گفت‌وگوی «شرق» با آناهیتا همتی

اضطراب و آلودگی باعث عود بیماری‌های پوستی من شد

زینب رحیمی: آلودگی هوا یکی از معضلات جدی محیط زیست است که اثرات گسترده‌ای بر سلامت انسان دارد. در ایران‌ با توجه به افزایش شهرنشینی، رشد جمعیت، استفاده بیش‌از‌حد از سوخت‌های فسیلی و ضعف در مدیریت محیط زیست، آلودگی هوا به یکی از بحران‌های اصلی تبدیل شده است. در میان مشکلات متعددی که آلودگی هوا برای سلامت انسان ایجاد می‌کند، مشکلات پوستی از جمله مواردی هستند که به دلیل تماس مستقیم پوست با محیط، تأثیر زیادی می‌پذیرند. در این مقاله، تأثیر آلودگی هوا بر پوست بررسی می‌شود و به آمارهای موجود درباره این مسئله در ایران پرداخته خواهد شد. تأثیر آلودگی هوا بر پوست پوست به عنوان بزرگ‌ترین عضو بدن و اولین سد دفاعی در‌برابر محیط، مستقیما در معرض آلاینده‌های موجود در هوا قرار دارد. آلاینده‌ها شامل ذرات معلق (PM2.5 و PM10)، اکسیدهای نیتروژن (NOx)، گوگرد (SO2)، ازن (O3)، و ترکیبات آلی فرار (VOCs) هستند که می‌توانند به روش‌های مختلف به پوست آسیب برسانند. به عنوان مثال، بسیاری از آلاینده‌های هوا حاوی مواد اکسیدکننده هستند که با تولید رادیکال‌های آزاد موجب استرس اکسیداتیو در پوست می‌شوند. این فرایند به تخریب کلاژن، ایجاد چین‌و‌چروک‌ و پیری زودرس پوست منجر می‌شود. همچنین ذرات معلق و گازهای آلاینده می‌توانند باعث تحریک پوست شده و مشکلاتی مانند قرمزی، خشکی و التهاب ایجاد کنند. در افرادی که به بیماری‌هایی نظیر اگزما یا پسوریازیس مبتلا هستند، این اثرات می‌تواند شدیدتر باشد. آلاینده‌ها توانایی نفوذ به لایه‌های عمیق‌تر پوست را دارند و می‌توانند تعادل چربی و رطوبت پوست را مختل کنند. این امر باعث ضعف سد دفاعی پوست و افزایش خطر عفونت‌های پوستی می‌شود. وضعیت آلودگی هوا در ایران ایران یکی از کشورهای با سطح بالای آلودگی هوا‌ست. شهرهای بزرگی مانند تهران، مشهد، اصفهان، تبریز‌ و اهواز، به‌ طور مداوم با آلودگی شدید هوا مواجه هستند. عوامل متعددی مانند ترافیک سنگین، صنایع آلاینده‌ و سوخت‌های غیر‌استاندارد به تشدید این معضل کمک می‌کنند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، تهران یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان محسوب می‌شود و ذرات معلق PM2.5 به طور متوسط بیش از 35 میکروگرم بر متر‌مکعب است، در‌حالی‌که استاندارد جهانی 10 میکروگرم بر متر‌مکعب است. مشکلات پوستی ناشی از آلودگی هوا در ایران مطالعات انجام‌شده در ایران نشان می‌دهد‌ افزایش آلودگی هوا با شیوع بیشتر مشکلات پوستی در جمعیت شهرنشین همراه است. مطالعاتی که در تهران انجام شده نشان داده است‌ افراد ساکن در مناطق با آلودگی هوای بیشتر، شیوع بالاتری از آکنه و حساسیت‌های پوستی را تجربه می‌کنند. این موضوع به‌ویژه در جوانان که پوستشان فعال‌تر است، شایع‌تر است. طبق مطالعه‌ای که در دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شده، بیش