درخواست از مسئولان آذربایجان غربی و وزارت کشور

استان آذربایجان غربی به‌عنوان یکی از استان‌های راهبردی کشور در شمال غربی کشور محل زندگی برادرانه و همزیستی گروه‌های متنوعی از مردمانی با زبان‌ها و مذاهب و ادیان مختلف است. تنوع و همزیستی تاریخی مردمان این خطه یکی از میراث‌های تمدنی و فرهنگی ایران‌زمین است. گروه درخورتوجهی از اهالی این استان از هم‌وطنان آذری هستند که با ترکی آذربایجان سخن می‌گویند. گروه زیادی هم از مردمان این استان از کردها هستند که با گویش‌ها و زبان‌های مختلف کردی سخن می‌گویند. گروه کم‌شماری از هم‌وطنان نیز در این استان یا آشوری هستند که به یکی از شعب زبان آرامی سخن می‌گویند یا ارمنیانی که به ارمنی سخن می‌گویند؛ بنابراین از نظر زبانی استان آذربایجان غربی استانی است که محل سکونت گروه‌های زبانی متنوعی است. از نظر دینی اکثریت استان مسلمان هستند و گروه کم‌شمارتری از هم‌وطنان مسیحی و کلیمی در استان مستقر هستند. از نظر مذهبی بیشتر آذری‌ها شیعه‌مذهب هستند و گروه کمی آذری سنی‌مذهب در استان زندگی می‌کنند. بخش زیادی از مردم کرد ساکن در استان آذربایجان غربی سنی‌مذهب هستند و بخشی نیز شیعه‌مذهب و گروهی نیز اهل حق یا از جامعه یارسان یا کاکه‌ای هستند. سنی‌های استان عموما شافعی‌مذهب هستند. گروهی کم‌شمار نیز حنفی هستند. یعنی گروهی از حنفی‌های استان  به زبان  کردی و گروه دیگر به ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند. همچنین در استان آذربایجان غربی بیش از 65 درصد شهری و 34 درصد نیز روستایی هستند و حدود صد هزار نفر به صورت کوچنده و عشایری به امرار معاش می‌پردازند که با پرورش حدود 800 هزار رأس دام سبک و سنگین بخشی از نیازهای منطقه و کشور به پروتئین و لبنیات را تأمین می‌کنند. عشایر استان آذربایجان غربی در شهرستان‌های ارومیه، پیرانشهر، قره ضیاءالدین، خوی، سردشت، سلماس، پلدشت، شوط، ماکو، مهاباد، میاندوآب، نقده، بوکان، شاهین دژ، اشنویه و چالدران ییلاق-قشلاق می‌کنند. همچنین استان آذربایجان غربی در مجاورت مرز ایران با کشورهای ترکیه، جمهوری آذربایجان و اقلیم کردستان عراق قرار گرفته است و از این نظر موقعیتی منحصربه‌فرد و راهبردی دارد. 

1- در سده گذشته به دلیل تحولات بین‌المللی و دخالت‌های دولت عثمانی و روسیه تزاری و حتی انگلستان بخشی از آذربایجان غربی دستخوش ناآرامی‌ها و رویدادهای ناخوشایندی شد. اوج این رویدادها در جریان جنگ نخست بین‌الملل خسارات بزرگی به اهالی این منطقه از ایران وارد کرد. تنوع شکل معیشت و زندگی و نیز تنوع مذهبی و دینی و زبانی این استان در این رویدادها مورد توجه رقبا قرار گرفت و بر تشدید مسائل افزود. در جنگ دوم جهانی نیز ابعادی دیگر از این نابسامانی‌ها بروز کرد. حضور قوای اشغالگر شوروی سابق در بخش‌های شمالی ایران و اجازه‌ندادن به نیروهای نظامی و انتظامی ایران برای بازگرداندن نظم به منطقه موجب شد تا باز رویدادهای ناخوشایندی در منطقه بروز کند.

در سال‌های پس از انقلاب نیز بخشی از استان آذربایجان غربی با رویدادهای ناخوشایندی دست‌به‌گریبان بود که هزینه‌های انسانی و اقتصادی فراوانی بر جای گذاشت. در دو دهه گذشته و هم‌زمان با تشکیل کشورهای تازه‌استقلال‌یافته از شوروی سابق و تحولات ترکیه و بروز تنش‌ها در غرب آسیا و افزایش رقابت میان کشورهای منطقه، افراط‌گری قومی و زبانی و مذهبی به‌عنوان ابزار مورد توجه قرار گرفته است. ظهور اخیر این افراط‌گری نیازمند رصد و مطالعه دائمی جوانب مختلف آن به‌ویژه در استانی مانند آذربایجان غربی است.

 ‌2- در ماه‌های گذشته بروز برخی رویدادهای ناگوار در بخش آواجیق و به‌تازگی در شهر پلدشت موجب بروز نگرانی‌هایی شده است. بروز تنش بر سر آب یا مرتع موضوع جدیدی در مناسبات اجتماعی نیست. در همه جای دنیا و از‌جمله در ایران میان عشایر و روستاییان یا یکجانشینان و شهرهای اطراف گاه و بی‌گاه نگرانی‌هایی بروز کرده یا می‌کند. در گذشته این نوع مسائل با دخالت مسئولان محلی و نهادهای اجتماعی محلی و سنتی یا مدرن و با ایفای نقش مسئولانه و میانجیگرانه معمولا مانع بروز حوادث جدی‌تری شده و موضوع ختم به خیر می‌شد. با حذف نهاهای سنتی و حضورنداشتن نهادهای مدنی و واسط در شرایط موجود کشور، مدیریت حوادثی از این دست به نهادهای حاکمیتی و دولتی سپرده شده است. به صورت طبیعی و برای اداره بهینه و مدبرانه استان ضروری است که شایستگانی از همه اقشار ساکن در منطقه از‌جمله شایستگان شیعه و سنی و مسیحی در اداره شهرستان و استان به صورت کارشناسی‌شده‌ای به کار گرفته شوند تا در صورت بروز مسائلی مثل اتفاقات آواجیق یا پلدشت بتوان از ظرفیت این شایستگان استفاده کرد؛ یعنی دولت به‌عنوان نهادی ناظر و بی‌طرف به مدیریت بپردازد. درحالی‌که در رویدادهای اخیر پلدشت و آواجیق بنا بر نظر گروهی از هم‌وطنان این مهم مورد توجه نبوده، ضمن آنکه گروهی افراطی در تلاش هستند تا روایتی قوم‌گرایانه و افراطی از مجادله روی‌داده ارائه دهند، بخشی از نیروهای مسئول نیز با سوگیری به سود یکی از طرفین مجادله عمل کرده‌اند که در صورت صحت این موضوع، می‌تواند پیامدهای خطیری بر جای بگذارد. با توجه به حساسیت موضوعاتی از این دست انتظار می‌رود مسئولان در استانداری آذربایجان‌ غربی و وزارت کشور به‌سرعت برای مدیریت چنین مواردی که تاکنون به کشته‌شدن چند نفر و زخمی‌شدن شماری انجامیده است، وارد عمل شوند و با رویکردی قانونی و بی‌طرفانه و کارشناسی‌شده به ریشه‌یابی و حل مسائل بپردازند و اجازه ندهند رویدادی محلی و مرتبط با مسائل روزمره زندگی که به‌سادگی حل‌شدنی است، به مسئله یا تنش با روایت قومی یا مذهبی مبدل شود.