حفظ آثار ارزشمند شهرها وظیفه ماست

  دیروز یکی از همکاران از قرارگرفتن گزارشی درباره اصلاح موادی از قانون راجع به حفظ آثار ملی مصوب ۱۳۰۹ (شاخص‌ها و فرایند ثبت آثار غیرمنقول) در دستور کار مجلس خبر داد. گفت که کمیسیون فرهنگی قرار است به‌زودی این اصلاحات را انجام و به تصویب برساند. و این بهانه‌ای شد تا در این دوران که کالبد شهر و خیابان‌های آن مکان اعلام حضور ویژه شهروندان است، به موضوعی بپردازیم که اگرچه ظاهرا به جریانات این روزها ربطی ندارد ولی توجه به آن برای حفظ آثار ملی و خاطرات جمعی‌مان ضروری است.

می‌بینیم که خیابان‌ها و میادین شهرهای‌مان تنها مکان‌های عمومی برای حضور مردم هستند و بد نیست شهروندان حاضر با ارزش‌های موجود در گنجینه‌ای که از صدها سال پیش برای ما به ارث گذاشته شده، آشنا باشند. ما در شهرهای‌مان بناهایی داریم که یا از قبل در لیست آثار ملی ثبت شده‌اند یا در نوبت ثبت به‌عنوان بناهای واجد ارزش قرار دارند. و اتفاقا این اصلاحیه قانون بیشتر به این گروه دوم مربوط می‌شود؛ یعنی بناهای معاصری که باید برای شهرهای‌مان حفظ شوند. نیز می‌دانیم که «آثار ملی» به همه آثار منقول و غیرمنقولی گفته می‌شود که نشانه و یادگاری ارزشمند از هویت، فرهنگ، مذهب، تاریخ، علم، صنعت، طبیعت و تمدن ایرانی و اسلامی ملت ایران به حساب آیند و باید از سوی دولت در کمال اصالت برای نسل‌های آینده مورد حفاظت و نظارت قرار گیرند. از طرفی، آثار واجد ارزش فرهنگی و تاریخی همه آثار منقول و غیرمنقول که در سطح ملی خصوصیات آثار ملی را دارا نیستند یا هنوز به دست نیاورده‌اند اما دارای ارزش‌های محلی یا منطقه‌ای باشند نیز می‌توانند در فرایند ثبت ملی قرار داشته باشند. همچنین، مکان رویدادها یا مکان‌ها و فضاهایی که به واسطه رخ‌دادن رویداد یا اتفاقی تاریخی در آن در سرنوشت بخشی از جامعه مؤثر بوده است اما دارای فضای معماری یا کالبد مشخص نیست نیز قابل حفاظت هستند؛ آثار، بناها، تأسیسات و اماکنی که از نمونه‌های بی‌نظیر یا کم‌نظیر باقی‌مانده از یک سبک یا دوره‌های تاریخ معماری و شهرسازی در یک منطقه باشد.

همچنین در این قانون به نکته‌هایی اشاره شده است که توجه به آنها توصیه می‌شود. اول، منهدم‌کردن یا خرابی وارد‌آوردن به آثار ملی و مستور‌ساختن روی آنها به اندود یا رنگ و رسم‌کردن نقوش و خطوط بر آنها و دوم، اقدام به عملیاتی در مجاورت آثار ملی که سبب تزلزل بنیان یا تغییر صورت آنها شود.

بی‌آنکه بخواهم رویدادهایی  را که این روزها شاهدشان هستیم ‌ نادیده بگیرم، توجه مسئولان شهری و نیز شهروندان را به اهمیت موضوع مطروحه جلب می‌کنم. آثار ملی ما یادگارهای تاریخی ملت ما هستند و بهتر است مانند فرزندان این آب‌وخاک از هر گزندی مصون بمانند. بناهایی مثل برج آزادی تهران، تمام بناهای زیبای معاصر و حتی درختان شهرهای‌مان خوب‌ است مورد حمایت و نگهداری قرار گیرند. و ما همه در قبال آنها مسئولیم!