میانجیگری برای هاب منطقه

 «هند بر سر موضوع معافیت‌های تحریمی بندر چابهار با دولت آمریکا در ارتباط است»؛ خبری که وزیر امور خارجه ایران در حاشیه هشتمین کنفرانس «گردهمایی کشورهای حاشیه اقیانوس هند» در عمان گفت. این خبر از آن رو مهم است که چابهار، بندری است در نقطه طلایی تلاقی کریدورهای بین‌المللی که در کنار ترانزیت دارای پتانسیل ترانشیپ است و اگر تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا مطابق آنچه‌ ترامپ در یادداشت فشار حداکثری امضا کرد‌ بر آن سایه افکند، این بندر استراتژیک را به محاق خواهد برد. آن‌هم بندری که با ظرفیت‌های چندگانه‌ای که در توسعه اقتصاد دریا دارد و در مسیر دو کریدور ترانزیتی بین‌المللی شمال -‌ جنوب و شرق - غرب، به هاب پیونددهنده منطقه و تنها بندر اقیانوسی ایران‌ تبدیل شده و مسیری سریع، ایمن و درآمدزا برای توسعه تبادلات بازرگانی را پیش‌روی همسایگان ایران گذاشته است؛ بندر استراتژیکی که بهترین مسیر اتصال به آب‌های آزاد برای کشورهای افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان و نیز دروازه هند به آسیای میانه و افغانستان است. همچنین بندر چابهار‌ بهترین بندر ترانشیپ به کشورهای خلیج فارس و کم‌هزینه‌ترین مسیر ترانزیت به کشورهای آسیای میانه و افغانستان است. از این رو ایجاد مانع در مناسبات رو به گسترش تهران و کشورهای همسایه و مهم‌تر از همه با هند، یکی از سیاست‌هایی است که دولت ترامپ به‌ دنبال آن است و لغو معافیت‌های تحریمی چابهار، از جمله راهبردهای اعمالی در این زمینه از سوی دولت آمریکاست. البته تاکنون این بندر معاف از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا بود؛ زیرا هندوستان به این بندر با دسترسی به کریدور شمال - جنوب، برای کوتاه‌کردن دسترسی به اروپا نیازمند بود، به‌ویژه که این بندر کوتاه‌ترین مسیر به بندر شانگهای در چین را دارد که به عنوان بزرگ‌ترین بندر تجاری جهان، نقطه عطف مهمی در ترانزیت دریایی در بین بنادر کشور محسوب می‌شود. نگرانی‌ها از اعمال تحریم‌های حداکثری فقط برای ایران نیست؛ زیرا تحریم بندر چابهار یعنی قطع حمل رول آهن از بندر کوانگ‌یانگ کره‌ جنوبی، حمل برنج و گندم از بنادر کاندلا و موندرا از هند، حمل کود شیمیایی از بندر هامبورگ آلمان و حمل شکر از بندر سانتوس برزیل به بندر چابهار و... . این فقط حذف بخشی از ظرفیت‌های غنی این بندر در حوزه ترانزیت کالاست. بنابراین خبر مبنی‌بر تلاش هند برای معافیت تحریمی این بندر حائز اهمیت بسیار است.

 میانجیگری دو‌طرفه

از این رو خبر «سیدعباس عراقچی» اهمیتی بسزا دارد که در گفت‌وگو با رسانه هندی «ویون» در حاشیه کنفرانس اقیانوس هند در مسقط گفت و افزود: ما توافقی ۱۰‌ساله داریم. برخی مسائل مربوط به طرف سوم است و طرف هندی در حال رایزنی با آمریکا دراین‌باره است. چابهار بندر بسیار مهمی است و اهمیتی راهبردی دارد. عراقچی در این گفت‌وگو در پاسخ به اینکه چه دیدگاهی درباره روابط ایران و هند دارد، گفت: ایران و هند از روابط تاریخی بسیار خوبی برخوردارند. مشکلات نه به دلیل ایران و هند، بلکه به دلیل طرف‌های سوم به وجود آمده است؛ ما همواره تلاش کرده‌ایم خلاقانه، این مشکلات را برطرف کنیم و ببینیم که هند و ایران چگونه می‌توانند از روابط خوب بهره‌مند شوند. این بار‌ شرایط دشوارتر است اما با عزمی که بین دو طرف وجود دارد، بر این مشکلات، به‌ویژه در حوزه اقیانوس هند غلبه خواهیم کرد. البته عراقچی در مقابل از نقش میانجیگری ایران برای کمک به آزادی «نیمیشا پریا»، شهروند هندی در یمن، هم سخن گفت و افزود: او به اتهام قتل یک شهروند یمنی به اعدام محکوم شده است. ما با دوستان خود در یمن درباره سرنوشت این خانم و بسیاری دیگر از افراد در تماس بوده‌ایم. ما با دوستان دیگری نیز در تماس هستیم. اینجا در عمان، دوشنبه (امروز) با دوستان یمنی دیدار خواهم کرد تا ببینیم چطور می‌توانیم به حل‌شدن این مسئله کمک کنیم.

