شكفتن در مه
شرق: از دهه هشتاد هرچه گذشت، جوايز ادبي در حوزه ادبيات داستاني و شعر بيشتر از رونق افتاد. جوايز ادبي آن دوران به مثابهِ يك نهاد ادبي عمل مي‌كرد كه اهل ادبيات و شعر را گرد هم مي‌آورد و فضايي ادبي مي‌ساخت. به‌گمان عده‌اي در خلالِ جلسات نقد و داوري آثار ادبي بود كه نقد و نظراتي مطرح مي‌شد و از اين‌رو اين جوايز باب گفت‌وگويي بود ميان اهل ادبيات. اما از اواخر دهه هشتاد به دلايل بسياري ازجمله افت كيفيت وجه غالب آثار ادبي و حضور چشمگير نويسندگان و داوران جوايز در نشرها در كسوت كارشناس و گره‌خوردن منافع ناشران با برخي نويسندگان و داوران، جوايز ادبي كاركرد خود را از دست داد و يكي يكي تعطيل شد. تعداد كمي از جوايز ادبي اما به كار خود ادامه دادند و برخي از جوايز نيز بعد از آن تأسيس شدند كه جايزه شعر «احمد شاملو» ازجمله آنهاست. اين جايزه اين روزها در حال برگزاري پنجمین دوره خود است و مراسم اختتاميه آن به‌رسم دوره‌هاي پيش با انتخاب دفتر شعر برگزیده سال ۱۳۹۷ در روز ۲۱ آذر همزمان با نود‌وچهارمین سالروز تولد احمد شاملو برگزار خواهد شد. اينك با گذشت چهار دوره از برپايي جايزه احمد شاملو اين جايزه با حاشيه‌ها و انتقاداتي
مواجه بوده است كه برخي‌شان همان انتقادات متداول به جوايز و تركيب داوران و نسبت نزديك و دوستي ميان داوران و برخي از منتخبان است و انتقاداتي كه درباره طرز كار جوايز مطرح مي‌شود.
علیرضا آدینه، یکی از داوران مرحله اول معتقد است اعتراضات به جايزه احمد شاملو يا مربوط به کسانی است که کتاب فرستاده‌اند و چون معتقدند کتاب‌شان باید جایزه دریافت می‌کرده، از نتایج ناخشنودند يا کسانی که کارشان اعتراض در فضای مجازی است. اما گروه دیگری هم وجود دارد، کسانی که شعر و ادبیات برایشان دغدغه‌ای جدی است و گاه نقدهایی دارند که می‌شود به آنها پاسخ داد.
براي نمونه يكي از اين نقدها مربوط به تعداد كتاب‌هاي راه‌يافته به مرحله دوم بوده كه بيشترشان را يك ناشر منتشر كرده و پاسخ اين است كه جايزه احمد شاملو هيچ توجهی به نام‌های ناشران آثار ندارد. جايزه شاملو از معدود جوايزي است كه در طول داوري هم اخباري را منتشر مي‌كند ازجمله با كارشناسان شعر، داوران و شاعران در مورد موضوعات روز شعر گفت‌وگو مي‌كند كه در آخرين گفت‌وگوي ستاد خبری پنجمین جایزه شعر احمد شاملو، علیرضا آبیز از ذهن‌هاي توطئه‌اندیشي مي‌گويد كه عمر جوایز ادبی را کوتاه می‌کنند. «هر گفت‌وگویی که حول یک جایزه ادبی صورت بگیرد، صرف‌نظر از آنکه مثبت یا منفی باشد، برای فضای ادبی مفید است». او با اشاره به تأثیر جوايز ادبي بر فضاي ادبي مي‌گويد نمي‌توان تأثيرات شگفت‌انگیزی را از جایزه‌ها توقع داشت. «برخی می‌گویند چرا جایزه شاملو باعث پرفروش‌شدن کتاب برگزیده نشده است. واقعیت این است که شعر در همه دنیا فروش چندانی ندارد و نباید انتظار خاصی هم از یک جایزه ادبی داشت». آبيز معتقد است فضای شعر امروز فضای مغشوشی است که می‌تواند محدودیت‌هایی برای جوایز ادبی ایجاد کند. فضايي مه‌آلود كه جوايز را وامي‌دارد معيارهايي خارج از
ادبيات را هم در انتخاب‌هایشان لحاظ كنند. «ما از یک سو با محدودیت‌هایی در زمینه ممیزی روبه‌رو هستیم و از سوی دیگر با محدودیت‌های اقتصادی. سیاست‌های موجود، جوایز را به درنظرگرفتن معیارهایی خارج از حوزه ادبیات معطوف می‌کند و باعث می‌شود تصویر ما از ادبیات و شعر این دوره با واقعیت آن همخوانی نداشته باشد. در زمینه اقتصادی هم ناشران استقبال زیادی از چاپ کتاب شعر نمی‌کنند و بیشتر به سمت شبه‌شعر گرایش دارند که خواننده تضمین‌شده‌ای دارد».
