بیماران، گرفتار سیاست‌های ارزی
اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی مواجه بوده است که پیامدهای آن مستقیم بر فعالیت‌های بخش خصوصی، به‌ویژه در حوزه تولید و واردات کالا و تجهیزات سلامت‌محور، تأثیر گذاشته است. جهش‌های ارزی، مطالبات وصول‌نشده از مراکز دولتی و نبود ثبات ارزش پول ملی، سه چالش کلیدی هستند که توان رقابتی و پایداری فعالان اقتصادی این حوزه را به‌شدت کاهش داده‌اند.
علیرضا چیذری *
اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی مواجه بوده است که پیامدهای آن مستقیم بر فعالیت‌های بخش خصوصی، به‌ویژه در حوزه تولید و واردات کالا و تجهیزات سلامت‌محور، تأثیر گذاشته است. جهش‌های ارزی، مطالبات وصول‌نشده از مراکز دولتی و نبود ثبات ارزش پول ملی، سه چالش کلیدی هستند که توان رقابتی و پایداری فعالان اقتصادی این حوزه را به‌شدت کاهش داده‌اند. این یادداشت به تحلیل این چالش‌ها و بررسی پیامدهای آن بر بخش خصوصی می‌پردازد.
جهش ارزی و فشار مضاعف بر تأمین‌کنندگان تجهیزات پزشکی: یکی از مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی تولیدکنندگان و واردکنندگان تجهیزات سلامت‌محور، جهش‌های مداوم نرخ ارز است. با افزایش ناگهانی قیمت ارز، هزینه‌های تأمین مواد اولیه و تجهیزات به طور تصاعدی بالا می‌رود. این مسئله موجب افزایش قیمت تمام‌شده کالاها و کاهش قدرت خرید مراکز درمانی می‌شود. از سوی دیگر، نوسانات نرخ ارز امکان برنامه‌ریزی بلندمدت را از فعالان اقتصادی سلب کرده و سرمایه‌گذاری‌های جدید را با ریسک‌های پیش‌بینی‌ناپذیر مواجه می‌کند.
مطالبات وصول‌نشده از مراکز دولتی و کمبود نقدینگی: یکی دیگر از چالش‌های اساسی، تأخیرهای طولانی در پرداخت مطالبات شرکت‌های خصوصی از سوی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دولتی است. بسیاری از این مراکز به دلیل مشکلات بودجه‌ای و کمبود منابع مالی، توان تسویه‌حساب به‌موقع را ندارند. این روند باعث می‌شود که شرکت‌های تأمین‌کننده، که عمدتا وابسته به نقدینگی برای ادامه فعالیت‌های خود هستند، در تأمین سرمایه در گردش دچار مشکل شوند. در نتیجه برخی از این شرکت‌ها ناچار به کاهش تولید، توقف واردات یا حتی خروج از بازار می‌شوند.
بی‌ثباتی ارزش پول ملی و افزایش هزینه‌های تولید: افت ارزش پول ملی، علاوه بر افزایش هزینه‌های واردات، موجب بی‌ثباتی بازار و کاهش اطمینان سرمایه‌گذاران می‌شود. بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه تجهیزات پزشکی و سلامت‌محور، وابستگی بالایی به تأمین مواد اولیه از خارج از کشور دارند. کاهش ارزش ریال باعث می‌شود که هزینه‌های تولید و واردات افزایش یابد و در نهایت مصرف‌کننده نهایی مجبور به پرداخت هزینه‌های بالاتری برای تجهیزات و داروهای موردنیاز خود باشد.
پیامدهای این چالش‌ها بر بخش خصوصی: کاهش توان رقابتی شرکت‌های داخلی در برابر برندهای خارجی. افزایش قیمت محصولات سلامت‌محور و کاهش دسترسی بیماران به تجهیزات ضروری. تعطیلی یا کاهش فعالیت شرکت‌های تأمین‌کننده به دلیل مشکلات نقدینگی. کاهش انگیزه سرمایه‌گذاری در حوزه تولید. افزایش وابستگی به واردات و کاهش تولید داخلی.
راهکارهای پیشنهادی: 1. ایجاد ثبات در سیاست‌های ارزی: بانک مرکزی و دولت باید سیاست‌های مشخصی برای کنترل نوسانات نرخ ارز و جلوگیری از شوک‌های ناگهانی ارائه دهند. 2. پرداخت سریع‌تر مطالبات شرکت‌ها: تخصیص منابع مالی کافی به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی برای پرداخت به‌موقع بدهی‌های‌شان به تأمین‌کنندگان ضروری است. 3. حمایت از تولید داخلی: اعطای تسهیلات مالی کم‌بهره به تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی و کاهش وابستگی به واردات می‌تواند از آسیب‌های ناشی از نوسانات اقتصادی بکاهد. 4. بهبود سیستم تأمین ارز برای واردات: تسهیل فرایند تخصیص ارز دولتی برای واردات مواد اولیه و تجهیزات ضروری می‌تواند از فشار هزینه‌ای بر شرکت‌ها بکاهد.
نتیجه‌گیری: در شرایطی که اقتصاد ایران با چالش‌های متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کند، بی‌توجهی به مشکلات بخش خصوصی در حوزه تجهیزات سلامت‌محور می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای نظام سلامت کشور داشته باشد. دولت باید با اتخاذ سیاست‌های حمایتی و اصلاح فرایندهای مالی، از فروپاشی این بخش جلوگیری کند. استمرار وضعیت کنونی نه‌تنها به کاهش کیفیت خدمات درمانی منجر خواهد شد، بلکه خروج تدریجی سرمایه‌گذاران از این حوزه را نیز تسریع می‌کند.
* رئیس انجمن تولید، تأمین، توزیع و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی
