مدیریت بحران در کشور زلزله‌ها و کودتاها

زمین‌لرزه میانمار در نزدیکی ساگینگ و ماندالای در هشتم فروردین ۱۴۰۴ اثرهای گسترده‌ای در تایلند، چین و ویتنام به همراه داشت. در اینجا تحلیلی از تلاش‌ها و چالش‌های مدیریت فاجعه در هفته اول پس از سانحه از منابع متعدد ارائه می‌شود.

میانمار کشوری با ۵۴ میلیون نفر جمعیت و تولید ناخالص داخلی ۶۴ میلیارد دلار (تخمین ۲۰۲۴) است. در اولین مطالعه سراسر کشور در سال 2013، دولت میانمار دریافت که 37 درصد از جمعیت بی‌کار هستند و 26 درصد در فقر زندگی می‌کنند. وضعیت فعلی اقتصاد برمه نیز تأثیر درخورتوجهی بر مردم برمه داشته است، زیرا مشکلات اقتصادی منجر به تأخیر شدید ازدواج و تشکیل خانواده می‌شود. میانگین سن ازدواج در برمه 27.5 برای مردان و 26.4 برای زنان است که تقریبا در منطقه بی‌نظیر است.

کودتا در میانمار در صبح روز یکم فوریه 2021، دوازدهم بهمن ۱۴۰۰ آغاز شد و اعضای منتخب حزب حاکم این کشور، لیگ ملی برای دموکراسی (NLD)، به دست ارتش میانمار دستگیر شدند. رئیس‌جمهور موقت میانمار، ماینت سوئه، وضعیت اضطراری یک‌ساله اعلام کرد و نتایج انتخابات عمومی نوامبر 2020 را باطل کرد و قصد خود را برای برگزاری انتخابات جدید در پایان وضعیت اضطراری مطرح کرد. کودتا یک روز قبل از سوگند پارلمان میانمار روی داد تا اعضای منتخب در انتخابات 2020 سوگند یاد کنند و از این طریق از وقوع آن جلوگیری شود. وین ماینت و مشاور ایالتی آنگ سان سوچی به همراه وزرا، معاونان آنها و اعضای پارلمان بازداشت شدند. در پاسخ به سرکوب تظاهرات ضد کودتا از طرف دولت نظامی، شورش‌های مسلحانه از طرف نیروهای دفاع مردمی در سراسر میانمار آغاز شد. تا 13 مارس 2024/ ۲۳ اسفند ۱۴۰۲ حداقل 50 هزار نفر به دست نیروهای حکومت نظامی کشته و حدود ۳۰ هزار نفر دستگیر شدند.

زمین‌لرزه ۲۸ مارس ۲۰۲۵ با بزرگای ۷.۷ با جنبایی گسل ساگینگ با گسلش امتداد لغز با گسیختگی مافوق برشی (سرعت گسیختگی بیش از سرعت موج برشی)، باعث جابه‌جایی گسلش سطحی تا شش متر شد.

در میانمار تا روز هشتم پس از حادثه بیش از چهارهزارو 940 کشته، بیش از شش‌هزارو 200 مجروح و 820 نفر مفقود شدند که با بهبود دسترسی به مناطق دورافتاده، تعداد آنها در حال افزایش است. ماندالی و نایپیداو آسیب‌هایی از‌جمله فروریختن ساختمان‌ها، بیمارستان‌ها و زیرساخت‌ها دیده‌اند. در تایلند حداقل 36 کشته، 34 مجروح و 58 نفر مفقود گزارش شد. آسیب زیرساختی شامل بزرگراه‌ها، پل‌ها (آوا بریج)، و فرودگاه نایپیداو تخریب شدند. بیش از 10 هزار ساختمان در میانمار فروریخت یا آسیب دید. خاک نرم بانکوک لرزه‌ها را تشدید کرد و به 136 ساختمان بلندمرتبه آسیب زد.

در سراسر مناطق آسیب‌دیده، خانواده‌ها با کمبود شدید آب آشامیدنی، غذا و تجهیزات پزشکی مواجه هستند و تیم‌های امدادی بدون برق یا سرویس بهداشتی، با خوابیدن در بیرون از ساختمان‌ها، مانند مردم زلزله‌زده، کار می‌کنند.

دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد (OCHA) در روز پنجم پس از سانحه اعلام کرد که تیم‌های جست‌وجو و نجات محلی با پشتیبانی واحدهای نجات بین‌المللی از کشورها از جمله چین، هند، روسیه، تایلند و بنگلادش، تلاش‌های خود را به‌ویژه در مرکز میانمار تشدید کرده‌اند. جدا از آسیب سنگین به زیرساخت‌ها، پاسخ به دلیل کمبود بودجه با مشکل مواجه شده است. سازمان ملل با مقامات میانمار در ارتباط است که چگونه جامعه بین‌المللی می‌تواند هم‌زمان با کاهش بودجه کمک خارجی در واشنگتن و بسیاری از پایتخت‌های اروپایی به کمک میانمار بشتابد.

