چرا مدیران فناوری در مراسم تحلیف ترامپ حضور یافتند و آزادی بیان را بازتعریف کردند؟
چرخش بزرگ در سیلیکون‌ولی
وقتی دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۷ سوگند ریاست‌جمهوری یاد کرد، مدیران فناوری یکی پس از دیگری در برابرش موضع گرفتند؛ از اعتراض به سیاست‌های مهاجرتی گرفته تا مقابله با اطلاعات نادرست. سیلیکون‌ولی در آن زمان سنگر آزادی بیان بود، اما با گذشت سال‌ها و بازگشت احتمالی ترامپ به کاخ سفید، همان مدیرانی که روزی مخالف سرسخت او بودند، حالا در مراسم تحلیفش حضور پیدا می‌کنند. چرخش ناگهانی این غول‌های فناوری از تقابل به تعامل، نه‌تنها سؤال‌برانگیز است، بلکه پیامدهای عمیقی برای آینده اینترنت و آزادی بیان دارد. آیا این بازنگری در پروتکل‌های پلتفرم‌ها یک تاکتیک مصلحتی است یا آغاز دوره‌ای جدید از سازش؟ پاسخ این پرسش، فراتر از یک تصمیم تجاری است؛ این بار صحبت از آینده فضای دیجیتال است.
مینا رضایی: وقتی دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۷ سوگند ریاست‌جمهوری یاد کرد، مدیران فناوری یکی پس از دیگری در برابرش موضع گرفتند؛ از اعتراض به سیاست‌های مهاجرتی گرفته تا مقابله با اطلاعات نادرست. سیلیکون‌ولی در آن زمان سنگر آزادی بیان بود، اما با گذشت سال‌ها و بازگشت احتمالی ترامپ به کاخ سفید، همان مدیرانی که روزی مخالف سرسخت او بودند، حالا در مراسم تحلیفش حضور پیدا می‌کنند. چرخش ناگهانی این غول‌های فناوری از تقابل به تعامل، نه‌تنها سؤال‌برانگیز است، بلکه پیامدهای عمیقی برای آینده اینترنت و آزادی بیان دارد. آیا این بازنگری در پروتکل‌های پلتفرم‌ها یک تاکتیک مصلحتی است یا آغاز دوره‌ای جدید از سازش؟ پاسخ این پرسش، فراتر از یک تصمیم تجاری است؛ این بار صحبت از آینده فضای دیجیتال است.
داستان از چه قرار است؟
در دوره نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ (۲۰۱۷-۲۰۲۱)، روابط میان او و غول‌های فناوری آمریکا با تنش‌های قابل‌توجهی همراه بود. این تنش‌ها در حوزه‌های مختلفی نمود پیدا کرد که در ادامه به تفصیل به آنها پرداخته می‌شود.
1. سیاست‌های مهاجرتی و ویزای کار
یکی از نخستین نقاط اختلاف، سیاست‌های مهاجرتی سخت‌گیرانه ترامپ بود. او با برنامه‌های صدور ویزا برای جذب نیروی کار ماهر خارجی، به‌ویژه ویزای H-1B، مخالفت کرد. این ویزاها عمدتا توسط شرکت‌های فناوری برای جذب استعدادهای بین‌المللی استفاده می‌شد. در دسامبر ۲۰۱۶، حامیان ترامپ بر سر برنامه صدور ویزا برای نیروی کار ماهر خارجی دچار اختلاف نظر شدند.
