پیامدهای امنیتی ناشی از جریان آوارگی جدید پس از روی کار آمدن طالبان در افغانستان

علیرضا رجایی، رئیس هیئت‌مدیره و مدیر‌عامل مرکز توسعه خواهر شهرهای ایران، در نامه‌ای که به رئیس سازمان ملل متحد ارسال کرده، از حضور بدون برنامه‌ریزی مهاجران افغان در کشور ابراز نگرانی کرده است. 

از آنجایی که در پرونده پیش‌رو ما در تلاش بودیم تا نگاه موافق و مخالف به این مهاجرت را منتقل کنیم، متن این نامه را نیز که در اختیار روزنامه «شرق» قرار گرفته، منتشر می‌کنیم.

متن پیام به شرح زیر است:

پیوندهای گسترده خواهرخواندگی میان شهرهای ایران و بیش از ۱۴۰ شهر در کشورهای مختلف حکایت از ارتباطات گسترده‌ای دارد که می‌تواند روند توسعه همه‌جانبه و همگام این شهرها را تسریع کند.

کانون اصلی تمرکز خواهرخواندگی، صلح و دوستی میان ملت‌هاست. در این راستا تعامل و تبادل و حمایت شهرها در همه زمینه‌ها مورد توجه بوده و شبکه‌های شهری عملا بر تمام خاستگاه‌های معیشتی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی و آموزشی اثر می‌گذارند.

پس از روی کار آمدن طالبان در افغانستان، مردم مظلوم آن کشور به دنبال راهی برای برون‌رفت از تهدیدات ناشی از حضور این گروه در قدرت بودند. جمهوری اسلامی ایران در میان همسایگان مختلف افغانستان، نخستین گزینه میلیون‌ها افغان برای خروج بود.

اکنون شهرهای مختلف کشورم میزبان جمعیت‌های افغان است که ارزیابی‌های رسمی و غیررسمی عددی بین پنج تا ۱۰ میلیون نفر را نشان می‌دهند. تردیدی نیست که اضافه‌شدن چنین جمعیتی به یک کشور پیامدهای مختلف اجتماعی و اقتصادی متعددی خواهد داشت.

اقتصاد ایران در حالی میلیون‌ها افغان را در خود جای داده که سال‌هاست تحت فشار تحریم‌های غیرقانونی و ریاکارانه رژیم آمریکا قرار دارد. پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و روانی این وضعیت غیرقابل محاسبه است. نگرانی‌ها آنجایی بیشتر می‌شود که گزارش‌های مختلف از انتقال عناصر افراط‌گرا وابسته به گروه‌های تروریستی در میان جمعیت آوارگان مورد توجه قرار گیرد.

با چنین وضعیت پیچیده‌ای در ایران، شاهد بی‌تفاوتی جامعه جهانی به‌ویژه کشورهایی هستیم که مسببان اصلی وضعیت کنونی افغانستان به شمار می‌آیند. رژیم آمریکا و هم‌پیمانانش اگر تاکنون مردم نجیب ایران را تحت فشار تحریم‌ها قرار داده بودند، اکنون جمعیت میلیونی آوارگان افغان را نیز در فشار تحریم‌های خود قرار داده‌اند.

جمهوری اسلامی ایران براساس وظایف اسلامی و انسانی خود، میزبان آوارگان افغان بوده و بار بی‌مسئولیتی‌های آمریکا در قبال اشغالگری 20ساله افغانستان را به دوش می‌کشد؛ اما واقعیت این است که اقتصاد ایران توانایی خود برای جذب نیروی کار جدید و پرتعداد کنونی را بر اثر تحریم‌های غیرقانونی آمریکا از دست داده و نگرانی امروز، مهاجرت مجدد میلیون‌ها افغان و در کنار آنها صدها هزار ایرانی به اروپاست. بدیهی است اگر هرچه سریع‌تر اقدامات عاجل برای بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی آوارگان افغان در ایران صورت نگیرد، شهرهای اروپا در آینده نزدیک باید آماده میزبانی از میلیون‌ها افغان و در میان آنها صدها عنصر ضد امنیتی باشند.

مرکز توسعه خواهرشهری ایران به‌عنوان یک سازمان مردم‌نهاد پیگیر خاستگاه‌های شهروندی و شهری، توقع دارد سازمان ملل و همه موجودیت‌های مدنی از‌جمله مقامات شهرهایی که با آنها دارای قرارداد خواهر‌خواندگی است، تمام ظرفیت خود برای رفع تحریم‌ها و ارسال کمک‌های جهانی برای آوارگان افغان را در دستور کار قرار داده و سهم منصفانه خود در مدیریت جریان آوارگی افغان‌ها را ایفا کند. هچنین با اعمال فشار به گروه طالبان برای رعایت حقوق اساسی بشر، بازگشت توأم با احترام آوارگان به وطن‌شان تسهیل شود. غفلت از این موارد می‌تواند وضعیت کنونی را از دست بازیگران دولتی خارج کرده و ابعاد بحران را گسترده کند.