بنیادی برای نجات روزنامه‌نگاری افغانستان
«نیها مدیرا» گزارشی درباره بنیاد «فهیم دشتی» ارائه کرده و به جزئیاتی درباره حمایت‌های آنان از روزنامه‌نگاران افغانستانی اشاره کرده است.
«نیها مدیرا» گزارشی درباره بنیاد «فهیم دشتی» ارائه کرده و به جزئیاتی درباره حمایت‌های آنان از روزنامه‌نگاران افغانستانی اشاره کرده است. این مطلب را «نسترن طارسی» برای سایت کانون زنان ایرانی ترجمه کرده است که بخش‌هایی از آن را مرور می‌کنیم. پس از اینکه طالبان در سال ۲۰۲۱ دوباره کنترل افغانستان را به دست گرفت، ایده آزادی مطبوعات در کشور را از بین برد. نزدیک به ۶۰ درصد خبرنگاران در سراسر کشور از کار بی‌کار شدند و زن‌ها سه‌چهارم خبرنگاران بی‌کار را تشکیل می‌دهند. فهیم دشتی یکی از بزرگ‌ترین روزنامه‌های افغانستان به نام هفته‌نامه کابل را بنیان نهاد و همچنین رهبر اتحادیه ملی خبرنگاران افغانستان بود. دشتی چند ماه پس از تصرف کابل از سوی طالبان، در ولایت پنجشیر در جریان یک درگیری کشته شد. همسر او، سیاره و دختر ۱۹ساله‌شان مروه، اکنون در کانادا زندگی می‌کنند، اما همچنان تماس خود را با همکاران دشتی حفظ کردهاند. آنها بنیاد فهیم دشتی (FDF) را به این امید تأسیس کردند تا یاد و میراث دشتی در دنیای خبر زنده بماند. آنها می‌کوشند این بنیاد دسترسی به امکانات و اطلاعات را برای خبرنگارانی که هنوز در افغانستان کار می‌کنند فراهم کند.
«سیاره» همسر فهیم دشتی گفت: «در حال حاضر، وضعیت آزادی مطبوعات در افغانستان وخیم است. تلاش‌های طالبان برای کنترل مطبوعات آزاد نه تنها شامل تحمیل سانسور می‌شود، بلکه به اجبار رسانه‌ها برای انتشار اطلاعات نادرست ارائه‌شده توسط آنها هم کشیده شده است».
در سپتامبر ۲۰۲۱، طالبان «۱۱ قانون روزنامه‌نگاری» را منتشر کرد که به دولت این قدرت را می‌دهد تا با بررسی قبلی اطلاعات برای همه نشریات و رسانه‌ها محدودیت اعمال کند. تا به حال مقامات از این قوانین برای هدف قراردادن صدها روزنامه‌نگار استفاده کردهاند.
مروه دختر فهیم دشتی گفت: «دفتر هفته‌نامه کابل پاتوق من و برادرم بود. پدرم با همه توان روی آن نشریه کار می‌کرد. ما می‌‌دیدیم که او چقدر کار می کرد، همه چیز را فدای این نشریه کرد، او از هیچ تلاشی برای ساخت بنیان رسانه آزاد دریغ نکرد. با مشاهده این واقعیت که اساس رسانه آزاد در حال فروپاشی است، ترغیب شدیم به هر نحو ممکن بنیاد فهیم دشتی را تأسیس کنیم تا کمکی باشیم برای روزنامه‌نگاران افغانستان».
بر اساس تحقیقی که از سوی گزارشگران بدون مرز انجام شده است، تقریبا همه زنان خبرنگار افغانستان یا مجبور به ترک شغل یا فرار از کشور شده‌اند. مروه گفت که FDF (بنیاد دشتی) به دنبال بودجه‌ای است تا به خبرنگاران کمک کند که به کشورهای دیگر پناهنده شوند و برای آن دسته از خبرنگارانی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند ترک وطن کنند، هدف دیگر این سازمان آرشیوکردن یا انتشار آثارشان است.
