‌غالیان سیاسی

«کسانی که به تبلیغات غلوشده درباره دولت سیزدهم دامن می‌زدنند کار نادرستی می‌کنند، چراکه ایجاد توقع بی‌جا مضر است». این گفته اخیر محمدرضا باهنر احتمالا ناظر به کسانی است که این روزها دوباره همان شیوه‌ای را در پیش گرفته‌اند که پیش‌تر با احمدی‌نژاد طی کرده بودند. انتظار کارستان از دولت جدید دارند و در اوصاف احوالات رئیس‌جمهور هم او را رجایی دوم یا ابوذر زمان خوانده‌اند. مشابه این سخن باهنر، از یکی، دو عضو دیگر جامعه روحانیت مبارز هم شنیده شده است. خوبی امثال باهنر در مقایسه با دیگر همتایان اصولگرایش به‌ویژه طیف متأخر، این است که از گذشته درس گرفته‌اند. پدیده احمدی‌نژاد را از سر گذرانده‌اند و نگاه‌شان به سیاست منصفانه‌تر و کردارشان عمل‌گرایانه‌تر شده است. اصولگرایان متقدمی که این روزها جایشان در عرصه سیاست‌ورزی همتایانشان خالی است، می‌دانند که اثر سیاسی «غلو» کوتاه‌مدت و مسکن‌وار است و چه‌بسا وقتی از بین برود، عوارض مخرب‌تری هم بر جای بگذارد، چون «غلو» انتظارات را هم بالا برده است. «غلو» با ناکارآمدی رابطه مستقیمی دارد. وقتی اوضاع بسامان نیست، به مدد می‌آید تا حداقل دورنمای خوشایندی را در اذهان تصویر کند؛ اما وای از روزی و زمانی که آن دورنما، نزدیک شود و دست غالیان (غلوکنندگان) خالی بماند. ماجرای غلات یا غالیان ریشه تاریخی دارد. ابن ابی‌الحدید در پاسخ این پرسش که چرا زمان رسول‌الله (ص)، با اینکه مردم اخبار غیبی را از آن حضرت می‌شنیدند، درباره آن حضرت غلو نمی‌کردند و ماجرای غلات بعدا کم‌کم پیدا شده، گفته بود که صحابه عقل و ایمان استوارتری داشتند. البته یک دلیل دیگر هم احتمالا این بوده که صحابه ذهن ساده و بسیط‌تری داشتند. «غلو» یا همان تمایل به گزافه‌کاری و گذر از حد و غیرواقعی‌کردن چیزی نسبت به وضعیت واقعی‌اش نیاز به یک «غالی» دارد که او هم برای این کارش حتما هدف یا اهدافی در ذهن دارد. پس ذهن‌های پیچیده‌تر که دنبال طراحی هدفی هستند، بیشتر دست به غلو می‌زنند. از زمانی‌ غلو به ابزار دست برخی سیاسیون برای رسیدن به اهدافشان بدل شد.

ماجرای غلو در عرصه سیاست را می‌توان پهلو به پهلوی برخی تجربه‌های جهانی دانست . اینجا هم شاید زمانی می‌گفتند: «هرچه غالی‌تر، جایت عالی‌تر». این گزاره‌ها البته در عصر پیش از انقلاب ارتباطات شاید کارایی داشت و گره‌گشا بود، اما این روزها به‌سرعت کیفیت و کارایی‌اش را از دست می‌دهد. غالیان سیاسی در عصر شبکه‌های مجازی و مواجهه با موج افکار انتقادی، زودتر از هر زمان دیگری دستشان رو می‌شود.