درجازدن در رشته‌های عقب‌مانده

بزرگ‌ترین کاروان ایران در المپیک 1976 مونترال شکل گرفت. 86 ورزشکار در 10 رشته ورزشی در آن المپیک حاضر بودند، البته نتیجه خوبی هم نگرفتند. ایران پس از انقلاب بنا بر دلایل سیاسی، دو المپیک 1980 مسکو و 1984 لس‌آنجلس را تحریم کرد. بازگشت ایران به این جشنواره باشکوه جهانی از المپیک 1988 سئول شروع شد، آن‌هم با یک کاروان جمع‌وجور. ایران با 27 ورزشکار راهی سئول شد. ورزش ایران به دلیل غیبت در میادین بین‌المللی از ورزش دنیا عقب مانده بود، از طرفی کسب سهمیه المپیک نسبت به قبل سخت‌تر شده بود. آن 27 نفر فقط در پنج رشته شرکت کرده بودند که 15 نفر آنها هم کشتی‌گیر بودند. درواقع سهم ایران از چندهزار نفر در بیست‌وچند رشته ورزشی، تنها 12 نفر بود. پیشرفت ورزش ایران از دهه 70 شمسی و پایان جنگ ایران و عراق شروع شد، ارتباط بیشتر با ورزش جهان، امکان میزبانی مسابقات بین‌المللی، ورود مربیان خارجی، روی‌آوردن نسل جدید به ورزش، سرمایه‌گذاری بیشتر دولت در ورزش، توجه رسانه‌ها به ورزش و... همه دست به دست هم داد تا شرایط برای جبران عقب‌ماندگی‌های دهه 60 مهیا شود. رشته‌های ورزشی مختلف کم‌کم رشد کردند. کشتی آزاد ایران به شرایط خوبش برگشت و موفق شد دوباره طلای المپیک بگیرد. کشتی فرنگی نیز با یک جهش خیره‌کننده به قدرت اصلی جهان تبدیل شد و حتی از کشتی آزاد جلو زد. وزنه‌برداری که سال‌ها به خواب رفته بود، با برنامه‌ریزی مناسب و کمک مربیان درجه یک خارجی بیدار شد. مدال‌های جهانی و المپیک یکی پس از دیگری توسط قهرمانان جدید وزنه‌برداری ایران درو می‌شد. وزنه‌برداری رشته اول ایران در المپیک شده بود. ایران در بیشتر رشته‌های رزمی جزو قدرت‌های اصلی دنیا محسوب می‌شد. المپیکی‌شدن تکواندو در این میان یک فرصت عالی در اختیار قهرمانان تکواندو قرار داد؛ به شکلی که هم‌اکنون پرافتخارترین ورزشکار ایرانی در تاریخ المپیک نه یک کشتی‌گیر و نه یک وزنه‌بردار است، بلکه این عنوان در اختیار هادی ساعی با دو طلا و یک برنز تکواندوی المپیک قرار دارد. پیشرفت در والیبال و بسکتبال باورنکردنی بود. ایران در والیبال از یک تیم درجه دو آسیایی به یک قدرت جهانی تبدیل شد. بسکتبال ایران در قاره آسیا آقایی می‌کرد. فوتبال دوباره طعم حضور در جام جهانی را چشید. تنیس روی میز، تیراندازی، تیروکمان، قایقرانی، دوومیدانی، شمشیربازی و... گام‌های رو به جلویی برداشتند. این پیشرفت‌ها طی یکی، دو دهه رخ داد و این امیدواری را ایجاد کرد که ورزش ایران در دهه 20 میلادی جایگاه به مراتب بهتر نسبت به سال‌های قبل داشته باشد. همان‌طور که گفته شد، در چند سال اخیر در بیشتر این رشته‌ها پیشرفت متوقف شده و شاهد پس‌رفت هستیم. البته در همان سال‌های اوج ورزش ایران یعنی اواخر دهه 70 و دهه 80 این ایراد به ورزش کشور وارد بود که در برخی رشته‌های مهم نتوانستند خود را به دنیا برسانند. در رشته‌هایی مانند دوومیدانی، شنا و ژیمناستیک که ورزشکاران زیادی در المپیک شرکت می‌کنند، سهم ایران فقط چند تک‌ستاره بود. در ورزش‌های مدرن که در دوره‌های اخیر به المپیک اضافه شده، ایران نتوانسته خودی نشان دهد. همچنان سهم ایران در 34 رشته ورزشی المپیک بسیار ناچیز است. رشته‌هایی وجود دارند مانند راگبی، شنای موزون، پنج‌گانه مدرن، تنیس، گلف، هاکی و... که ایران اصلا شانس حضور در المپیک را در این رشته‌ها ندارد. در بخشی از شاخه‌های دوچرخه‌سواری، قایقرانی و... هم وضعیت به همین منوال است. در ورزش‌های تیمی به‌ویژه در بخش بانوان ایران فاصله زیادی با المپیک دارد. شرایط در برخی رشته‌ها چه برای مردان چه برای زنان با 20 یا 40 سال پیش فرقی نکرده است. ورزش ایران در چندین رشته که به صورت تاریخی در آنها ضعیف بوده، نتوانسته بنا بر دلایل مختلف جهشی داشته باشد. این به‌روزنشدن‌ها و تکیه به رشته‌های سنتی، خودش در بزرگ‌نشدن کاروان ایران، کسب‌نکردن سهمیه و کم‌شدن شانس مدال تأثیر بسیاری داشته و دارد.