از 60 درصد از افراد ساکن مناطق شهری از خشکی پوست و علائم پیری زودرس پوست مانند چین‌و‌چروک و لکه‌های تیره شکایت دارند. در شهرهای صنعتی مانند اصفهان و اهواز که سطح آلاینده‌های صنعتی بالاست، موارد بیشتری از اگزما، التهاب‌ و واکنش‌های آلرژیک پوستی گزارش شده است. تشدید بیماری‌های پوستی مزمن پژوهش‌ها نشان داده‌اند بیماران مبتلا به بیماری‌هایی نظیر پسوریازیس و روزاسه در روزهایی با آلودگی هوای شدید علائم وخیم‌تری را تجربه می‌کنند. آمارهای رسمی و پژوهش‌های دانشگاهی اطلاعات مهمی را در مورد اثرات آلودگی هوا بر پوست در ایران ارائه داده‌اند. بر‌اساس مطالعه‌ای که در سال 1400 توسط مرکز تحقیقات پوست و جذام انجام شد، حدود 45 درصد از جمعیت شهر تهران از مشکلات پوستی مرتبط با آلودگی هوا رنج می‌برند. شایع‌ترین مشکلات گزارش‌شده شامل آکنه، خشکی‌ و لکه‌های پوستی بوده است. در اهواز‌ که یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان به دلیل توفان‌های گردوغبار است، بیش از 70 درصد از افراد بزرگسال علائم خشکی و ترک‌های پوستی گزارش کرده‌اند. مطالعه‌ای در مشهد نشان داد حدود 50 درصد از نوجوانان 15 تا 18‌ساله که در مناطق آلوده زندگی می‌کنند، آکنه شدیدتری نسبت به همسالان خود در مناطق پاک‌تر دارند. اضطراب در کنار آلودگی هوا با آناهیتا چه کرد؟ آناهیتا همتی، بازیگر ایرانی، شنبه‌شب (سوم آذرماه 1403) با انتشار چند عکس از صورت و بدنش در صفحه اینستاگرام خبر داد‌ در اثر «آلودگی هوا» با بیماری پوستی شدیدی درگیر شده است. او در همین پست اینستاگرامی ضمن انتشار چندین عکس که نشان‌دهنده درگیری همه اندام‎‌های او با یک نوع اگزمای پوستی است، این‌طور نوشت: «مسئولین چشماتونو باز کنید و ببینید آلودگی هوایی که برای ما با بی‎تدبیری‎تان به وجود آوردید، چه بلایی سر ما آورده و این تنها من نیستم. الان خیلی‎ها دچارش هستن‌». پیرو انتشار این پست، آناهیتا همتی بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون، به «شرق» خبر داد که در هفته اول مهرماه امسال بعد از تماس تلفنی از سوی برخی نهادهای خاص، تنش و فشار عصبی بسیاری به او وارد شده و بعد از آن بیماری خاموش او عود کرده است. این هنرپیشه در گفت‌و‎گو با خبرنگار «شرق» با اشاره به اینکه اضطراب، فشار عصبی و آلودگی هوا عوامل اصلی بروز آلرژی و کهیر در بدنش است، می‎‌گوید: «چند هفته پیش بعد از انتشار یک پست در صفحه اینستاگرام و تسلیت به هم‌وطنانی که عزیزانشان را در حادثه انفجار معدن طبس از دست دادند، فردی با من تماس گرفت و خواست‌ برای گفت‎‌وگو و مشورت به محلی که او می‌خواست بروم. از آنجا که قبلا به آن محل رفته بودم و اضطراب و فشار عصبی بسیاری بر من وارد شده بود، از حضور در آن مکان اجتناب کرده و توضیح دادم که من نسبت به آن محیط فوبیا دارم و دچار دلهره و اضطراب می‎‌شوم. با وجود این، این مکالمه که نزدیک به 50 دقیقه