آسمانی برای درخشش استارتاپ‌ها

شیدا ملکی-روزنامه‌نگار: ماموت، گلرنگ، زر و دیگر غول‌های شناخته‌شده صنعت، وارد حوزه فناوری‌های نوآورانه شده‌اند. غول‌هایی که پیش‌تر سنتی شناخته می‌شدند، حالا نوآوری را به عنوان یک اصل سودآور باور کرده‌اند. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد الکامپ محل قرار مناسبی برای این ارتباط باشد. ارتباطی که پیش از این شکل گرفته و اگر زیرساخت مناسبی ارائه شود، هر روز توسعه پیدا خواهد کرد. استارتاپ‌ها به دنبال سرمایه‌گذاری جدی هستند و صنعت‌گران سنتی بر اساس تجربه‌های پیشین خود به ظرفیت‌های موجود در اقتصاد دیجیتال ایمان آورده‌اند. تپسی به گلرنگ رفته، ماموت ازکی را پشتیبانی می‌کند و چندین و چند استارتاپ دیگر که زیر چتر امنیت سرمایه‌گذاری صنایع بزرگ قرار گرفته‌اند. اما آیا الکامپ امسال ظرفیت‌های لازم برای توسعه ارتباط ثمربخش این دو حوزه صنعتی را خواهد داشت؟ استارتاپ‌های حاضر در الکامپ 27 با وجود همه شاخص‌های نامطلوب مثل زمان برگزاری، همچنان به دنبال ارزش‌آفرینی هستند. این موضوع در حالی است که شرکت‌های با جنس استارتاپ که حالا دیگر مبتنی بر فرهنگ استارتاپی فعالیت می‌کنند، اعلام کردند که در این رویداد شرکت نخواهند کرد. اما استارتاپ‌های کوچک همچنان با تکیه بر بخش جانبی الکامپ یعنی الکام‌ استارز به دنبال استفاده از این ظرفیت هستند. الکام‌ استارز در واقع یکی از بخش‌های نمایشگاه الکامپ است که به‌ صورت اختصاصی بر استارتاپ‌های حوزه ICT و معرفی آنها به‌ منظور جذب سرمایه متمرکز است.

قصه از کجا شروع شد؟

قصه الکامپ از سال 1369 با نام نمایشگاه بین‌المللی کامپیوتر، برق، الکترونیک و ارتباطات و توسط شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران آغاز شد. مخابرات و برق در ابتدای فعالیت الکامپ بخشی از این نمایشگاه بود که یک دهه بعد از فعالیت الکامپ، این بخش‌ها از آن جدا شد.

ماجرای الکامپ هرچه پیش رفت بیشتر رنگ و بوی استارتاپی به خود گرفت و حالا چند سالی است که وزن استارتاپی آن سنگین‌تر شده است. حضور استارتاپ‌ها در الکامپ ابتدا با یک سالن آغاز شد. کمی بعد تعداد شرکت‌کنندگان افزایش یافت و حالا استارتاپ‌ها به وزنه متفکر الکامپ تبدیل شده‌اند.

حضور استارتاپ‌ها در الکامپ تا جایی مهم است که بخشی از جامعه این رویداد را رویدادی استارتاپی می‌دانند. با جداشدن بخش برق و مخابرات، بخش خصوصی هم در جریان برگزاری این نمایشگاه سهیم شد. نمایشگاهی که از سال 1379 شکل مستمر سالانه به خود گرفت. سازمان نظام صنفی رایانه‌ای دروازه‌های حضور و نقش‌آفرینی بخش خصوصی را در این نمایشگاه باز کرد.

1395 سال استارتاپ‌ها در الکامپ بود. پیش‌بینی نصر برای این دوره حضور 200 استارتاپ از 25 استان کشور بود. رسانه‌های اکوسیستم نوآوری اما سال بعد اعلام کردند که 338 استارتاپ در این دوره حاضر شده‌اند. این حضور نقش‌آفرینی گسترده استارتاپ‌ها در الکامپ 1395 را به نمایش گذاشت. این استارتاپ‌ها در گروه‌های مختلفی از جمله، بیمه، آموزش، حسابداری، تحویل کالا و پزشکی قرار داشتند. فین‌تک‌ها نیز در این دوره حضور قابل توجهی داشتند و الکامپ گیمز نیز در این سال برای اولین بار برگزار شد.