کمبود تجهیزات پزشکی در برخی از بیمارستان‌ها با قطعی برق و کمبود آب هم‌زمان شده است. در برخی موارد ژنراتورهای برق کار نمی‌کردند و بیمارستان‌ها با کمبود سوخت مواجه‌اند.

کمبود آب شیرین و سرویس بهداشتی می‌تواند باعث شیوع بیماری‌های عفونی شود. چند ماه پیش از زلزله ۲۰۲۵، چندین شهر در محدوده ماندالای تحت تأثیر بیماری وبا قرار گرفته بودند. حدود 800 مورد بیماری منتقله از طریق آب تا فوریه ۲۰۲۵/ بهمن ۱۴۰۳ در 9 ایالت و منطقه میانمار گزارش شده بود و دیگر بیماری عفونی مانند تب دنگی، هپاتیت و مالاریا ممکن است گسترش بیشتری پیدا کند. این کشور از چهار سال درگیری ناشی از کودتای نظامی در سال 2021 گرفتار است و در چند سال گذشته دچار توفان‌ها و سیل‌های عظیم شده است، بنابراین زلزله فروردین ۱۴۰۴ یک «تراژدی مضاعف» برای مردم میانمار است، به نحوی که حتی قبل از وقوع زلزله ویرانگر، تمام مناطق آسیب‌دیده میزبان 1.6 میلیون آواره بوده است.

تاب‌آوری منطقه آسیب‌دیده از فاجعه اکنون به‌شدت در خطر است. نزدیک به ۲۸ میلیون نفر در میانمار پیش از وقوع زلزله نیاز به کمک بشردوستانه داشتند و بیش از 15 میلیون نفر گرسنه بودند. با گذشت سه ماه از سال ۲۰۲۵، از تقاضای بشردوستانه 1.1 میلیارد دلاری سازمان ملل برای میانمار تنها پنج درصد تأمین شده است.

حکومت نظامی میانمار در شش منطقه وضعیت اضطراری اعلام کرد و درخواست کمک‌های فوری بین‌المللی کرد، اگرچه دسترسی به میانمار محدود است. شبه‌نظامیان ضد حکومت نظامی (موسوم به نیروهای دفاع مردمی) و سازمان‌های غیردولتی محلی نیز با وجود منابع محدود، عملیات نجات را آغاز کردند. با وجود آتش‌بس موقت، ارتش به حملات هوایی در مناطق درگیری مانند ساگینگ ادامه داده و مانع از تلاش امدادی شده است. حملات و نظارت دقیق کاروان کمک‌رسانی، دسترسی را بیشتر به تأخیر می‌اندازد. در مناطق تحت کنترل حکومت نظامی، سازمان‌های غیردولتی و روزنامه‌نگاران بین‌المللی و شفافیت را محدود می‌کنند. کمک‌ها اغلب به مناطق همسو با نظامیان هدایت می‌شود و مناطق تحت کنترل مخالفان محدودترند. با توجه به جنگ داخلی و درگیری ادامه‌دار از زمان کودتای 2021 تا سه‌ماهه اول ۲۰۲۵ جمعیت 3.56 میلیون‌نفری آواره شده‌اند که این امر ارسال کمک به مناطقی مانند ساگینگ را پیچیده کرده است. اینترنت تحت کنترل حکومت نظامی و دسترسی محدود به رسانه‌ها، اندازه دقیق آسیب‌ها را مبهم می‌کند. جاده‌های آسیب‌‌دیده، خطوط انتقال برق سقوط‌کرده و پل‌های فروریخته، دسترسی تیم‌های امدادی را به تأخیر انداخته است. خاموشی ارتباطات مانع هماهنگی می‌شود.

خسارت‌های زلزله ممکن است از تولید ناخالص داخلی میانمار بیشتر شود و بازسازی آن هشت سال طول بکشد.

کمبودهای پزشکی در بیمارستان شامل تجهیزاتی مانند کیسه خون، داروهای بیهوشی و وسایل جراحی هستند. زنان باردار و بیماران مزمن با تأخیرهای تهدیدکننده زندگی مواجه‌اند. بازماندگان، از‌جمله جمعیت آواره و کودکان، استرس پس از سانحه پی‌تی‌اس‌دی را تحمل می‌کنند که با درگیری مداوم ترکیب شده است. حمایت سلامت روان درازمدت در منطقه زلزله‌زده کمیاب است.