طول کشید‌ استرس بسیار زیادی بر من تحمیل کرد. از فردای این تماس، کهیرها به صورت پراکنده روی سر، صورت و بدنم ظاهر و به‌تدریج بیشتر و بیشتر شدند. در روزهای گذشته هم در بدترین شرایط ممکن هستم، کهیر همه اندام‌‎های بدنم را فراگرفته و هیچ نقطه خالی در آن پیدا نمی‎‌شود‌». اضطراب و آلودگی هوا تشدیدکننده بیماری پوستی‌ام شده آناهیتا همتی از قول پزشک معالجش این‌طور توضیح می‎‌دهد: «سیستم ایمنی بدنم در اثر اضطراب‌های روزمره ضعیف شده و همین عامل اصلی بروز کهیرهاست، آلودگی هوا هم آن را تشدید می‌‎کند. در ضمن شرایط ناامن اجتماعی و اقتصادی، اخبار منفی هر‌روزه، افزایش یک‌شبه قیمت محصولات غذایی و قیمت دلار، حتی مصرف محصولات کشاورزی آلوده به سموم شیمیایی و آب آلوده هم تشدیدکننده این بیماری است‌». کهیرها آرامشم را گرفته است این بازیگر با اشاره به اینکه بنا به توصیه پزشکان انواع روش‎‌های درمانی را برای بهبود کهیرهای بدنش استفاده کرده است، می‎‌گوید: «همین امروز آزمایش آنزیم کبد دادم تا مبادا قرص و آمپول‎‌های متعددی که مصرف کردم به کبدم آسیب زده باشد. واقعیت این است که دیگر با هر تماس تلفنی که با من می‎‌گیرند، دچار تنش می‎‌شوم و این اضطراب خودش را به صورت کهیرهای شدید پوستی نشان می‎‌دهد. کهیرهایی که در دست، صورت، گردن، سینه، پشت و کمر، پاها و همه اندام بدنم بروز کرده است. خارش این کهیرها همه آرامشم را از من گرفته و انواع داروها را هم امتحان کرده‎ام اما بهبودی حاصل نشده است‌». همتی با بیان اینکه آلرژی شدید خود را به شکل کهیر نشان می‌‎دهد و منجر به بروز اگزمای پوستی می‌‎شود، می‎‌گوید که اعضای داخلی بدنش هم با این بیماری درگیر شده است، به حدی که حتی نمی‌‎تواند راحت غذا بخورد چون احساس می‎‌کند چیزی در گلویش گیر کرده و قورت‌دادن هم برایش سخت‌‎تر شده است. مسمومیت دانش‌آموزان مدارس و شروع بیماری آناهیتا همتی این هنرمند درباره سابقه بروز بیماری با اشاره به اینکه اولین ‎بار در سال 1401 و بعد از شیوع مسمومیت‌‎های ناشی از انتشار گاز در تعدادی از مدارس، کهیر و این آلرژی در من پیدا شد، می‎‌گوید: «دو سال پیش که انتشار گاز در برخی مدارس باعث مسمومیت دانش‌‎آموزان ‎شد، متأسفانه در موقعیتی در معرض این گاز قرار گرفتم و این آلرژی برای اولین بار در من بروز کرد که در مرحله اول به مدت یک سال هم با مشکلات پوستی آن درگیر بودم‌». او با بیان اینکه در سال 1401، بعد از بروز نشانه‎‌های اولیه بیماری پوستی، پزشک معالجش انواع و اقسام نمونه‎‌ها را برای آزمایش و بررسی از او گرفته است، می‌‎گوید: «پزشک معالجم معتقد بود‌ قطعا بدنم به شکلی مسموم شده است. طی دو سال گذشته سیستم ایمنی بدنم هم ضعیف‎‌تر شد و حالا با قرار‌گرفتن در موقعیت‌‎های اضطراب‎‌آور، آلرژی به صورتی حادتر ظاهر می‎‌شود. تاکنون در پنج دوره با این بیماری مواجه بودم که اولی و همین آخرین مورد شدیدتر و بدتر از بقیه موارد بود‌». خیلی از