خودتحریمی‌ها در استفاده از منابع آزاد

در سومین بخش مطلب تحلیلی درباره «طرح صیانت از کاربران فضای مجازی» باید بر این نکته تأکید کرد که نفس وجود چنین طرح‌های ایجابی یا اقدامات سلبی در راستای این قواعد ایجابی، مانند خاموش‌کردن تلگرام در ایران، جزئی از تاریخ جهانی برای همه نظام‌های حکمرانی در آینده خواهد شد. به‌عنوان مثال، انتقامی که بازپرس وقت بابت حمله داعش به مجلس، از تلگرام گرفت، نمونه‌ای از این تجربه تاریخی است: «... چون تمام هماهنگی‌های داعش برای حمله به مجلس از طریق تلگرام بود و برای محافظت از حریم خصوصی مردم[!] خواری و خفت از یک شرکت ارائه‌دهنده خدمات خارجی مثل تلگرام، موجب فیلترینگ این پیام‌رسان شد...». این اقدام باعث شد تا هرگونه حمله بعدی این گروه به زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی کشور سالبه به انتفاء موضوع شود، مادامی یک اجتماع 45 میلیونی خودجوش را که می‌شد از طریق تقنین صحیح، تبدیل به دریایی از فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی کرد، خودمان یک‌شبه به دیار نیستی فرستادیم. اینکه مهم‌ترین بزرگراه‌های جاده‌ای و مواصلاتی کشور را که نه با بودجه عمومی، که با همت خود مردم و سرمایه خارجی به وجود آمده بود و روزانه میلیون‌ها ترددِ واجب و مفید را برای تبادل کالا، خدمات و ارتباطات ممکن می‌کرد، در یک روز تخریب کرد تا از خرابکاران و تروریست‌ها انتقام گرفته باشیم، لابد باید ستود و افتخار کرد؛ چون دادستان وقت که کلید این تخریب را فشرد گفت: «در خبرها شنیدم که آمریکا بنده و تعدادی از دوستان را که قدم‌هایی را در جهت استقلال فضای مجازی کشور و ممانعت از سلطه بیگانگان بر این فضا برداشته‌ایم، تحریم کرده است. این تحریم‌ها در واقع نعره دردمندانه‌ای است که آمریکا به خاطر ریخته‌شدن یال و کوپالش سر داده و نشان از ضربه مهلکی است که بر پیکر... وارد شده... نشانگر این است که تیر نظام جمهوری اسلامی در فضای مجازی دقیقا به هدف اصابت نموده و مسدود‌شدن تلگرام در ایران ضربه سختی به آمریکا وارد کرده است...». طبق آمارهای رسمی اکنون میلیون‌ها نفر کاربر تلگرام در ایران با وی‌پی‌ان کار می‌کنند و این در حالی است که بیشتر کسب‌وکارهای تلگرامی در ایران غیر قابل اعتماد بوده و توسط بات‌ها برای کلاهبرداری مدیریت شده و جوانان سرخورده و معصوم بسیاری در دام انواع و اقسام جرائم آن اسیر می‌شوند که مغایر با سیاست کیفری و جنایی است که علی‌الاصول باید دغدغه اصلی قوه قضائیه باشد. این‌گونه خودتحریمی‌ها در استفاده از منابع آزاد فضای سایبر به بهانه جلوگیری از وقوع برخی اعمال مجرمانه که طبیعت همه اجتماعات بشری است و مطلق کشورهای جهان از راه‌های متعارف و ساده برای همکاری، با آن مقابله مؤثر می‌کنند، بیش از تحریم‌های خارجی و اقدامات تروریستی به زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی کشور لطمه زده است که در جای خود آنها را به روش علمی و آماری بحث خواهیم کرد. البته هنوز برای تقویم میزان خسارات مادی و معنوی‌ از بابت تیری که به سوی تلگرام رها شد، خیلی زود است. بیلان زیان وارده به چندصد هزار کسب‌وکار خانگی، کوچک و متوسط و رواج وی‌پی‌ان بین کودکان و نوجوانان در دسترسی آزاد به پورنوگرافی و صدها وادی عمیق مجرمانه فضای سایبر در نتیجه این‌گونه تحریم‌ها و فیلترینگ داخلی، تحقیقا مخروط وارونه تقلید از نسخه چینی و روسی است که با جزئیات دقیق در خلال این سلسله نوشته‌ها تجزیه و تحلیل توضیح داده می‌شود.

* وکیل دادگستری و پژوهشگر در حقوق توسعه