چطور ستاره‌های استارتاپی ساخته شدند؟

چرا الکامپ 22 یکی از پررنگ‌ترین دوره‌های حضور استارتاپ‌ها را تجربه کرد؟ در این دوره که نصر برگزاری نمایشگاه را بر عهده داشت، باقر بحری، سخنگوی کمیته اجرایی الکامپ 22 با تأکید بر اینکه برنامه‌های مدونی برای استارتاپ‌ها تدوین شده، اعلام کرد طبق توافقات انجام‌شده با نمایشگاه سبیت آلمان، برترین استارتاپ‌هایی که در نمایشگاه الکامپ 22 حضور پیدا کنند، با حمایت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور امکان حضور در نمایشگاه سبیت 2016 را نیز خواهند داشت.

در این دوره برای تقویت حضور کسب‌وکارهای نوپا سالنی مشترک برای حضور سرمایه‌گذاران خطرپذیر (VC)ها و شتاب‌دهنده‌ها در کنار استارتاپ‌ها در نظر گرفته‌ شد. درنظرگرفتن این فضای تعامل و گفت‌وگو میان ایده‌پردازان و سرمایه‌گذاران روند تجاری‌سازی ایده‌ها را در مسیر مطلوبی قرار داد.

در واقع می‌توان گفت در این دوره زمینه‌سازی برای رشد و توسعه فناوری‌های نوین ضروری تعریف شد. همچنین ارائه تخفیف‌های ویژه، برگزاری جشنواره، ایجاد امکانات و تسهیلات مختلف نیز انگیزه حضور استارتاپ‌ها را پررنگ‌تر کرد. برقراری ارتباط مؤثر با سرمایه‌گذار، حرکت به سمت جذب سرمایه و همچنین تقویت مدل‌های کسب‌وکاری سودآور از شاخص‌های مهم حضور استارتاپ‌ها در الکامپ بود. در واقع این رویداد موقعیتی را فراهم کرد تا اکوسیستم استارتاپی امید بیشتری به آینده و توسعه داشته باشد.

این یک واقعیت است که پاشنه آشیل یک استارتاپ، درآمدزایی است. استارتاپ‌ها اگر به درآمد نرسند احتمال نابودی‌شان دور از انتظار نیست. بدیهی است که یک استارتاپ نباید در مسیر عملیاتی‌سازی طرح و ایده خود از مقوله تجاری‌سازی و کسب درآمد غافل شود. از همین رو فرصت ارتباط با سرمایه‌گذار در الکامپ، فرصتی نبود که به‌سادگی از آن عبور کنند.

درخشش استارتاپ‌ها در الکامپ 23

ستاد خبری الکامپ 23 در سال 1396 مدعی شد که این نمایشگاه فرصتی برای برندینگ و جلب اعتماد توسط استارتاپ‌ها شده است. در همین سال‌ها اکوسیستم استارتاپی در حال توسعه بود. استارتاپ‌ها پرانرژی و برای ساختن فضای کاری نوآورانه همه تلاش خود را می‌کردند. فرصت حضور در الکامپ هم یکی از موقعیت‌های مطلوب برای به نمایش گذاشتن این تلاش‌ها بود.

نمایشگاه الکامپ 96 نیز شش ماه زودتر از موعد همیشگی خود و در فصل تابستان برگزار شد. در مدت برگزاری این رویداد طی نزدیک به چهار دهه، الکام استارز نیز فرصت مناسبی برای استارتاپ‌های نوپا بود. در این روند استارتاپ‌ها با ارائه‌ تازه‌های کسب‌وکار خود فرصت نقش‌آفرینی قابل توجهی پیدا کردند.

همین موضوع منجر شد تا استارتاپ‌ها با ارائه برنامه‌هایشان به سرمایه‌گذاران، آینده‌ روشنی برای خود تصویرسازی کنند. یکی از بخش‌های جالب الکام استارز به ارائه‌های کوتاه استارتاپ‌ها اختصاص داشت؛ در این بخش هر یک از استارتاپ‌ها با حضور دو دقیقه‌ای روی سن و ارائه‌ دستاوردهای‌ خود مورد داوری قرار می‌گرفتند.

الکامپ 27 و بازگشت به ستاره‌ها

بر اساس توضیحات نشست خبری الکامپ 27 میهمانانی از خارج از ایران نیز در این رویداد حضور خواهند داشت. در این نشست خبری علی ابراهیم‌زاده، رئیس انجمن صنفی برگزارکنندگان نمایشگاه‌های بین‌المللی، توضیح داد که رایزنی‌هایی در خصوص حضور نمایندگانی از 11 کشور در حال انجام است.

به گفته او در دوره گذشته یک هیئت 50 نفره از 11 کشور در این نمایشگاه حضور داشتند، اما امسال هیئتی صدنفره از 11 کشور روسیه، بلاروس، چین، مالزی، ازبکستان، ترکیه، قزاقستان، پاکستان، بوسنی، سوریه و ارمنستان متقاضی حضور در نمایشگاه هستند.