2. مدیریت محتوا و آزادی بیان
از سال ۲۰۱۶، ترامپ بارها رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را به انتشار اخبار جعلی متهم کرد؛ اما نقطه عطف در این اختلافات، انتخابات ۲۰۲۰ و حوادث پس از آن بود. توییتر و فیس‌بوک (متا) در جریان انتخابات ۲۰۲۰ شروع به برچسب‌گذاری توییت‌ها و پست‌های ترامپ کردند که حاوی اطلاعات نادرست درباره تقلب در انتخابات بودند. این موضوع خشم ترامپ را برانگیخت و او این شرکت‌ها را به سانسور و تلاش برای کنترل افکار عمومی متهم کرد. در ماه می ۲۰۲۰، توییتر برای اولین‌بار یک توییت ترامپ را به دلیل «نشر اطلاعات گمراه‌کننده درباره رأی‌گیری پستی» برچسب‌گذاری کرد و لینک را به منابعی برای بررسی صحت اطلاعات ارائه داد.
ترامپ در واکنش، دستور اجرائی‌ای را امضا کرد که به دنبال محدودکردن حمایت‌های قانونی از شرکت‌های فناوری تحت بند ۲۳۰ قانون شایستگی ارتباطات (CDA) بود. یکی از بزرگ‌ترین نقاط اختلاف میان ترامپ و شرکت‌های فناوری، نقش او در حوادث ۶ ژانویه ۲۰۲۱ بود. در پی حمله هواداران ترامپ به ساختمان کنگره، توییتر، فیس‌بوک، یوتیوب و سایر پلتفرم‌ها حساب کاربری ترامپ را مسدود کردند. توییتر اعلام کرد که ترامپ «تحریک به خشونت» کرده و به همین دلیل حساب او را به طور دائمی تعلیق می‌کند. فیس‌بوک ابتدا تعلیق موقتی اعمال کرد، اما بعدا تصمیم گرفت او را به مدت دو سال از پلتفرم خود حذف کند. در واکنش به این محدودیت‌ها، ترامپ تلاش کرد جایگزین‌هایی برای شبکه‌های اجتماعی بزرگ پیدا کند. در اکتبر ۲۰۲۱، او پلتفرم Truth Social را راه‌اندازی کرد که به کاربران «آزادی بیان» بیشتری نسبت به توییتر و فیس‌بوک وعده می‌داد. او همچنین از فیس‌بوک، توییتر و گوگل به دلیل «سانسور غیرقانونی» شکایت کرد و ادعا کرد که این شرکت‌ها حق آزادی بیان او را نقض کرده‌اند. با این حال، این شکایت‌ها در دادگاه رد شدند.
3. سیاست‌های تجاری و مالیاتی
ترامپ با سیاست‌های تجاری خود، به‌ویژه در قبال چین، زنجیره تأمین جهانی شرکت‌های فناوری را تحت تأثیر قرار داد. تعرفه‌های اعمال‌شده بر واردات و محدودیت‌های تجاری با چین، باعث افزایش هزینه‌ها و پیچیدگی در زنجیره تأمین این شرکت‌ها شد. علاوه بر این، او با سرمایه‌گذاری شرکت‌های فناوری آمریکایی در کشور هند کاملا مخالف بود و اجازه انجام چنین کاری را نمی‌داد.
در دوره نخست ترامپ، روابط شخصی او با مدیران فناوری نیز پرتنش بود. به‌عنوان مثال، جف بزوس، مدیرعامل آمازون و مالک واشنگتن‌پست، به طور مکرر هدف انتقادات ترامپ قرار گرفت. ترامپ واشنگتن‌پست را به انتشار اخبار جعلی متهم می‌کرد و آمازون را به دلیل سیاست‌های مالیاتی و تأثیر آن بر تجارت خرده‌فروشی مورد انتقاد قرار می‌داد.
چه چیزی تغییر کرد؟
در سال‌های اخیر، شاهد تغییرات قابل‌توجهی در رویکرد مدیران شرکت‌های فناوری نسبت به سیاست و آزادی بیان بوده‌ایم. این تحولات به‌ویژه در زمینه تعامل با دولت‌ها و بازنگری در سیاست‌های محتوایی پلتفرم‌ها نمود پیدا کرده است.
