نقدی بر گزارش تصویری «شبکه شرق» درباره مهاجران افغانستانی

جدای از اینکه هشتگ‌ها یا هر نوع واکنش رسانه‌ای یا تولیدات شبکه‌های اجتماعی درباره مهاجران افغانستانی در ایران از طرف چه گروه‌ها یا افراد و بر‌اساس کدام سلیقه‌ای اجتماعی و سیاسی تولید می‌شوند، غفلت از این موضوع مهم که امروز ایران با انبوهی از مسائل و چالش‌های پیچیده و مهیب در پیش‌روی، میزبان شمار درخورتوجهی از مهاجران افغانستانی است و هر لحظه بر شمار مهاجران غیرقانونی افزوده می‌شود، موضوع انکارناپذیری است و صورت‌مسئله را تغییر نمی‌دهد که چرا و چگونه ایران شمار درخورتوجه از مهاجران افغانستانی را در این سال‌ها پذیرفته است؟ آیا کشور دارای سیاست مهاجرتی هست یا خیر؟

مهاجرت بین‌المللی بخشی از واقعیات جهان امروز است. شمار درخورتوجهی از شهروندان کشورهای مختلف با هدف دستیابی به شغل یا زندگی بهتر یا فرار از تهدید‌ها و مخاطرات پیش‌روی به مهاجرت از زادگاه و کشور خود می‌پردازند و عازم دیگر نقاط جهان می‌شوند. مهاجران یا به صورت قانونی وارد کشور مقصد می‌شوند یا با به جان خریدن خطرات و پرداخت هزینه و پول به قاچاقچیان انسان به صورت غیرقانونی وارد کشور مقصد می‌شوند یا به صورت آوارگی جمعی وارد کشورهای میزبان می‌شوند.

موضوع مهاجران به‌ویژه مهاجران غیرقانونی یکی از چالش‌های کشورها و دولت‌های مهاجر‌پذیر در جهان امروز است. امروزه برخی کشورهای جهان برای اعمال اصلاح در سیاست‌های مهاجرتی خود در اروپا و آمریکای شمالی تحت فشار بخش بزرگی از افکار عمومی هستند. سیاست‌های دولت جدید آمریکا به رهبری ترامپ درباره مهاجران واردشده به آمریکا یا مواضع رؤسای برخی احزاب سیاسی در کانادا در‌باره مهاجران نشانگر اهمیت سیاست‌های مهاجرتی در کشورهای مهاجرپذیری مانند آمریکا و کانادا است. در مدت کوتاهی که از روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا می‌گذرد، صدها مهاجر با غل و زنجیر از آمریکا اخراج شده‌اند که تعدادی از این مهاجران ایرانی هستند. پس سیاست مهاجرتی هم بخشی از واقعیت دنیای امروز است.

بنا بر آمارهای در دسترس در سال گذشته حدود 500 هزار نفر موفق به مهاجرت قانونی به کشور کانادا شدند. گروه بسیار کمی نیز به صورت غیرقانونی وارد کانادا شده‌اند. کانادا به‌عنوان کشوری با مساحت درخورتوجه به‌عنوان دومین کشور وسیع جهان از نظر مساحت آبی و خاکی و چهارمین کشور بزرگ جهان از نظر مساحت خاکی است و چون جمعیت حدود 40‌میلیونی این کشور پاسخ‌گوی نیازهای چنین مساحتی نیست، پذیرش مهاجران یکی از روش‌های افزایش جمعیت این کشور بزرگ تلقی می‌شود. اما دقت در تعداد مهاجران این کشور وضعیت نامطلوب و نگران‌کننده کشورمان ایران در مقایسه با کانادا را که امروز میزبان میلیون‌ها نفر از مهاجران غیرقانونی است، نمایان می‌کند.

اتحادیه اروپا با 27 کشور توسعه‌یافته‌تر جهان میزبان حدود 450 میلیون نفر جمعیت است. برآورد می‌شود که در سال 2024 در مجموع حدود 240 هزار نفر مهاجر غیرقانونی وارد این اتحادیه شده است که البته در همین سال یعنی در سال 2024 حدود 120 هزار مهاجر غیرقانونی از اروپا به کشورهای مبدأ بازگردانده شده‌اند. آلمان، یکی از بزرگ‌ترین مقاصد مهاجران غیرقانونی در اروپا، سال گذشته تنها شاهد حدود 80 هزار نفر مهاجر غیرقانونی بوده است. در ایتالیا و فنلاند و سوئد هم وضعیت مشابه دیگر کشورهای اتحادیه اروپا است و هر سال شاهد قوانین و مقررات سخت‌گیرانه‌تری برای مهاجران غیرقانونی است. در اسپانیا به طور متوسط هر روز 30 نفر برای ورود غیرقانونی به این کشور در آب غرق شده‌اند؛ یعنی در سال 2024 بیش از ۱۰ هزار مهاجر در تلاش برای رسیدن به اسپانیا از راه دریا جان خود را از دست داده‌اند که هزار‌و ۵۳۸ کودک و ۴۲۱ زن در میان این افراد غرق‌شده قرار داشته‌اند. البته این فاجعه انسانی هیچ‌گاه موجب جنجال رسانه‌ای در جهان نشده است. کشور اسپانیا هم زیر فشار نهادهای حقوق‌بشری در‌این‌باره قرار نگرفته است.