نگاه به شرق، دیپلماسی منعطف
جهان درهم‌تنیده معاصر بیش از هر زمان دیگری با پدیده عدم قطعیت روبه‌روست. عدم قطعیت ما را به داشتن استراتژی چندوجهی برای رویارویی با عدم قطعیت و دگرگونی‌های فراراه ناگزیر می‌کند. براساس‌این هیچ راهبردی نمی‌تواند پایدار باشد.
جهان درهم‌تنیده معاصر بیش از هر زمان دیگری با پدیده عدم قطعیت روبه‌روست. عدم قطعیت ما را به داشتن استراتژی چندوجهی برای رویارویی با عدم قطعیت و دگرگونی‌های فراراه ناگزیر می‌کند. براساس‌این هیچ راهبردی نمی‌تواند پایدار باشد. در مسیر ناهموار اعمال استراتژی باید چشم به راه شرایط نوین و غیرمنتظره‌ای بود که ما را ناگزیر به پیش‌گرفتن راهبردهای نوین در قالب استراتژی جاری می‌کند و حتی ما شاید مجبور به پیش‌گرفتن استراتژی متفاوتی شویم. این مفهوم ضرورت برخورداری از استراتژی چندوجهی با قابلیت انعطاف را به ما می‌‌آموزد.
ازاین‌رو استراتژی نگاه به شرق را نباید سیاستی پایدار و همیشگی و بدون قابلیت تغییر در نظر گرفت؛ زیرا در آن سوی جریان، جهان موسوم به شرق در گذاری شتابان است. از همه مهم‌تر جهان شرق به‌هیچ‌وجه یکپارچه و همانند نیست. میان استراتژی‌ها و سازوکارهای سیاسی چین و روسیه به‌عنوان سردمداران جهان شرق تفاوت‌های ژرفی وجود دارد؛ بنابراین نباید دیپلماسی یکسانی را درمورد آنها به کار گرفت.
استراتژی توسعه‌طلبانه روسیه را می‌توان پیرامون‌محور دانست. یک استراتژی که پیشروی در اراضی پیرامون خود را هدف گرفته است. روس‌ها برای پیشبرد هدف‌های‌شان شیوه‌های سنتی و ملموس و آشکار را به کار می‌گیرند. گستره استراتژی روس‌ها عمدتا قاره‌ای است. این در حالی است که استراتژی چین فراقاره‌ای و غیرآشکار است. راهبردهای ناپیدای چین از یک سو به شیوه کمند راه ابریشم به پیش می‌رود و از سوی دیگر آمیزه‌ای از سازوکارهای اقتصادی و نظامی درهم‌آمیخته است. چین در حوزه پاسیفیک آرام‌آرام به بزرگ‌ترین تهدید امنیتی جهان بدل می‌شود. چین بیش از روسیه امنیت جهانی را با دشواری روبه‌رو خواهد کرد. تهدیدات روسیه تهدیدی پیرامونی و قاره‌ای و تهدیدات چین فراقاره‌ای، پوشیده، خزنده و حرکتی در ژرفنای امنیت سیاره ما است. تهدیدی که در آینده منافع حیاتی روسیه را نیز با دشواری‌هایی روبه‌رو خواهد کرد. این چشم‌اندازی از جهان موسوم به شرق بوده و دفاع از منافع ملی ما را به درک این واقعیت‌ها مجبور می‌کند. چین در گذرگاه تأمین منافع حداکثری خود هیچ سازشی را برنمی‌تابد و روسیه درگیر جنگی است که در نهایت پیامدی جز جابه‌جا‌شدن حوزه نفوذ ناتو و جدا‌شدن بخش‌هایی از شرق اوکراین ندارد. در این شرایط چین مواضع خود را در دریای جنوب چین تا جزایر سلیمان اقیانوس آرام در نزدیکی استرالیا مستحکم می‌کند. روسیه و آمریکا سرگرم یک جنگ اروپایی بوده و آنها بازندگان حوزه پاسیفیک‌اند. در دیپلماسی و پیش‌گرفتن استراتژی‌های فراملی باید این وضعیت شرق را در نظر داشت. دگرگونی‌ها شتابان‌تر شده و استراتژی منعطف و چندوجهی تنها راه گذشتن از این گذرگاه دشوار است.
