آقای رئیس‌جمهور، سلام!
این چند سطری است از یک کارشناس آب و محیط زیست تازه‌کار، به شمایی که هم‌اکنون نمی‌دانید رئیس‌جمهور آینده ایران هستید، ولی در کمتر از یک ماه آینده، بر صندلی ریاست‌جمهوری تکیه خواهید زد و حداقل برای چهار سال زمام امور اجرائی کشور را به دست خواهید گرفت. نمی‌دانم این متن توسط حضرتعالی یا مشاوران شما خوانده خواهد شد یا نه، ولی وظیفه شهروندی من ایجاب می‌کند به بضاعت دانش خود، این چند سطر را برایتان بنویسم.
امیر محمودی انزابی-کارشناس آب و محیط زیست: این چند سطری است از یک کارشناس آب و محیط زیست تازه‌کار، به شمایی که هم‌اکنون نمی‌دانید رئیس‌جمهور آینده ایران هستید، ولی در کمتر از یک ماه آینده، بر صندلی ریاست‌جمهوری تکیه خواهید زد و حداقل برای چهار سال زمام امور اجرائی کشور را به دست خواهید گرفت. نمی‌دانم این متن توسط حضرتعالی یا مشاوران شما خوانده خواهد شد یا نه، ولی وظیفه شهروندی من ایجاب می‌کند به بضاعت دانش خود، این چند سطر را برایتان بنویسم.
آقای رئیس‌جمهور، برای ما قابل درک است که شما با خیل عظیمی از چالش‌های ریز و درشت مواجهید؛ اقتصاد، سیاست داخلی، روابط بین‌المللی و...؛ چالش‌هایی که جنبه‌های گوناگونی را شامل شده و هر یک قابلیت دارند که به تنهایی تمام زمان شما را به خود اختصاص دهند. اما از زاویه دید ما کارشناسان حوزه آب و محیط زیست، آب چالشی است که در آستانه پوست‌اندازی است و اگر برایش فکر مؤثری نشود، می‌تواند به بحرانی عظیم تبدیل شود؛ بحرانی که دیگر به حوزه آب محدود نخواهد بود و می‌تواند سایر چالش‌های کشور را تشدید کرده و به آنها ضریب دهد.
ذکر چالش‌های حوزه آب، موضوعی نیست که تازگی داشته باشد؛ شاید قریب به دو دهه است که به‌طور جدی، بزرگ و کوچک در‌این‌باره گفته و شنیده و نوشته و خوانده‌اند و هشدار داده‌اند که تا چند وقت دیگر، آب که در سرزمین خشک و نیمه‌خشکی همچون ایران کمیاب است، به گوهری نایاب تبدیل خواهد شد. اما وجه تمایز دوره ریاست شما بر قوه مجریه، این است که شما احتمالا آخرین رئیس‌جمهوری هستید که فرصت بازگشت دوباره مدیریت آب کشور به ریل درست را دارید و اگر این مهم در همین چهار سال پیش‌رو اتفاق نیفتد، کشور در شرایطی ویژه قرار خواهد گرفت و کارهایی که امروز با صرف انرژی اندک امکان‌پذیر هستند، در آن روز به سختی جامه عمل خواهند پوشید.
بدون تردید سابقه بحران‌های محلی مرتبط با آب در اقصی‌نقاط کشور را می‌دانید. بی‌شک در جریان برنامه‌ریزی‌های وزارت نیرو در قالب نقشه راه آب کشور هستید. یقینا برای اجرائی‌شدن سند ملی دانش‌بنیان امنیت غذایی در اتاق‌های فکر مجموعه خود برنامه‌های گوناگونی دارید. اما آقای رئیس‌جمهور، تیک‌تاک ساعت وقوع بحران آب، ایجاب می‌کند که دیگر سعی و خطا نکنیم. یک برنامه با اجماع دولت، بخش خصوصی و مردم، باید در زمان کوتاه تولید شده، اجرا و در نهایت پایش و ارزیابی شود.