هم‌وطنانم با عوارض ناشی از آلودگی هوا درگیرند با توجه به اثر تشدیدکننده آلودگی هوا بر بیماری‎‌های پوستی، پزشک پوست به آناهیتا همتی توصیه کرده‌ در فصول سرد سال که آلودگی هوا در تهران به اوج خود می‎‌رسد، این شهر را ترک و در شهر دیگری مثل کیش یا چابهار سکونت کند، اما این امکان به لحاظ مالی برای این هنرپیشه وجود ندارد. آناهیتا همتی که از سال 1372 فعالیت خود را در حوزه بازیگری شروع کرده و بنا به گفته خودش از سال 1392 و بعد از بازی در سریال «باغ سرهنگ» ممنوع‎‌الکار شده است، توانایی مالی برای تهیه خانه در شهری خارج از تهران ندارد. هر‌چند‌ او در‌حال‌حاضر دغدغه بقیه شهروندان را هم دارد و می‎‌گوید: «چند نفر می‌توانند یک خانه در تهران و خانه‌‎ای دیگر در شهری خوش‌آب‌و‌هوا داشته باشند؟ بسیاری از زنان و مردان با عوارض ناشی از آلودگی هوا و اضطراب ناشی از فقر و مشکلات اقتصادی دست‌و‌پنجه نرم می‎‌کنند. با این وضع تورم و شرایط اقتصادی چطور می‎‌توانند نصف سال از تهران خارج شوند؟». او تأکید دارد: «راهکار این نیست که پزشکان به ما توصیه کنند از شهر خارج شویم، راهکار رفع آلودگی هواست. چون بعد از انتشار عکس‎‌هایم در اینستاگرام، تعداد قابل توجهی از هم‌وطنانم هم تصاویر متعددی از مشکلات پوستی خود را به طور خصوصی در اینستاگرام برایم ارسال کردند که نشان می‌‎دهد عواض ناشی از آلودگی هوا بسیار گسترده است، حتی اگر کمتر درباره آن صحبت یا اطلاع‌رسانی شود‌». تزریق کورتون باعث ورم بدنم شده آناهیتا همتی همچنین با تأکید بر اینکه کهیر و آلرژی آسیب زیادی به او وارد کرده است، می‌‎گوید: «در اثر این بیماری مدام با بدنم درگیرم. نمی‎‌توانم لباس بپوشم، بدنم به طور مداوم می‏‌خارد. وقتی هم که آن را می‎‌خارم دچار سوزش و زخم می‎‌شود و خود آن زخم هم بسیار آزاردهنده است. در ضمن تزریق آمپول‎‌های قوی کورتون باعث ورم بدنم شده، به حدی که انگشتر در انگشتم جا نمی‎‌شود‌». مرگ 30 هزار ایرانی در اثر آلودگی هوا به گزارش «شرق»، آلودگی هوا یکی از چالش‎‌های مهم محیط زیست ایران است. بیشتر کلان‌شهرهای ایران از جمله تهران، اصفهان، خوزستان، اراک، البرز، تبریز و مشهد با افزایش شاخص آلاینده‌‏های هوا درگیرند. هر سال با شروع فصل سرد و بروز پدیده وارونگی دما، غلظت ذرات معلق ناشی از احتراق خودروهای فرسوده و مصرف سوخت‎‌های آلاینده مثل گازوئیل و مازوت در خودروها و نیروگاه‎‌ها، باعث بروز روزهای ناسالم و آلوده برای شهروندان می‎‌شود. بنا به گزارش سازمان جهانی بهداشت، آلودگی هوا به طور قطع باعث بروز انواع سرطان‌ها می‎‌شود. مواجهه طولانی‎‌مدت با آلاینده‏‌های هوا باعث بروز بیماری در گروه‎‌های حساس یعنی کودکان، سالمندان، زنان باردار و بیماران قلبی‌عروقی می‎‌شود. بنا به اطلاعات منتشر‌شده توسط وزارت بهداشت، در سال 1401، 26 هزار ایرانی در اثر آلودگی هوا جان باختند. آخرین آمارها بیانگر مرگ 30 هزار نفر در اثر آلودگی هوای شهرهاست.