محمود معتقدی نيز با اشاره به تأثير جوايز بر شاعران دور از مركز مي‌گويد: همه صداها بايد شنيده شود. «شاعران شهرستانی اغلب امکان دیده‌شدن و ادامه کار ندارند و جوایزی مثل جایزه شعر شاملو چنین فرصتی را برای باورمندی در آنها ایجاد می‌کند. اینکه کتاب‌های شعر ناشری در اهواز یا هر شهرستان دور و نزدیک دیگر فرصت پیدا می‌کنند تا با شرکت در جوایز ادبی ازجمله جایزه شعر شاملو بیشتر دیده شوند، بسیار باعث خوشحالی است. اما اینها حرکت‌های محدودی است و متأسفانه اغلب این ناشران وضعیت چندان خوبی ندارند که این موضوع عرصه را برای شاعران دور از پایتخت تنگ می‌کند». او هر حرکتی را که به سود شعر و ادبیات باشد، فرصت خوبی برای ایجاد نشاط فرهنگی مي‌داند و باور دارد كه جایزه شعر شاملو هم تاکنون در این مسیر بی‌تأثیر نبوده است. معتقدی با تأکید بر اینکه جایزه شاملو نیز مثل هر جایزه دیگری برای بهبود هر چه بیشتر شیوه‌هایش با گذر زمان نیاز به بازبینی و بازاندیشی در شیوه‌های داوری و برگزاری خود دارد، پیشنهاد داد که در این جایزه بخشی هم به شاعران پیش‌کسوت اختصاص داده شود.
شرق: از دهه هشتاد هرچه گذشت، جوايز ادبي در حوزه ادبيات داستاني و شعر بيشتر از رونق افتاد. جوايز ادبي آن دوران به مثابهِ يك نهاد ادبي عمل مي‌كرد كه اهل ادبيات و شعر را گرد هم مي‌آورد و فضايي ادبي مي‌ساخت. به‌گمان عده‌اي در خلالِ جلسات نقد و داوري آثار ادبي بود كه نقد و نظراتي مطرح مي‌شد و از اين‌رو اين جوايز باب گفت‌وگويي بود ميان اهل ادبيات. اما از اواخر دهه هشتاد به دلايل بسياري ازجمله افت كيفيت وجه غالب آثار ادبي و حضور چشمگير نويسندگان و داوران جوايز در نشرها در كسوت كارشناس و گره‌خوردن منافع ناشران با برخي نويسندگان و داوران، جوايز ادبي كاركرد خود را از دست داد و يكي يكي تعطيل شد. تعداد كمي از جوايز ادبي اما به كار خود ادامه دادند و برخي از جوايز نيز بعد از آن تأسيس شدند كه جايزه شعر «احمد شاملو» ازجمله آنهاست. اين جايزه اين روزها در حال برگزاري پنجمین دوره خود است و مراسم اختتاميه آن به‌رسم دوره‌هاي پيش با انتخاب دفتر شعر برگزیده سال ۱۳۹۷ در روز ۲۱ آذر همزمان با نود‌وچهارمین سالروز تولد احمد شاملو برگزار خواهد شد. اينك با گذشت چهار دوره از برپايي جايزه احمد شاملو اين جايزه با حاشيه‌ها و انتقاداتي
مواجه بوده است كه برخي‌شان همان انتقادات متداول به جوايز و تركيب داوران و نسبت نزديك و دوستي ميان داوران و برخي از منتخبان است و انتقاداتي كه درباره طرز كار جوايز مطرح مي‌شود.