همین چند ماه پیش، در بهمن سال 1402 بود که مقام معظم رهبری، آب را یک مسئله کلان معرفی کردند که از کلان‌بودن آن غفلت شده است و ناترازی آب را یک مشکل و معضل اساسی برشمردند. رئیس‌جمهور فقید شهید نیز متعاقب طرح این نگرانی رهبر انقلاب، دستور تشکیل کارگروه‌های تخصصی و مرتبط برای رفع این ناترازی‌ها را در وزارت نیرو صادر کردند. اولین انتظار این است که بر همان رویه، دستورات لازم برای پیگیری موضوع تا حصول نتیجه را صادر کنید تا سریع‌تر نسخه شفابخش تولید شده و به فاز اجرائی برسد.
تجربه برنامه‌ریزی در ایران را بزرگان صاحب‌نظر در این حوزه بارها و به مناسبت‌های گوناگون به رشته تحریر درآورده‌اند، به نظرم در حوزه آب، سه ملاحظه زیر را نیز باید بر ملاحظات کلان برنامه‌ریزی افزود:
1) همان‌طور که تعدد نسخه‌های درمانی برای یک بیمار می‌تواند به جای شفابخش‌بودن، مضر باشد، در حوزه آب نیز تعدد برنامه‌ها حتی بعضا با اهداف زاویه‌دار و متناقض، می‌تواند سم مهلک باشد. به نظر می‌رسد ضروری باشد با نگاهی به همه برنامه‌های موجود، اعم از برنامه هفتم توسعه، سند ملی دانش‌بنیان امنیت غذایی، نقشه راه آب کشور و...، یک نقشه راه واحد در اسرع وقت تهیه و اجرائی شود و بعدا در حین انجام کار، دائما اصلاح شده و ارتقا داده شود. موضوع مهم دیگری که لازم است حتما مورد توجه قرار گیرد، در اولویت قرار‌دادن اصلاح قانون توزیع عادلانه آب است. قانونی به قدمت بیش از 40 سال که با اقتضائات زمان امروز هم‌خوانی ندارد و لازم است در همین بدو امر شروع کار دولت چهاردهم و مجلس دوازدهم، در دستور کار مشترک آنها قرار گیرد. البته دولت‌ها و مجلس‌های گذشته اقداماتی برای قانون جدید انجام داده‌اند، اما باید به‌طور جدی برای تبدیل اقدامات گذشته به قانون لازم‌الاجرا و تدوین آیین‌نامه‌های احتمالی مرتبط در دولت، اقدام شود.
2) برنامه‌ها باید هم در کوتاه‌مدت، هم در میان‌مدت و هم در بلندمدت اثرگذار باشند. اگر برنامه‌ای در مقیاس سالانه جواب نداد، بدون شک در میان‌مدت و بلندمدت هم محکوم به شکست است و نباید به آن اصرار ورزید. به دیگر سخن، باید مو به مو، تحقق اهداف پیش‌بینی‌شده برای 10 یا 20 سال آینده را رصد کرد و دانست که یک اختلاف کوچک در سال اول، به مرور به فاصله‌ای درخور توجه منجر خواهد شد و خشت اولی که معمار کج بنا نهد، تا ثریا دیوار را کج خواهد کرد. آقای رئیس‌جمهور، نیروهای دلسوز در این کشور فراوانند و همان‌طور که رهبر انقلاب فرموده‌اند: «آنچه می‌تواند راه‌های دشوار را بپیماید و کشور را به اوج برساند، به قله برساند، در درجه اول نیروی انسانی توانا و نخبه است؛ از این جهت ما یک ثروت عظیم داریم». لذا اگر تدبیری کنید که همه نیروهای نخبه پای کار بیایند، موفقیت در گذر از این پیچ تاریخی تضمین‌شده است.
3) آقای رئیس‌جمهور، عرض پایانی، موضوع «اراده» است. توجه به آب و محیط زیست، شاید چند سال قبل یک مسئله تشریفاتی یا ژست روشنفکری به شمار می‌رفت، ولی امروز، یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر است. حل مسائل آب و محیط زیست اراده می‌خواهد. از شما می‌خواهیم روح اراده استوار برای حل این مسائل را یک بار برای همیشه در کالبد متولیان امر بدمید تا دولت و بخش خصوصی و مردم، دست در دست هم بتوانند چهار سال بعد، خبر نویدبخش گذر از بحران آب را جشن بگیرند.
با آرزوی موفقیت برای دولت چهاردهم در مسیر پیش‌رو.