حضور مدیران فناوری در مراسم تحلیف ترامپ
در مراسم تحلیف اخیر دونالد ترامپ، حضور پررنگ مدیران ارشد شرکت‌های فناوری جلب توجه کرد. چهره‌هایی مانند تیم کوک (مدیرعامل اپل)، ساندار پیچای (مدیرعامل گوگل)، جف بزوس (بنیان‌گذار آمازون)، مارک زاکربرگ (مدیرعامل متا) و ایلان ماسک (مدیرعامل تسلا و اسپیس ایکس) در این مراسم شرکت کردند. این در حالی است که در دوره قبلی ریاست‌جمهوری ترامپ، بسیاری از این مدیران مواضع انتقادی نسبت به سیاست‌های او داشتند. با توجه به تنش‌های گذشته بین شرکت‌های فناوری و دولت ترامپ، حضور در این مراسم می‌تواند نشان‌دهنده تمایل مدیران به بهبود و تقویت روابط با دولت جدید باشد. از طرف دیگر شرکت‌های فناوری به‌شدت تحت تأثیر سیاست‌های دولتی قرار دارند. حضور در مراسم تحلیف می‌تواند به‌عنوان تلاشی برای اطمینان از حفظ منافع تجاری و جلوگیری از وضع مقررات محدودکننده تلقی شود. آنها با شرکت در این مراسم سعی در نشان‌دادن بی‌طرفی سیاسی و تعهد به همکاری با هر دولتی داشتند.
بازنگری در سیاست‌های محتوایی و آزادی بیان
مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، اخیرا اعلام کرد که این شرکت برنامه ارزیابی واقعیت‌های خود را با همکاری شرکای معتبر متوقف خواهد کرد و به‌جای آن، سیستمی مشابه «یادداشت‌های جامعه» (Community Notes) در شبکه اجتماعی ایکس را به کار خواهد گرفت. همچنین، تیم‌های نظارت متا از کالیفرنیا به تگزاس منتقل خواهند شد. زاکربرگ به موضوعاتی مانند مهاجرت و جنسیت اشاره کرد که در آنها قوانین نظارتی متا با نظرات بخش بزرگی از مردم آمریکا هم‌خوانی نداشته است. این تغییرات نشان‌دهنده تلاش متا برای هم‌سویی بیشتر با دیدگاه‌های متنوع و کاهش سانسور محتوا است.
تغییرات فرهنگی و اجتماعی
تحولات فرهنگی و اجتماعی در سال‌های اخیر، به‌ویژه در زمینه آزادی بیان و تنوع دیدگاه‌ها، فشارهایی بر شرکت‌های فناوری وارد کرده است تا سیاست‌های خود را بازنگری کنند. این شرکت‌ها با چالش‌هایی مانند اتهام به سانسور و جانب‌داری سیاسی مواجه بوده‌اند و برای حفظ اعتبار و اعتماد کاربران، به دنبال ایجاد تعادل بین مدیریت محتوا و حمایت از آزادی بیان هستند.
فشارهای قانونی و نظارتی
در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن، فشارهای قانونی بر شرکت‌های فناوری افزایش یافت. کمیسیون تجارت فدرال (FTC) و وزارت دادگستری آمریکا (DOJ) دعاوی متعددی علیه شرکت‌هایی مانند اپل و گوگل به اتهام رفتارهای انحصاری مطرح کردند. این اقدامات باعث نگرانی مدیران فناوری از افزایش نظارت‌ها و محدودیت‌های قانونی شد. در نتیجه، آنها ممکن است به دنبال تعامل بیشتر با دولت و بازنگری در سیاست‌های خود باشند تا از تشدید این فشارها جلوگیری کنند. تغییرات اخیر در رویکرد مدیران شرکت‌های فناوری نشان‌دهنده تمایل آنها به تعامل بیشتر با دولت و بازنگری در سیاست‌های محتوایی است.