علیرضا آدینه، یکی از داوران مرحله اول معتقد است اعتراضات به جايزه احمد شاملو يا مربوط به کسانی است که کتاب فرستاده‌اند و چون معتقدند کتاب‌شان باید جایزه دریافت می‌کرده، از نتایج ناخشنودند يا کسانی که کارشان اعتراض در فضای مجازی است. اما گروه دیگری هم وجود دارد، کسانی که شعر و ادبیات برایشان دغدغه‌ای جدی است و گاه نقدهایی دارند که می‌شود به آنها پاسخ داد.
براي نمونه يكي از اين نقدها مربوط به تعداد كتاب‌هاي راه‌يافته به مرحله دوم بوده كه بيشترشان را يك ناشر منتشر كرده و پاسخ اين است كه جايزه احمد شاملو هيچ توجهی به نام‌های ناشران آثار ندارد. جايزه شاملو از معدود جوايزي است كه در طول داوري هم اخباري را منتشر مي‌كند ازجمله با كارشناسان شعر، داوران و شاعران در مورد موضوعات روز شعر گفت‌وگو مي‌كند كه در آخرين گفت‌وگوي ستاد خبری پنجمین جایزه شعر احمد شاملو، علیرضا آبیز از ذهن‌هاي توطئه‌اندیشي مي‌گويد كه عمر جوایز ادبی را کوتاه می‌کنند. «هر گفت‌وگویی که حول یک جایزه ادبی صورت بگیرد، صرف‌نظر از آنکه مثبت یا منفی باشد، برای فضای ادبی مفید است». او با اشاره به تأثیر جوايز ادبي بر فضاي ادبي مي‌گويد نمي‌توان تأثيرات شگفت‌انگیزی را از جایزه‌ها توقع داشت. «برخی می‌گویند چرا جایزه شاملو باعث پرفروش‌شدن کتاب برگزیده نشده است. واقعیت این است که شعر در همه دنیا فروش چندانی ندارد و نباید انتظار خاصی هم از یک جایزه ادبی داشت». آبيز معتقد است فضای شعر امروز فضای مغشوشی است که می‌تواند محدودیت‌هایی برای جوایز ادبی ایجاد کند. فضايي مه‌آلود كه جوايز را وامي‌دارد معيارهايي خارج از
ادبيات را هم در انتخاب‌هایشان لحاظ كنند. «ما از یک سو با محدودیت‌هایی در زمینه ممیزی روبه‌رو هستیم و از سوی دیگر با محدودیت‌های اقتصادی. سیاست‌های موجود، جوایز را به درنظرگرفتن معیارهایی خارج از حوزه ادبیات معطوف می‌کند و باعث می‌شود تصویر ما از ادبیات و شعر این دوره با واقعیت آن همخوانی نداشته باشد. در زمینه اقتصادی هم ناشران استقبال زیادی از چاپ کتاب شعر نمی‌کنند و بیشتر به سمت شبه‌شعر گرایش دارند که خواننده تضمین‌شده‌ای دارد».
محمود معتقدی نيز با اشاره به تأثير جوايز بر شاعران دور از مركز مي‌گويد: همه صداها بايد شنيده شود. «شاعران شهرستانی اغلب امکان دیده‌شدن و ادامه کار ندارند و جوایزی مثل جایزه شعر شاملو چنین فرصتی را برای باورمندی در آنها ایجاد می‌کند. اینکه کتاب‌های شعر ناشری در اهواز یا هر شهرستان دور و نزدیک دیگر فرصت پیدا می‌کنند تا با شرکت در جوایز ادبی ازجمله جایزه شعر شاملو بیشتر دیده شوند، بسیار باعث خوشحالی است. اما اینها حرکت‌های محدودی است و متأسفانه اغلب این ناشران وضعیت چندان خوبی ندارند که این موضوع عرصه را برای شاعران دور از پایتخت تنگ می‌کند». او هر حرکتی را که به سود شعر و ادبیات باشد، فرصت خوبی برای ایجاد نشاط فرهنگی مي‌داند و باور دارد كه جایزه شعر شاملو هم تاکنون در این مسیر بی‌تأثیر نبوده است. معتقدی با تأکید بر اینکه جایزه شاملو نیز مثل هر جایزه دیگری برای بهبود هر چه بیشتر شیوه‌هایش با گذر زمان نیاز به بازبینی و بازاندیشی در شیوه‌های داوری و برگزاری خود دارد، پیشنهاد داد که در این جایزه بخشی هم به شاعران پیش‌کسوت اختصاص داده شود.