بازمانده رفت

شرق: مجید تخت‌روانچی در کنار محمدجواد ظریف، سیدعباس عراقچی و علی‌اکبر صالحی، اسامی‌ای هستند که همواره با مذاکرات و توافق هسته‌ای گره خورده‌اند، تا جایی که می‌توان این چهار نفر را «یاران برجامی» دانست. در‌عین‌حال تخت‌روانچی، عراقچی و صالحی، یاران وزیر امور خارجه سابق نیز بودند. تصاویر معروف بالکن هتل کوبورگ وین و جلسات مشترک ظریف، عراقچی و تخت‌روانچی از آن دست تصاویری است که هم در حافظه تاریخ سیاسی ایران و هم جهان به دلیل حصول برجام ثبت و ضبط شده‌اند.

‌با پایان عمر دولت دوازدهم همه این یاران برجامی و یاوران ظریف یکی پس از دیگری گود سیاست و دیپلماسی را خواسته یا ناخواسته ترک کردند و در‌این‌بین تنها تخت‌روانچی مانده بود که با تصمیم هوشمندانه ظریف از چهارم اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ به‌عنوان سفیر و نماینده ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک در این سمت مشغول به فعالیت بود که حال قرار است او هم جای خود را به سعید ایروانی بدهد؛ فردی که در کارنامه خود کارداری ایران در عراق و معاون امنیت بین‌الملل و سیاست خارجی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی را ثبت کرده است.

1187 روزی را که تخت‌روانچی به‌عنوان سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل خدمت کرد، باید جزء ملتهب‌ترین دوران دیپلماسی ایرانی دانست. خروج دونالد ترامپ در 18 اردیبهشت 1397 از برجام و به موازاتش اعمال تحریم‌های بی‌سابقه و پیگیری سیاست فشار حداکثری ضد ایران، عرصه سیاست جهانی را دچار تنشی کم‌سابقه کرده بود؛ بماند که دوران ریاست‌جمهوری سابق ایالات متحده علاوه بر برجام در دیگر حوزه‌ها نیز شرایط بغرنج و پیچیده‌ای را برای نظام بین‌الملل شکل داده بود که محل بروز و ظهورش در سازمان ملل بود.

ترور سردار سلیمانی در 13 دی‌ماه 1398 و به تبع آن حمله موشکی ایران به پایگاه عین‌الاسد در عراق، تنش تهران-واشنگتن را به نقطه اوجش در مدت حیات 43‌ساله جمهوری اسلامی رساند؛ به گونه‌ای که بسیاری احتمال وقوع تنش نظامی تمام‌عیار و گسترده را دور از ذهن نمی‌دانستند. در چنین فضایی، سازمان ملل و شورای امنیت نیز محل تاخت‌وتاز و فشارهای آمریکا به جامعه جهانی برای اجماع علیه تهران بود؛ اما تجربه دهه 70 تخت‌روانچی در این سمت (سفیر و نماینده دائم در سازمان ملل)، شرایطی را رقم زد که ایران موفق به مدیریت این فشارها علیه خود شود. به همین سبب کارزار دونالد ترامپ عملا با همراهی سیاسی و دیپلماتیک کشورها علیه جمهوری اسلامی همراه نشد و اصطلاحا «ترامپ ماند و گودش». هرچند در عرصه اقتصادی و تجاری به واسطه قدرت ایالات متحده شاهد تأثیر جدی، مخرب و مستقیم تحریم‌ها بر وضعیت معیشتی ملت بودیم که تا به اکنون ادامه دارد.

البته دوره مأموریت مجید تخت‌روانچی علاوه بر این حساسیت‌ها و فشار بی‌امان واشنگتن بی‌حاشیه هم نبود. تنها به فاصله شش ماه از آغاز به کار ‌تخت‌روانچی در نیویورک بود که او در مهر 98 به بیمای سرطان مبتلا شد و به‌همین‌دلیل سفیر و نماینده ایران نزد سازمان ملل نتوانست هیئت ایرانی را در اجلاس سالانه‌ آن سال همراهی کند. البته این پایان کار نبود. ممانعت ایالات متحده برای عیادت محمدجواد ظریف از تخت‌روانچی در بیمارستانی در نیویورک و مطالبه آزادی یک زندانی دوتابعیتی برای انجام دیدار حضوری این دو (ظریف و تخت‌روانچی) هم جزء حواشی همان سال بود که نهایتا وزیر امور خارجه سابق ایران را مجبور کرد با وجود فاصله 20 دقیقه‌ای محل اقامتش از بیمارستان به دیداری مجازی با تخت‌روانچی اکتفا کند. با توان و سابقه طولانی مجید تخت‌روانچی ذیل حضورش در سازمان ملل از 1368 تا 1377 و در مقطع دوم از 4 اردیبهشت ماه 1398 تا 2 مرداد 1401، باید دید ایروانی چه کارنامه‌ای از خود در مقر سازمان ملل به جای خواهد گذاشت؟