رضا حیدری، عضو هیئت‌مدیره‌ سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در این نشست خبری با تأکید بر اهمیت الکام استارز به نقش‌آفرینی این بخش در جریان حمایتی از استارتاپ‌ها اشاره کرد و گفت: «این بخش در بعضی از دوره‌های پیشین برگزار می‌شد و با توجه ویژه به استارتاپ‌ها باعث تقویت آنها شده بود». به گفته او بااین‌حال «در مقاطعی برخی دیدگاه‌ها باعث شد این بخش به‌ صورت مستمر در الکامپ حضور نداشته باشد» و احتمالا همین رویکردهای متفاوت باعث شد الکام‌ استارز غایب بزرگ نمایشگاه سال گذشته باشد.

بله. سال گذشته خبری از الکام استارز نبود. همین موضوع هم شرایطی را فراهم کرده بود که استارتاپ‌های کوچک در الکامپ حاضر نباشند. این عدم حضور در نهایت منجر شد تا الکامپ 26 بیش از اینکه در مسیر توسعه باشد، به چشم مخاطبان رویدادی دولتی نمایان شود. رویدادی که نه استارتاپ‌ها روی خوشی به آن نشان دادند و نه حتی برگزارکننده ضرورت حضور آنها را درک کرد.

الکامپ 1403 و تکرار تجربه سال 1384

تقارن نمایشگاه الکامپ با انتخابات ریاست‌جمهوری، یک بار دیگر در سال 1384 هم شکل گرفته بود. تجربه سال 1384 نشان داد که این هم‌زمانی به نفع نمایشگاه نیست. سال 1384 استقبال از نمایشگاه به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کرد. این موضوع برای نمایشگاه امسال هم پیش‌بینی شده است. فعالان استارتاپی نسبت به این روند برنامه‌ریزی بازخورد خوبی نداشتند اما در نهایت هیچ تغییری در زمان برگزاری آن شکل نگرفت.

درحالی که برگزارکنندگان الکامپ 1403 بر این باورند که این رویداد راهکاری برای توسعه ارتباط بین سرمایه‌گذاران و استارتاپ‌ها است، اما شیوه زمان‌بندی آن چنین پیامی برای مخاطب ندارد. رضا حیدری، دبیر نمایشگاه الکامپ در نشست خبری الکامپ اعلام کرده که حدود ۵۰۰ شرکت در نمایشگاه حاضر هستند. این 500 شرکت‌ شامل شرکت‌های خصوصی و تیم‌های استارتاپی می‌شوند. این در حالی است که آمار تفکیک‌شده‌ای از تعداد استارتاپ‌‎های حاضر در الکامپ 1403 همچنان در دست نیست.

همچنین اعلام شده که در نمایشگاه الکامپ 1403 شرکت‌های صنایع پیشرفته یا دانش‌بنیان عضو سازمان نظام صنفی رایانه‌ای حاضر در نمایشگاه «الکامپ» می‌توانند ۷۰ درصد هزینه‌های نمایشگاهی را به‌ صورت وام دریافت کنند. این تسهیلات از سوی «صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته (صحا)» و تا سقف ۵۰۰ میلیون تومان ارائه می‌شود.

حال باید دید با توجه به همه حواشی‌ای که الکامپ امسال برای استارتاپ‌ها ایجاد کرده، همچنان امکان حمایت جدی از استارتاپ‌ها وجود دارد؟ چطور ممکن است صرفا با پرداخت یک وام مسیری برای حضور استارتاپ‌ها هموار شود. نگاهی کوتاه به 27 دوره برگزاری الکامپ نشان‌دهنده آن است که استارتاپ‌ها نیازمند ارتباط پویا با سرمایه‌گذاران هستند. جذب سرمایه را باید جدی بگیرند و مدل کسب‌وکاری‌شان را برای سرمایه‌گذاران تشریح کنند. به هر حال الکام‌ استارز در این سال‌ها رشد کرده و جزو پربیننده‌ترین بخش‌های الکامپ شده است. بر اساس اطلاعات موجود از جریان فعالیت استارتاپ‌ها در الکامپ، حدود ۶۰ درصد از مجموعه‌هایی که در بخش آوردگاه سرمایه الکام‌ استارز حضور داشتند به جلسه دوم با سرمایه‌گذار هم رسیده‌اند که این موضوع نشان‌دهنده‌ تأثیر برگزاری این بخش در نمایشگاه الکامپ است. الکامپ بیش از گذشته ارزش استارتاپی دارد و با وجود حضور دیگر شرکت‌کنندگان باید خط فعالیت استارتاپی آن را پذیرفت.