعش خراسان در افغانستان است و ‌شخص دیگری به نام ابوتمیم الکردی از دوستان ابومحمد المدنی نیز مسئولیت یک شاخه دیگر مالی داعش خراسان را بر عهده دارد. این گزارش می‌افزاید ‌رهبری داعش خراسان را ثنا‌الله غفاری، معروف به شهاب المهاجر، بر عهده دارد و واحد عملیات‌های خارجی این گروه را شخصی به نام ابواحمد المدنی‌ که شهروند عراق و ساکن شرق افغانستان است، ‌عهده‌دار است. محل احتمالی اقامت ابواحمد المدنی استان‌های کنر و نورستان در شرق افغانستان است. بر اساس اطلاعات این گزارش، داعش خراسان همچنین از شاخه داعش در آفریقا نیز کمک‌های مالی دریافت می‌کند. این کمک‌ها از طریق افرادی از آفریقا به یمن و سپس به افغانستان فرستاده می‌شود. اعضای داعش خراسان میان افغانستان، آسیای میانه، ترکیه و دیگر کشورها تردد می‌کنند و علاوه بر جمع‌آوری پول، عضوگیری هم می‌کنند.

در گزارش شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره القاعده آمده است که اخیرا شماری از اعضای این گروه از کشورهای مختلف به افغانستان بازگشته‌اند. در این گزارش آمده است که القاعده در افغانستان در حال بازسازی تشکیلات نظامی و به‌ویژه فراهم‌سازی برنامه‌های آموزشی است، اما در مقایسه با داعش خراسان فعالیت کمتری دارد و «صبر استراتژیک پیشه کرده است». بر اساس گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد،‌ القاعده به روابطش با طالبان افغانستان اهمیت می‌دهد و به همین دلیل هنوز از داخل افغانستان اقدام به حمله نظامی نکرده است. اعضای القاعده مستقر در کشورهای خاورمیانه از طریق شهرهای مشهد و زابل، از ایران وارد افغانستان می‌شوند و در خانه‌های امن این گروه که در شهرهای مختلف افغانستان برپا شده‌اند، زندگی می‌کنند. در این گزارش از ابوحمزه الانباری، شهروند عراق، عبدالقادر مصری و علی عمرالکردی نام برده شده است که پس از بازگشت طالبان به قدرت، از کشورهای خاورمیانه‌ ازجمله از یمن، به افغانستان رفته‌اند. در این میان، یکی از فرماندهان القاعده به نام عبدالعظیم بن‌علی، شهروند لیبی، در سمت مشاور سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی و وزیر کشور رژیم طالبان کار می‌کند.

اتحاد تحریک طالبان، طالبان و القاعده

در بخشی از این گزارش به فعالیت تحریک طالبان پاکستان نیز پرداخته شده است. نورولی محسود، رهبر این گروه، اخیرا روابط نزدیک‌تری با القاعده برقرار کرده است. تخمین زده می‌شود که تحریک طالبان پاکستان حدود ۶۰ هزار عضو دارد و بر اساس این گزارش، تنها ۱۴ هزار نفر از افراد این گروه، اعضای قبیله و بستگان نورولی محسود و قاری امجد، معاون او‌ هستند. ابواخلاص المصری، یکی از فرماندهان سابقه‌دار القاعده مستقر در کنر افغانستان، در هماهنگی با گروه جماعت الاحرار، برای حمله‌های مرگبار در داخل پاکستان مهاجم انتحاری آماده می‌کند و مرکز آموزشی تحت رهبری المصری نیز در کنر فعال است. بر اساس این گزارش، طالبان افغان، طالبان پاکستانی و القاعده شبکه‌ای از مراکز آموزشی و امکانات نظامی را در اختیار شاخه هند القاعده قرار داده است که تهدید بزرگی برای آینده هند، بنگلادش، پاکستان و میانمار به شمار می‌رود. پیش از این نیز تیم تحلیل و نظارت بر تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد فعالیت گروه‌های تروریستی بین‌المللی در افغانستان گزارش‌هایی منتشر کرده‌‌اند،‌ اما طالبان همواره این گزارش‌ها را نادرست و بی‌اساس دانسته‌اند.