خانه‌ام را آب برد

‌قسمت زیادی از محصولات باغات کیوی شهر نابود شد. چند نفری برنج‌هایشان را برداشت نکرده بودند که آن هم از بین رفت. آب به داخل مغازه‌های مردم شهر راه یافت و به تمام وسایل برقی خسارت وارد کرد. مثلا سشوارهای آرایشگاه‌ها سوخت یا چرخ‌های خیاطی برقی که در تولیدی‌ها بودند، همگی از کار افتاد. وسایل برقی مردم مثل تلویزیون و یخچال سوخت. وسایل چوبی مثل مبل و تخت از بین رفت. درست است که خانه‌ها پابرجاست، ولی عملا وسایل خانه را سیل از بین برد... .

این چند خط خلاصه‌ای از وضعیت آستارا در چند روز بعد از سیل از زبان یکی از خبرنگاران محلی است. او می‌گوید سیل این شهر به حدی بود که حتی کاری از دست نیروهای امدادی هم برنمی‌آمد؛ چراکه برای این بحران‌ها باید از قبل فکری شود، نه وقتی آب تمام شهر را گرفته است.

چنین چیزی ندیده بودیم

پویا برناپور، یکی از خبرنگاران محلی شهر آستارا، می‌گوید این سیل در دو دهه اخیر بی‌سابقه بوده است. او می‌گوید این باران پنج‌ساعته سه، چهار روز شهر را تعطیل کرد. می‌گوید گل‌و‌لایی که سیل با خودش به خانه‌های مردم آورد، بعد از گذشت چند روز خشک شد و مردم در حیاط‌هایشان که وضعیتی شبیه به حوضچه گل‌ولای پیدا کرده بود، رفت‌‌و‌آمد می‌کردند. 

او درباره این سیل می‌گوید: آستارا حدود ۲۲ یا ۲۳ سال بود که چنین بارشی را تجربه نکرده‌ بود. در عرض فقط پنج ساعت حدود ۲۷۰ میلی‌متر باران بارید. به خانه‌های محله‌های رستمیان، کشاورز، کانرود و سیبلی بیشتر از سایر مناطق آستارا آسیب زد. طبق آمار رسمی که مسئولان دادند، سیل چیزی حدود ۶۰۰ میلیارد تومان به آستارا خسارت زد. این مناطق که بیشترین خسارت از سیل را دیدند، همگی جزء مناطقی بودند که در همین ۲۳ سال اخیر در نزدیکی رودخانه گسترش یافته بودند. پیش از این به جای اکثر این خانه‌ها، زمین‌های کشاورزی بود. وقتی هم که مردم سیل‌زده سؤال کردند، گفتند خانه‌ها با مجوز قانونی ساخته شده بود و این خانه‌ها پروانه ساخت گرفته بودند. به نظر من این پاسخ درستی نبود که به مردم دادند. چرا مسئولان با اینکه می‌‌دانستند این منطقه در بستر رودخانه است، مجوز ساخت خانه در این مناطق را دادند؟ باید از قبل کانال‌کشی‌هایی می‌کردند تا آب حاصل از سیل به بیرون از شهر هدایت شود؛ چون این مناطق نزدیک به رودخانه بودند. این منطقه طوری بود که حتی وقتی باران‌های سنگین‌ هم می‌آمد، داخل حیاط‌های خانه‌ها پر از آب می‌شد، اما با یک باران ساده آب به داخل خانه‌ها نمی‌رفت. خیلی از رودخانه‌های شهر لایروبی نشده بود.

خانه‌ای در آستارا سالم نمی‌ماند اگر...

این بارش فقط پنج ساعت طول کشید؛ اما حدود چهار، پنج روز شهر درگیر سیل شد. اگر این باران دو ر‌وز با همین شدت می‌بارید، خانه‌ای در آستارا سالم نمی‌ماند. نیروهای امدادی که بیشتر از شهرهای رشت و تهران آمده‌ بودند، کار زیادی نتوانستند انجام دهند؛ چراکه شهر باید از قبل آماده این‌گونه بحران‌ها باشد. سازمان آب و فاضلاب باید از قبل شهر را کانال‌کشی می‌کرد تا آب در سطح شهر و در خانه‌های مردم نماند و راه خروج داشته باشد. برای چنین وضعیتی نیروهای امدادی وقتی به شهر رسیدند که آب تمام شهر را گرفته بود. نیروها هرچه در توان داشتند، برای کمک به مردم انجام دادند، اما تلاش آ‌نها کافی نبود؛ چراکه درباره این‌گونه بحران‌ها باید از قبل برنامه‌ریزی شود.

