این جهان جنگ‌آور و آن جنبش حقوق بشر
از آن روزی که فردوسی بزرگ ایران ما فرمود «بکوشید تا رنج‌ها کم کنید/ دل غمگنان شاد و خرم کنید. جهان را بسازید همچون بهشت/ نگویید هرگز سخن‌های زشت. به صلح جهانی بکوشید سخت/ به فرّ جهان‌باور نیکبخت» روزها و روزگارها گذشته و گذشته است.
از آن روزی که فردوسی بزرگ ایران ما فرمود «بکوشید تا رنج‌ها کم کنید/ دل غمگنان شاد و خرم کنید. جهان را بسازید همچون بهشت/ نگویید هرگز سخن‌های زشت. به صلح جهانی بکوشید سخت/ به فرّ جهان‌باور نیکبخت» روزها و روزگارها گذشته و گذشته است. تابناکی این مفاهیم بلند ایرانی در جهان امروز هم جلوه‌گری متمایز خود را دارد و گواه فرهنگی غنی‌شده با معرفت انسانی به رنگ نجوای سعدی بزرگ است که «بنی‌آدم اعضای یک پیکرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند». حال روز جهانی حقوق بشر در جهان پرتنش امروز معنادارتر شده است. این مناسبت فرصتی است برای تأمل بر ارزش‌ها و اصولی که به حفظ کرامت انسانی و ترویج عدالت اجتماعی کمک می‌کنند. این روز یادآور مسئولیت مشترک همه ما در قبال ساختن جامعه‌ای است که در آن حقوق هر فرد، بدون درنظرگرفتن جنسیت، قومیت، مذهب، عقاید سیاسی یا هر تفاوت دیگری، محترم شمرده شود. در ایران، مانند بسیاری از نقاط جهان، چالش‌ها و فرصت‌های بسیاری برای تحقق حقوق بشر وجود دارد. از یک سو، ارزش‌های فرهنگی و تاریخی ایران سرشار از آموزه‌هایی است که بر عدالت، کرامت انسانی و همبستگی تأکید دارند. از سوی دیگر، محدودیت‌ها و چالش‌هایی نیز وجود دارند که بر تحقق این آرمان‌ها سایه می‌اندازند. برای نگاه سازنده به حقوق بشر در ایران، گام‌های زیر می‌تواند راه‌گشا باشد: اول گفت‌وگوی ملی درباره حقوق بشر: با اتکا بر ایجاد فضایی امن و شکوفا برای بحث‌های آزاد و سازنده که در آن همه گروه‌های اجتماعی بتوانند نظرات خود را بیان کنند و به توافق‌هایی براساس احترام متقابل دست یابند. دوم تقویت آموزش حقوق بشر: آگاهی‌بخشی به شهروندان از طریق آموزش رسمی و غیررسمی در زمینه حقوق و مسئولیت‌های‌شان که می‌تواند نقشی کلیدی در ایجاد جامعه‌ای مبتنی بر احترام به حقوق بشر ایفا کند. سوم تمرکز بر عدالت اجتماعی: کاهش نابرابری‌ها، تقویت عدالت اقتصادی و اجتماعی و اطمینان از دسترسی برابر به فرصت‌ها برای همه که پایه‌های اساسی تحقق حقوق بشر هستند. چهارم تقویت همکاری‌های بین‌المللی: تعامل مثبت با جامعه جهانی و بهره‌گیری از تجربیات دیگر کشورها در مسیر پیشبرد حقوق بشر که می‌تواند به تقویت این ارزش‌ها در داخل کمک کند. پنجم ایجاد ضمانت اجراهای اثربخش برای حقوق بشر: ایران باید از زمینه‌های حمایت اثربخش و تضامین مقبول برای تحقق‌پذیری حقوق بشر بهره‌مند باشد. دادگاه حقوق اساسی و حقوق شهروندی و ایجاد نهاد ملی حقوق بشر و تقویت سپهر عمومی فعال حقوق بشر حائز توجه است. ششم نگاه مسئله‌محور و حل‌کننده چالش‌های حقوق‌بشری: ما درباره مسائلی مانند نرخ اعدام و مجازات‌های سالب حیات و مجازات‌های بدنی با وضعیتی مواجهیم که باید به یک برنامه اصلاح و توسعه نظام حقوقی مبتنی بر ارزش‌های حقوق‌بشری دست یابیم. با تأکید بر نسبیت فرهنگی ایرانی و همه ملاحظات ملی و شرعی باید روزآمدتر عمل کنیم. هفتم بست فرهنگ رواداری و تبعیض‌ستیزی: ما در حوزه آموزش و ترویج مفاهیم حقوق‌بشری ضعف داریم، هرچند منابع ملی و دینی و تاریخی ما در دنیا بی‌نظیر است و از منشور کوروش تا کتیبه بیستون تا فرمان امام علی به مالک اشتر تا رساله حقوق امام سجاد و بسیاری مضامین دیگر فقیر نیستیم و حرف‌های نغزی برای گفتن داریم، ولی در عمل به آسیب‌شناسی نیاز داریم.
در نهایت روز جهانی حقوق بشر یادآور این واقعیت است که صلح، عدالت و کرامت انسانی تنها در صورتی قابل دستیابی است که به حقوق یکدیگر احترام بگذاریم و برای تحقق آن تلاش کنیم. بیایید با امید و همبستگی، در مسیر ساختن آینده‌ای بهتر گام برداریم و ایران را به تعبیر فردوسی «بسازید همچون بهشت». «بکوشید و نیکی به بار آورید/ چو دیدید سرما بهار آورید». با شهروندی مؤثر و کنشگری مسئولانه و حکمرانی همکارانه و پذیرا برای فردای بهتر و ایرانی آبادتر و عادلانه‌تر... با احترام به حقوق بشر و شهروندی.