این تحولات می‌تواند تأثیرات عمیقی بر آینده آزادی بیان و مدیریت محتوا در پلتفرم‌های دیجیتال داشته باشد. چنانچه پس از مراسم تحلیف دونالد ترامپ در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵، مدیران ارشد شرکت‌های فناوری اطلاعات، از جمله تیم کوک (مدیرعامل اپل)، ساندار پیچای (مدیرعامل گوگل)، جف بزوس (بنیان‌گذار آمازون)، مارک زاکربرگ (مدیرعامل متا) و ایلان ماسک (مدیرعامل تسلا و اسپیس ایکس)، بیانیه‌های رسمی در حمایت یا مخالفت با دولت ترامپ صادر نکردند.
همان‌طور که اشاره شد با توجه به تنش‌های گذشته بین دولت ترامپ و شرکت‌های فناوری، به‌ویژه در موضوعاتی مانند مهاجرت و مقررات ضد انحصار، مدیران ممکن است تصمیم گرفته باشند تا از اظهارنظرهای سیاسی که می‌تواند به تشدید این تنش‌ها منجر شود، خودداری کنند. از طرف دیگر شرکت‌های فناوری به دلیل وابستگی به سیاست‌های دولتی، ممکن است ترجیح دهند تا با حفظ بی‌طرفی سیاسی، بر توسعه کسب‌وکار و نوآوری تمرکز کرده و از هرگونه اظهارنظری که ممکن است به منافع تجاری آنها آسیب برساند، پرهیز کنند. با توجه به حضور مدیران در مراسم تحلیف، این احتمال وجود دارد که آنها به دنبال ایجاد و حفظ روابط مثبت با دولت ترامپ باشند و از هرگونه اظهارنظری که ممکن است به این روابط آسیب برساند، خودداری کنند.
این تغییرات چه پیامدهایی دارند؟
تغییرات اخیر در سیاست‌های پلتفرم‌های بزرگ فناوری، به‌ویژه متا (شرکت مادر فیس‌بوک، اینستاگرام و تردز)، تأثیرات قابل‌توجهی بر آزادی بیان، مدیریت محتوا و تعامل کاربران داشته است. در این بخش، به بررسی این تغییرات و پیامدهای آنها بر کاربران، گروه‌های سیاسی و جریان‌های خبری می‌پردازیم.
1. تغییر سیاست‌های پلتفرم‌ها در مورد حذف یا محدودیت محتوا
در ژانویه ۲۰۲۵، متا اعلام کرد که برنامه راستی‌آزمایی محتوای خود را لغو کرده و محدودیت‌ها بر محاورات درباره موضوعاتی مانند مهاجرت و هویت جنسی را کاهش می‌دهد. مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، اظهار داشت که این شرکت به دنبال بازگشت به ریشه‌های خود در زمینه آزادی بیان است و سیستم «یادداشت‌های عموم» (Community Notes) را به‌جای برنامه راستی‌آزمایی پیاده‌سازی خواهد کرد.
2. چرخش از مواضع سخت‌گیرانه درباره اطلاعات نادرست و سانسور
این تغییرات نشان‌دهنده چرخشی از رویکردهای سخت‌گیرانه قبلی در قبال اطلاعات نادرست و سانسور محتواست. متا تصمیم گرفته اسکن خودکار محتوا برای نفرت‌پراکنی و دیگر محتواهای قانون‌شکنانه را متوقف کند و فقط در صورت گزارش کاربران، به بازبینی آنها بپردازد. این شرکت همچنین تیم‌های ناظر بر نوشتن و بازبینی سیاست‌های محتوا را از کالیفرنیا به تگزاس و دیگر نقاط آمریکا منتقل می‌کند.
3. تأثیر این تغییرات بر کاربران، گروه‌های سیاسی و جریان‌های خبری
افزایش آزادی بیان: کاربران اکنون می‌توانند بدون ترس از سانسور یا حذف محتوا، نظرات خود را بیان کنند.