در ساعت‌های اولیه بعد از سیل تا وقتی که شهر تمیز شود، مردم را در ورزشگاه شهر آستارا اسکان دادند. مردم چند روزی آنجا زندگی می‌کردند و حمام و دستشویی می‌رفتند و منتظر بودند تا شهر تمیز شود و بعد به محل کار و زندگی‌شان بازگردند. اینجا چهار، پنج روز آب قطع بود. مردم و خیران جمع شدند، پول روی هم گذاشتند و آب معدنی و مواد غذایی خریدند و بین مردم پخش کردند. ضررهای مالی که به شهر زده شد، مردم را بیچاره کرد. فرش‌ها از بین رفت، مبل‌ها از بین رفت و... به اسباب و اثاثیه زندگی مردم سیل‌زده چنان خسارتی وارد شد که این وسایل غیرقابل تعمیر شدند. مردم رسما نصف وسایل را بیرون خانه گذاشتند تا آنها را ببرند. مثلا من شنیدم همه وسایل چوبی کارگاه ام‌دی‌اف یکی از ساکنان کامل از بین رفت. نزدیک بود او سکته کند. برخی از باغات چنار صدمه دیده است. خساراتی که به شهر وارد شد، طبق برآورد مسئولان و آمارهای رسمی چیزی حدود ۶۰۰ میلیارد تومان بود.

ضررهای مالی مردم را تا مرز سکته برد

برناپور می‌گوید شهر کم‌کم در حال بازگشت به روزهای قبل از سیل است؛ اما ضررهای زیادی از نظر مالی به مردم وارد شده است. او درباره وضعیت فعلی شهر آستارا چند روز پس از وقوع سیل می‌گوید: نیروهای امدادی شهر را تمیز کردند؛ مثلا نیروهای آتش‌نشانی داخل حیاط‌های مردم را از آب تخلیه کردند و خانه‌ها و خیابان‌ها در‌ حال‌ حاضر تمیز است و دیگر خبری از آن گل‌و‌لای خیابان‌های کثیف نیست. در‌ حال‌ حاضر شهر کم‌کم دارد به حالت عادی بازمی‌گردد. مدارس باز شده و بچه‌ها به مدرسه می‌روند؛ اما مردم نگران هستند که خسارت‌شان چطور پرداخت می‌شود. به کسب‌وکار مردم لطمه وارد شده. خیلی از افراد وسایل کارشان را از دست داده‌اند. مثلا در خیاطی‌ها یا آرایشگاه‌ها وسایل برقی زیادی بود که همگی با ورود آب به داخل کارگاه‌ها یا مغازه‌ها سوخت و از کار افتاد. خیلی از مردم شهر ماشین‌هایشان را از دست دادند. سیل خیلی از ماشین‌ها را با خودش برد. به چشم دیدم که فقط ۲۰ سانتی‌متر از یک ماشین بیرون مانده بود. برای خیلی از مردم همین ماشین وسیله کارشان بوده است.

شرایط شهر واقعا اسفناک بود، آن‌قدر شدت سیل وحشتناک بود که خسارت مالی فراوانی به شهر زده شده است. چند مأمور از ارگان‌های مختلف آمدند تا خسارت‌هایی را که به اهالی سیل‌زده شهر وارد شده است، بررسی کنند و مردم هم فهرست خسارت‌ها را دادند؛ اما هنوز صحبتی درباره نحوه پرداخت این خسارت‌ها نشده. مردم هم نمی‌دانند در این اوضاع و شرایط اقتصادی آیا دوباره می‌توانند بدون کمک دولت این وسایلی را که از بین رفته‌ است، جایگزین کنند؟ من نمی‌دانم چقدر این وعده‌ها و صحبت‌ها حقیقت دارد، اما مسئولان به مردم قول دادند که کمک کنند و مردم هم منتظر جبران خسارت‌هایشان از طرف دولت هستند تا ببینند تا چه حد این خسارت‌ها را می‌توانند جبران کنند. می‌شد جلوی این خسارات را گرفت. الان چند رودخانه در شهر لایروبی شده؟ آیا سازمان آب و فاضلاب برای چنین مواقع بحرانی در سطح شهر کانال‌کشی کرده تا وقتی چنین باران‌های شدیدی در شهر می‌آید، آب داخل شهر جمع نشود و به خارج شهر هدایت شود؟ اصلا چرا به ساخت خانه اطراف رودخانه‌ها پروانه ساخت داده شد؟ اینها چند قدمی بود که اگر برداشته می‌شد، شهر با چنین خسارتی رو‌به‌رو نمی‌شد و قطعا خسارت و ضرر مالی کمتری به خانه و کار و زندگی مردم وارد می‌شد. اگر از قبل رودخانه‌ها لایروبی می‌شد، شرکت آب‌ و فاضلات کانال‌کشی در شهر ایجاد می‌کرد تا آب از شهر خارج شود و... شاید سیل نمی‌توانست ۶۰۰ میلیارد تومان خسارت به مردم بزند.