رایزنی در‌باره تحولات منطقه و توسعه روابط دوجانبه

 همچنین سید‌عباس عراقچی، با سوبرامانیام جایشانکار، همتای هندی خود، در حاشیه هشتمین نشست اقیانوس هند در مسقط دیدار و رایزنی کرد که وزیر خارجه هند در حساب رسمی خود در شبکه ایکس دیدار خود با همتای ایرانی را خوب توصیف کرد و نوشت: در مورد روابط دوجانبه و تحولات منطقه صحبت کردیم. وزیر امور خارجه کشورمان هم با اظهار خوش‌و‌قتی از حضور در این کنفرانس که به میزبانی مشترک هند و عمان برگزار می‌شود، ابراز امیدواری کرد این گردهمایی در تحقق اهداف خود در ارتقای شراکت و همکاری بین کشورهای حوزه اقیانوس هند موفق باشد‌. عراقچی هم با تأکید بر رویکرد حسن همسایگی جمهوری اسلامی ایران، بر اهتمام ویژه کشورمان برای تقویت همه‌جانبه روابط با کشورهای منطقه به‌ویژه همسایگان در حوزه خلیج فارس و حاشیه اقیانوس هند تأکید و تصریح کرد ما روابط قوی و مستحکمی با کشورهای منطقه داریم و درصدد تقویت بیش‌‌از‌پیش آن هستیم.

وزیر امور خارجه همچنین با اشاره به اهتمام دو کشور برای توسعه و گسترش همه‌جانبه روابط دو کشور بزرگ ایران و هند بر‌اساس منافع مشترک، به برگزاری موفق نوزدهمین نشست مشورت‌های سیاسی ایران و هند در دهلی نو اشاره کرد و بر ضرورت تداوم رایزنی و مشورت نزدیک بین دو کشور تأکید کرد. وزیر امور خارجه هند نیز با تشکر از حضور و مشارکت فعال وزیر خارجه کشورمان در کنفرانس کشورهای حاشیه اقیانوس هند در مسقط، ابراز امیدواری کرد این اجلاس موجب تقویت روابط و شراکت بین کشورهای این منطقه و به‌خصوص ارتقای روابط دهلی نو و تهران شود. وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و هند همچنین ضمن مرور ابعاد مختلف روابط دو کشور در عرصه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی‌، اقتصادی و تجاری، مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی به‌ویژه وضعیت در افغانستان را مورد تبادل نظر قرار دادند.

سواحل ما دروازه‌های اتصال ایران به اقتصاد جهانی هستند

همچنین وزیر امور خارجه کشورمان در سخنرانی خود در هشتمین کنفرانس «گردهمایی کشورهای حاشیه اقیانوس هند» در عمان با اشاره به اینکه توسعه اقتصاد دریامحور، فقط یک انتخاب برای ایران نیست، بلکه یک الزام است، گفت: ما دریافته‌ایم که سواحل ما، نه‌فقط مرزهای طبیعی کشور، بلکه دروازه‌های اتصال ایران به اقتصاد جهانی هستند. وزیر خارجه در ادامه سخنانش با تأکید بر اینکه امروز، جهان دستخوش تغییراتی بنیادین شده، گفت: سرعت تحولات اقتصادی و فناورانه، وابستگی کشورها به مسیرهای تجاری جدید و نیاز به امنیت و همکاری منطقه‌ای، بیش از گذشته اهمیت یافته است. در چنین شرایطی، دیگر نمی‌توانیم به مسیرهای سنتی و الگوهای قدیمی تجارت بسنده کنیم. ما باید آینده‌ای را طراحی کنیم که در آن‌ اقیانوس هند نه‌فقط یک مسیر ترانزیتی، بلکه یک قطب همکاری‌های راهبردی و اقتصادی باشد. این همان فلسفه‌ای است که در پس عنوان کنفرانس امسال، یعنی «سفر به افق‌های جدید مشارکت دریایی» نهفته است. این عنوان، نه‌فقط یک شعار، بلکه بیانگر یک ضرورت تاریخی برای همه کشورهای منطقه است. جمهوری اسلامی ایران با درک این تحول، سیاست «دریامحور» را در اولویت استراتژیک توسعه خود قرار داده است. کشوری که بیش از پنج هزار و 800 کیلومتر خط ساحلی دارد، چهارهزارو 900 کیلومتر آن در جنوب، در امتداد همین اقیانوس پهناور نمی‌تواند نسبت به آینده آن بی‌تفاوت باشد.