افزایش مسئولیت‌پذیری: با کاهش نظارت‌های خودکار، مسئولیت تشخیص و گزارش محتوای مضر بیشتر بر عهده کاربران خواهد بود.
حمایت محافظه‌کاران: حامیان محافظه‌کار ترامپ مدت‌هاست اعتراض می‌کنند که راستی‌آزمایی در پلتفرم‌های فناوری برای محدود کردن
آزادی بیان و سانسور محتوای راست‌گرایان است. این تغییرات ممکن است به کاهش این نگرانی‌ها کمک کند.
نگرانی لیبرال‌ها: از سوی دیگر، گروه‌های لیبرال ممکن است نگران افزایش انتشار اطلاعات نادرست و محتوای مضر باشند.
چالش در اعتبارسنجی: با کاهش راستی‌آزمایی، ممکن است اطلاعات نادرست بیشتری منتشر شود که جریان‌های خبری را با چالش‌های جدیدی در اعتبارسنجی مواجه کند.
افزایش تنوع دیدگاه‌ها: از سوی دیگر، این تغییرات می‌تواند به افزایش تنوع دیدگاه‌ها و نظرات در پلتفرم‌ها منجر شود.
نظر دیگران چیست؟
تغییرات اخیر در سیاست‌های پلتفرم‌های فناوری، به‌ویژه در زمینه مدیریت محتوا و آزادی بیان، واکنش‌های متنوعی را از سوی سیاستمداران، کارشناسان و کاربران به همراه داشته است. جمهوری‌خواهان به طور کلی از کاهش محدودیت‌ها و افزایش آزادی بیان در پلتفرم‌های فناوری استقبال کرده‌اند. برای مثال، در ماجرای خرید توییتر توسط ایلان ماسک، بسیاری از جمهوری‌خواهان این اقدام را تحسین کردند و آن را گامی مثبت در جهت تقویت آزادی بیان دانستند. در مقابل، دموکرات‌ها نگرانی‌هایی درباره افزایش انتشار اطلاعات نادرست و محتوای مضر ابراز کرده‌اند. به‌عنوان نمونه، پس از خرید توییتر توسط ماسک، دموکرات‌ها سعی کردند او را به مجلس احضار کنند تا درباره سیاست‌های جدیدش توضیح دهد، اما جمهوری‌خواهان با این اقدام مخالفت کردند.
از سوی دیگر کارشناسان باور دارند این تغییرات در سیاست‌های پلتفرم‌ها می‌تواند به افزایش رقابت در بازار رسانه‌های اجتماعی منجر شود، زیرا کاربران به دنبال پلتفرم‌هایی با سیاست‌های محتوایی منطبق با ارزش‌ها و ترجیحات خود خواهند بود. همچنین کاهش محدودیت‌ها ممکن است به افزایش تعامل کاربران منجر شود، اما در عین حال، نگرانی‌هایی درباره کاهش اعتماد تبلیغ‌دهندگان و کاهش درآمدهای تبلیغاتی وجود دارد. برخی دیگر از کارشناسان نیز معتقدند که این تغییرات می‌تواند به تقویت آزادی بیان و تنوع نظرات در فضای آنلاین منجر شود. در مقابل، نگرانی‌هایی هم درباره افزایش انتشار اطلاعات نادرست و تأثیر آن بر افکار عمومی و فرایندهای دموکراتیک وجود دارد. با این حال بخشی از کاربران از کاهش سانسور و افزایش آزادی بیان استقبال کرده و معتقدند که این تغییرات به ایجاد فضایی بازتر برای تبادل نظرات منجر خواهد شد. از سوی دیگر برخی فعالان حوزه فناوری و رسانه نگرانی‌هایی درباره افزایش محتوای مضر، اطلاعات نادرست و کاهش کیفیت بحث‌ها در پلتفرم‌ها ابراز کرده‌اند.
