هفته روابطعمومی و نامهایی که از یاد میروند
وجود هفته، روز و اسمها و عناوین پرطمطراق ما را به این صرافت میاندازد که اگر هفته یا روز را خوب برگزار کنیم و سروصدای بسیار داشته باشیم، در محتوای آن روز و هفته خیلی هنر کردهایم؛ مثل برگزاری روز معلم یا روز کارگر که درحقیقت تهی از مفاهیم مربوطه است. در روز کارگر، این نیروی کار فریاد میکشد: گرسنهایم.
وجود هفته، روز و اسمها و عناوین پرطمطراق ما را به این صرافت میاندازد که اگر هفته یا روز را خوب برگزار کنیم و سروصدای بسیار داشته باشیم، در محتوای آن روز و هفته خیلی هنر کردهایم؛ مثل برگزاری روز معلم یا روز کارگر که درحقیقت تهی از مفاهیم مربوطه است. در روز کارگر، این نیروی کار فریاد میکشد: گرسنهایم. در روز معلم، آموزندگان فرهنگ و پیشبرندگان آموزش با آهی سراپا افسوس ندا سر میدهند که سفره نانمان خالی است و روزهای مشابه دیگر، اما روز و هفته روابطعمومی چه صیغه مبالغهای است. روابطعمومی در ایران به وجود آمده تا کمکاری و کممسئولیتی و گاه ندانمکاریهای مدیران را پاسخگو باشند یا بیتدبیری آنها را هم جبران کنند. اینکه چنین ادعایی مطرح میشود، حرف گزافهای نیست؛ زیرا روابطعمومی در غرب و آمریکا هرچند سروصدای زیادی هم دارد، از ابتدا برای لاپوشانی مسائل و مشکلات گستردهای که در برخی از سازمانها وجود داشته، شکل گرفته است. این شعار، شاید شعار کهنه روابطعمومی باشد که به وسیله روزنامهنگاری به نام «ایوی-لی» که پایهگذار روابطعمومی در شرکت راهآهن دولتی آمریکا بود، به وجود آمد: «در سازمانها را باز کنید» و مردم را به شکل شفاف و صریح با مسائل درونسازمانی آشنا کنید. ایوی-لی که درحقیقت یک روزنامهنگار منتقد بود، قلم نقادانه روزنامهنگاری خود را کنار گذاشت و به استخدام سازمان مربوطه درآمد تا مدافع سازمان و حمایتگر مدیران یا مدیر عالی مربوطه باشد. ازاینرو بود که «اپتون سینکلر» نویسنده معروف آمریکایی که یک روزنامهنگار منتقد هم بود، علیه او برخاست و خطاب به افکار عمومی آمریکا در آغاز قرن بیستم اعلام کرد: «ایوی-لی را خفه کنید». از ابتدای شکلگیری روابطعمومی در ایران یعنی در آغاز دهه 30 در شرکت ملی نفت ایران تلاشهای گستردهای برای شناسایی فعالیت مفید روابطعمومی در همه عرصههای اطلاعرسانی، مدیریت کارآمد، پیشبرد ارتباطات مفید درونسازمانی و برونسازمانی، ارائه اطلاعات صحیح به افکار عمومی جامعه، هدایت مدیران عالی به کارهای نیک و... انجام شد. با تشکیل دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی که قبلا مؤسسه عالی ارتباطات اجتماعی نام داشت، رشته روابطعمومی در سطح آکادمیک و دانشگاهی به وجود آمد. دکتر حمید نطقی که پایهگذار این رشته در سطح دانشگاه بود، تلاشهای بسیاری برای پیوند بین مدیریت و روابطعمومی به انجام رساند. درحالحاضر نزدیک به 70 سال از تشکیل روابطعمومی در ایران میگذرد و تلاشهای دکتر حمید نطقی برای پیافکندن روابطعمومی علمی در ایران بر مبنای ایجاد ارتباطات عمیق سازمانها با مردم و به عبارت دیگر تأثیرگذاری مثبت اقناعی بر افکار عمومی هنوز شکل نگرفته است و در موارد زیادی هم مخدوش شده است.
در شرایط کنونی بسیاری از روابطعمومیها کار خود را هنوز در حد گذاشتن بنر و دادن اعلامیههای تبلیغاتی غیرمفید و سخنگویی گاهی دروغین سازمان میدانند. با وجود فعالیت بسیار گسترده شبکههای اجتماعی و حضور گسترده مردم و کاربران ایرانی در آن با فعالیت این شبکهها چندان آشنا نیستند. افکار عمومی را لااقل در مورد سازمان خویش نمیشناسند و... اما برگزاری جشن و دادن جایزه را به یکدیگر خوب بلدند. بهتازگی یک خدمتگزار و فرد مؤثر و تلاشگر روابطعمومی، قربانعلی پورمرادیان که بیشتر از 60 سال در حوزه روابطعمومی فعال بوده است، دار فانی را وداع گفته و هیچکدام از انجمنهای روابطعمومی یا روابطعمومی سازمانها خود را ملزم به این ندیدند که از فعالیتهای مؤثر این پیشکسوت سخنی به میان آورند. زمانی که خدمتگزاران و خدومان روابطعمومی جامعه خویش را نمیشناسند، فایده جایزهدادن به خود و دوستانشان چیست؟