 «بهشت گمشده» مکران باید به قطب اقتصادی ایران و منطقه بدل شود

 رئیس دستگاه دیپلماسی با تأکیدی ویژه بر ظرفیت‌های مکران افزود: «بهشت گمشده» مکران‌ امروز باید به قطب اقتصادی آینده ایران و منطقه بدل شود. دولت جمهوری اسلامی ایران، با تکیه بر این راهبرد، چهار هدف کلیدی را برای توسعه این منطقه تعیین کرده است: نخست، تقویت اقتصادهای بومی و محلی، ایجاد اشتغال پایدار برای جوامع ساکن در این مناطق و حمایت از صنایع کوچک و متوسط که بتوانند در زنجیره تأمین منطقه‌ای ایفای نقش کنند. دوم، توسعه زیرساخت‌های انرژی، با تأکید بر انرژی‌های تجدیدپذیر. ما دریافته‌ایم که اقتصاد آینده، اقتصادی وابسته به انرژی‌های پایدار و پاک است. سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید انرژی و کاهش وابستگی به منابع فسیلی، نه‌تنها از نظر زیست‌محیطی ضروری است، بلکه از نظر اقتصادی نیز به رقابتی‌ترشدن این منطقه کمک خواهد کرد. سوم، تکمیل راهگذرهای بین‌المللی و تقویت مسیرهای مواصلاتی. ایجاد شبکه‌ای از مسیرهای ریلی، جاده‌ای و دریایی که ایران را به دیگر کشورهای منطقه و فراتر از آن متصل کند، یکی از ارکان کلیدی سیاست دریامحور ماست. چهارم، جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به‌ عنوان نیروی محرکه توسعه اقتصادی. هیچ اقتصادی بدون سرمایه‌گذاری پایدار رشد نخواهد کرد و ما از تمامی کشورهایی که در توسعه این منطقه مشارکت داشته باشند‌ استقبال می‌کنیم، اما هیچ‌یک از این طرح‌ها بدون امنیت پایدار محقق نخواهد شد. امنیت دریایی، امروز بیش از هر زمان دیگری‌ یک مقوله اساسی برای اقتصاد جهانی است.

اجازه نمی‌دهیم رقابت‌های ژئوپلیتیکی قدرت‌های جهانی‌، آینده این منطقه را تعیین کند

وزیر خارجه در پایان سخنانش با تأکید بر اینکه هیچ کشوری نمی‌تواند در مسیر توسعه اقتصادی خود تنها پیش برود، خاطرنشان کرد: همکاری منطقه‌ای، کلید پیشرفت مشترک است. ایران با عضویت در انجمن کشورهای حاشیه اقیانوس هند (IORA) و اجلاس نیروهای دریایی این سازمان (IONS)، بر تعهد خود به چندجانبه‌گرایی و همکاری اقتصادی و امنیتی در منطقه تأکید دارد. اما در این میان، یک چالش مهم وجود دارد: برخی قدرت‌های فرامنطقه‌ای تلاش دارند‌ از شکاف‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی در منطقه سوءاستفاده کنند و همکاری‌های طبیعی میان کشورهای منطقه را تحت تأثیر قرار دهند. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم‌ رقابت‌های ژئوپلیتیکی قدرت‌های جهانی، آینده این منطقه را تعیین کند. تصمیم‌گیری درباره سرنوشت اقیانوس هند، باید توسط کشورهای این منطقه و برای منافع ملت‌های آن انجام شود. در پایان، بسیار خرسندم که این نشست در کشور دوست و برادر، عمان برگزار می‌شود؛ کشوری که همواره نماد تعامل، گفت‌وگو و دیپلماسی سازنده در منطقه بوده است. ما بر این باوریم که تنها از مسیر همکاری و اعتماد متقابل‌ می‌توان آینده‌ای پایدار برای ملت‌های منطقه رقم زد. امیدوارم‌ این کنفرانس، سرآغاز فصل جدیدی از همکاری‌های دریایی و منطقه‌ای باشد.