از اُتیسم چه می‌دانیم؟

انجمن اُتیسم در نشستی تخصصی به ابعاد مختلف اختلال اُتیسم پرداخت که در ادامه می‌خوانید. اُتیسم یا ASD مجموعه‌ای از اختلالات رشدی-عصبی است که همواره فرد را در گفتار، تعاملات اجتماعی و رفتار دچار محدودیت می‌کند و باعث مختل‌شدن عملکردهای فرد اُتیستیک می‌شود. از آنجایی‌ که تاکنون درمانی قطعی برای این پدیده/اختلال پیدا نشده است، نمی‌توانیم اُتیسم را یک بیماری‌ در نظر بگیریم. به همین دلیل به آن «اختلال اُتیسم» می‌گوییم.

از ویژگی‌های اُتیسم می‌توان به‌ چالش‌ در انجام مهارت‌های اجتماعی، چالش در گفتار و ارتباطات غیرکلامی، انجام رفتارهای کلیشه‌ای (تکراری) اشاره کرد. اگرچه اُتیسم در هر سنی قابل تشخیص است‌ اما آن را به‌عنوان یک «اختلال رشدی» می‌شناسند، زیرا علائم آن معمولا در دو سال اول زندگی ظاهر می‌شود. طبق آمار اعلام‌شده توسط «مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا»، از هر ۴۴ کودک در آمریکا یک نفر دچار اختلال طیف اُتیسم است.

اُتیسم به‌عنوان یک اختلال «طیف» شناخته می‌شود، زیرا تنوع گسترده‌ای در نوع و شدت علائم بین مبتلایان به اُتیسم وجود دارد. افراد از هر جنسیت، نژاد، قومیت و پیشینه اقتصادی ممکن است به ASD مبتلا شوند. از آنجایی که اُتیسم یک اختلال طیفی است، هر فرد مبتلا به اُتیسم‌ مجموعه‌ای از نقاط قوت و ضعف مجزا دارد. روش‌های یادگیری، فکر‌کردن و حل مسئله توسط افراد مبتلا به اُتیسم، می‌تواند از «دارای مهارت‌های بالا (اُتیسم با عملکرد بالا)» تا «بسیار ناتوان (اُتیسم با عملکرد ضعیف)» متغیر باشد. برخی از افراد مبتلا به ASD ممکن است در زندگی روزمره خود به حمایت زیادی نیاز داشته باشند، برخی دیگر به حمایت کمتری نیاز دارند و در‌عین‌حال گروهی از آنها می‌توانند کاملا مستقل زندگی کنند.

یکی از روش‌های مؤثر در مداخله برای طیف اختلال اُتیسم تحلیل رفتار کاربردی است که رویکردی برای حل مشکلات در اختیار جامعه قرار می‌دهد که پاسخ‌گو، همگانی، قابل‌انجام، قدرت‌بخش و خوش‌بینانه است. بر اساس مستندات علمی، در ۵۰ سال گذشته، مداخلات مبتنی بر اصول علم تحلیل رفتار کاربردی (Applied behavior analysis)، مؤثرترین نتایج را در بهبود شرایط زندگی افراد طیف اُتیسم داشته است.

مداخله مؤثر به هر روشی که باشد باید قدرتمند، پاسخ‌گو، انعطاف‌پذیر و اطمینان‌بخش باشد و بتواند متناسب با هر فرد، راه‌حلی مؤثر و رو به جلو ارائه دهد. در مداخله صحیح اهداف روشن برای فرد اُتیستیک تعریف می‌شود و راه رسیدن به اهداف را نشان می‌دهد و در‌نهایت با کنترل مداوم مسیر را بهبود می‌بخشد. در حوزه اختلال طیف اُتیسم یک مداخله صحیح می‌تواند به فرد اُتیسم و خانواده‌اش کمک کند تا در زمان و هزینه برای رسیدن به نتیجه مطلوب صرفه‌جویی کند و در زمان طلایی مداخله بهترین نتیجه حاصل شود.

علاوه بر اهمیت انتخاب مداخله صحیح، صلاحیت درمانگر نیز از نظر علمی و مهارتی حائز اهمیت فراوان است. با گذراندن یک دوره کوتاه‌مدت و نظری درمانگر اُتیسم برای مواجهه با فرد مبتلا صلاحیت ندارد‌ بلکه گذراندن دوره‌های ممتد و متناوب کارورزی تحت نظارت سوپروایزر و به‌روزرسانی دانش با استانداردهای روز دنیا الزامی است.

در مؤسسه تربیت انسان کارآمد(تاک) مداخله رفتاردرمانی با مدل مؤسسه پرینستون برای کودکان و نوجوانان صورت می‌گیرد. در این مدل علمی و معتبر، بازآموزی و ارتقای مداوم دانش درمانگران یکی از پایه‌های اصلی کاری است که به‌صورت متناوب در‌حال اجراست. از آنجا که کار در حوزه اُتیسم بسیار چالشی و مستلزم تعهد بالاست، جذب درمانگران جدید متعهد، ایجاد امکان بازآموزی و به‌روز‌بودن، ایجاد شبکه تسهیم دانش بین درمانگران و ارتقای پتانسیل‌های دانشی و مهارتی درمانگران و متخصصان بسیار حائز اهمیت است. از این‌رو، امسال در روزهای دو و سه شهریور با حمایت مؤسسه تاک، برنامه علمی آموزشی تخصصی حوزه اُتیسم با حضور استادان دانشگاه و متخصصان این حوزه برگزار شد تا ذخیره دانشی درمانگران و اشتیاق به ارائه خدمت در این حوزه افزایش یابد.