آنچه نداشتیم

سانحه سقوط بالگرد رئیس‌جمهوری و شهادت او، یک بار دیگر اهمیت حیاتی فناوری را نشان داد. دیجیاتو گزارشی  دارد درباره این فناوری‌هایی که استفاده شد و برخی از آنها را ما از کشور ترکیه و اتحادیه اروپا دریافت کردیم، البته قول دریافت کمک‌هایی از روسیه را هم داشتیم.

 قطع ارتباط: همه چیز به‌خوبی پیش می‌رفت تا اینکه نیم‌‌ساعت پس از شروع مسیر، ارتباط یکی از بالگردها با دو بالگرد دیگر قطع شد.

 شروع عملیات: تیم‌های امدادی هلال‌احمر به‌سرعت به منطقه حادثه اعزام شدند. «محمودی»، رئیس سازمان امداد و نجات هلال‌احمر، اعلام کرد که پهپادها و تیم‌های امدادی از چهار استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، زنجان و اردبیل به محل حادثه اعزام شده‌اند، اما شرایط جوی نامساعد، از‌جمله مه غلیظ و باران شدید، عملیات جست‌وجو را با مشکلات زیادی مواجه کرده بود. دید افقی کمتر از پنج متر و منطقه صعب‌العبور کوهستانی و جنگلی، کار را برای تیم‌های جست‌وجو بسیار دشوار کرده بود. البته هنوز اطلاعاتی درباره پهپادهایی که گروه امداد و نجات ایرانی در این عملیات استفاده کردند، منتشر نشده و نمی‌دانیم این پهپادها به چه امکاناتی مجهز بوده‌اند.

 کمک کشورها: ساعاتی بعد از وقوع حادثه و درحالی‌که به تاریکی هوا نزدیک می‌شدیم، ایران از ترکیه درخواست کمک کرد. دولت آنکارا نیز یک پهپاد مجهز به دید در شب و یک بالگرد را به منطقه اعزام کرد. پهپاد ترکیه‌ای که قادر به پرواز در ارتفاع 

۱۱ هزار پایی بود، منطقه را جست‌وجو کرد اما به دلیل پوشش گیاهی متراکم، کار شناسایی با مشکل مواجه شد. پهپاد اعزامی ترکیه «آکینجی» (Akıncı) بود. آکینجی یکی از پیشرفته‌ترین پهپادهای نظامی تولیدشده در شرکت بایکار ترکیه است که برای انجام مأموریت‌های شناسایی، نظارت و حمله طراحی شده و قابلیت‌های بالایی در این زمینه‌ها دارد. آکینجی پهپادی با طول بال ۲۰‌متری و طول بدنه ۱۲.۲‌متری است که تا هزارو 350 کیلوگرم ظرفیت حمل بار دارد. این پهپاد با قابلیت ۲۴ ساعت پرواز مداوم تا ارتفاع ۴۰ هزار پایی (حدود ۱۲ کیلومتر) به حداکثر سرعت ۳۶۱ کیلومتر بر ساعت می‌رسد. امکانات و تجهیزات شناسایی که آکینجی حمل می‌کند، شامل سیستم‌های شناسایی (رادار آرایه فازی، سیستم‌های الکترواپتیکی و مادون قرمز) و سیستم‌های ارتباطی (ارتباط ماهواره‌ای و دیتا لینک‌های پیشرفته) است.

 رسیدن پهپاد آکینجی به محل سانحه: در همین حال اتحادیه اروپا نیز به درخواست ایران برای کمک، سامانه نقشه‌برداری سرویس مدیریت اضطراری «کوپرنیک» را فعال کرد. کوپرنیک یک برنامه جامع مشاهده زمین است که از طرف اتحادیه اروپا با همکاری آژانس فضایی اروپا (ESA) مدیریت می‌شود. هدف اصلی این برنامه فراهم‌کردن داده‌ها و اطلاعات دقیق و به‌روز برای پایش محیط زیست، تغییرات آب‌وهوا و مدیریت بحران‌ها‌ست. کوپرنیک از تعدادی ماهواره «سنتینل» در کنار پلتفرم‌های پردازش و تحلیل داده‌ها تشکیل شده و با فراهم‌کردن داده‌های دقیق و بلادرنگ، نقش مهمی در پایش محیط زیست، مدیریت بحران‌ها و توسعه پایدار ایفا می‌کند. این سیستم با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته، ابزار قدرتمندی برای تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر داده فراهم می‌کند.

 لحظات بی‌ارتباطی: از همان ابتدا یکی از امیدواری‌ها برای ردیابی و شناسایی محل دقیق حادثه، امکان برقراری تماس تلفنی بود. مسئولان مختلفی از همان ابتدا در مواردی به برقراری تماس با برخی سانحه‌دیدگان اشاره کردند، اما در نهایت مشخص شد چنین ادعاهایی صحت نداشته و بر اساس گفته‌ها، همه سانحه‌دیدگان در همان لحظات ابتدایی به شهادت رسیده بودند. درعین‌حال حتی اگر اقدام به تماسی هم انجام می‌شد، نبود آنتن‌های بی‌تی‌اس در منطقه محل سقوط، ردیابی دقیق مکانی موبایل سانحه‌دیدگان را دشوار می‌کرد.

 پایان جست‌وجو: در نهایت پس از نزدیک به ۱۵ ساعت پرتنش، بالگرد در نزدیکی منطقه خونیرود پیدا شد. حادثه سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهور ایران‌ نیاز به تقویت زیرساخت‌های مخابراتی و بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته در عملیات‌های جست‌وجو و نجات را به‌خوبی نشان داد و مشخص شد ما با وجود توسعه موفقیت‌آمیز پهپادهایی با توان نظامی، هنوز از امکانات پیشرفته‌ای مانند پهپادهای ویژه امداد و شناسایی و پوشش مناسب بی‌تی‌اس در حد مطلوبی برخوردار نیستیم و علاوه بر اینکه باید در این زمینه‌ها اقدامات فوری انجام شود.