مروه تأکید کرد: «ما به این حقیقت واقف هستیم که در حال حاضر آزادی بیان در افغانستان امری غیرممکن است. تلاش ما بر این است که خبرنگارانی را که در کشور ماندند، نجات دهیم. متأسفانه می‌بینیم که خبرنگاران تنها برای ابراز عقیده‌شان شکنجه یا کشته می‌شوند. ما می‌دانیم که پناهندگی برای همه هزاران خبرنگار افغان امکان‌پذیر نیست».
مروه گفت: «اگر ما نتوانیم آنها را بیرون بیاوریم، سعی خواهیم کرد منابع و کمک در داخل فراهم کنیم تا آنها بتوانند به کار خود ادامه دهند. با وضعیت حاکم بر کشور، هیچ کسی نمی‌داند یک ثانیه دیگر چه اتفاقی خواهد افتاد. شما نمی‌دانید که آیا قرار است زنده بمانید، چه برسد به کارتان. بنابراین، ما سعی می‌کنیم به هر نحو ممکن به آنها کمک کنیم».
آزار و اذیت روزنامه‌نگاران در افغانستان با خشونت جنسیتی که از سوی طالبان اعمال شده، تقویت شده است. یکی از اولین پسرفت‌هایی که طالبان اعمال کرد، ممنوعیت حضور زنان و دختران در مدارس متوسطه و دانشگاه‌ها بود.
علاوه بر این، مقامات طالبان تمام جنبه‌های روند گزارش و تهیه اخبار از سوی زنان را سرکوب کردند. طالبان زنان را از مصاحبه با مقامات دولتی مرد و شرکت در کنفرانس‌های مطبوعاتی بدون همراه مرد منع کردند و برای زنان محدودیت سفر برای تهیه گزارش اعمال کردند.
وولکر ترک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل در بیانیه‌ای به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات گفت: «هر تهدیدی علیه یک روزنامه‌نگار، حمله مستقیم به آزادی اطلاعات، آزادی عقیده و آزادی بیان تلقی می‌شود. حقوق اساسی بشر متعلق به همه ماست. امنیت خبرنگاران فقط مسئله امنیت شخصی نیست، بلکه مسئله ایمنی و سلامت کل جوامع است». FDF اولین کنفرانس خود را در ماه اکتبر در تورنتو، کانادا برگزار کرده است.
مروه گفت: «هدف ما آن بود که برای همه افراد با سوابق گوناگون بستری فراهم کنیم تا گرد هم آیند و اطلاعات و تجربیات خود را با بقیه به اشتراک بگذارند تا بهترین مسیر برای ادامه کار در افغانستان را بیابیم. ما دیدیم که چگونه همه سخنرانان به دنبال یک هدف بودند اما با هم در ارتباط نبودند. دیدن اینکه سازمان‌ها و مقامات دولتی که به موضوع آزادی بیان در افغانستان اهمیت می‌دادند، شگفت‌انگیز بود. انگار به دفتر پدرم برگشته بودم».
مروه گفت که بسیار مهم است که ببینیم مردم از ایده مطبوعات آزاد در افغانستان دست نکشیده‌اند و ادامه داد: «احساس می‌کنم این واقعیت که جنگ در کشور ما ۲۰ سال جنگ طول کشید، به نوعی باعث شده مردم فکر کنند که این برای ما عادی است، قرار است زندگی ما برای همیشه این‌گونه باشد، درست است؟ در حال حاضر وقایع زیادی در جهان رخ می‌دهد و اذهان عمومی را درگیر می‌کند، اما مردم افغانستان هم باید یکی از آن موضوع‌ها باشد. مردم افغانستان هم رؤیاهایی دارند و نباید آنان را فراموش کرد».
با وجود بحران اقتصادی و ادامه سرکوب‌ها از سوی رژیم طالبان، مروه بر اهمیت ادامه گفت‌وگو تأکید کرد.
مروه گفت: «این بنیاد تصمیم گرفته است که مجموعه‌ای از کنفرانس‌ها را برگزار کند. هرچه افراد به‌روزتر باشند، بهتر است. هر چه بیشتر با هم کار کنیم، نتایج بهتری به دست خواهیم آورد».
