تروریسم تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی

نشست «کنفرانس منطقه‌ای سازمان حقوقی مشورتی آسیایی-آفریقایی (آلکو) درخصوص پیشگیری و مقابله با تروریسم» صبح دیروز در مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه برگزار شد. در این اجلاس که با حضور نمایندگانی از آلکو، سازمان ملل متحد، سازمان همکاری شانگهای، اتحادیه آفریقایی و صاحب‌نظران برخی از کشورهای عضو آلکو برگزار می‌شود، در قالب چهار پنل با عناوین «پیشگیری و مقابله با تروریسم از تئوری تا اقدام»، «نقش سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای در پیشگیری و مقابله با تروریسم»، «مسئولیت دولت‌ها و افراد در ارتباط با تروریسم» و «همکاری منطقه‌ای در پیشگیری و مقابله با تروریسم» نظرات و دیدگاه‌های حقوقی بین‌المللی کشورهای عضو آلکو از‌جمله جمهوری اسلامی ایران درخصوص پیشگیری و مقابله با تروریسم تبیین شده و ابعاد مختلف موضوع مقابله و پیشگیری از تروریسم از دیدگاه کشورهای آسیایی و آفریقایی به بحث و بررسی گذاشته خواهد شد. «رضا نجفی»، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، در سخنانی در نشست افتتاحیه این اجلاس گفت: امروز چهارمین نشست این سازمان را در تهران داریم که امیدواریم برای مقاصد و اهداف سازمان و کشورهای عضو در زمینه حقوق بین‌الملل ناظر بر پیشگیری از تروریسم اثربخش و کارآمد باشد. وی گفت: تروریسم تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی و تضعیف‌کننده ارزش‌های انسانی و ناقض حقوق بنیادین قربانیان است. افزون بر کشتار افراد بی‌گناه، تروریسم آسیب‌های فراوانی را به‌ویژه در غرب آسیا و مناطقی از آفریقا وارد آورده است. این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران تصریح کرد: ایران به عنوان یکی از قربانیان تروریسم تمامی اشکال آن را محکوم می‌کند و معتقدیم هیچ ارتباطی بین تروریسم با مذهب و ملیت وجود ندارد. ما نزدیک به ۱۷ هزار نفر از شهروندان خود را توسط گروهی ترویستی با عنوان به اصطلاح مجاهدین خلق از دست داده‌ایم و امروز اعضای این گروه عمدتا در کشورهای اروپایی ساکن هستند. نجفی ادامه داد: ترور دانشمندان هسته‌ای توسط اسرائیل و ترور سردار شهید سلیمانی توسط آمریکا در فرودگاه بغداد را نیز باید به این سیاهه افزود. وی تأکید کرد: در راستای مقابله با تروریسم احترام به حاکمیت ملی یک اصل همیشگی است و ایران هر‌گونه کاربرد زور و اشغال سرزمین به بهانه مبارزه با تروریسم را محکوم می‌کند. نجفی ادامه داد: ما ضمن تأکید بر نقش محوری سازمان ملل در هنجارسازی در مقابله با تروریسم معتقدیم سازمان ملل باید در این راستا گام‌های مهمی بردارد و شورای امنیت سازمان ملل هم باید از هرگونه رفتار دوگانه در مبارزه با تروریسم خودداری کند. معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه با بیان اینکه نقش بی‌بدیل کشورها هم در مبارزه با تروریسم غیرقابل انکار است، ادامه داد: فقدان تعریف واحد از تروریسم در سطح بین‌المللی و ارائه فهرست‌های مختلف از گروه‌های تروریستی که رویکردی سیاسی دارد، از‌جمله آفات این موضوع است. وی با بیان اینکه برخی کشورها مایل به تعریف واحدی از تروریسم نیستند، گفت: رویکردهای یک‌جانبه و اغراض سیاسی برخی کشورها ازجمله آمریکا، صلح و امنیت بین‌المللی را خدشه‌دار کرده است. همچنین اقدام کانادا در قراردادن نام سپاه به عنوان نیروی رسمی نظامی جمهوری اسلامی ایران به‌ عنوان گروهی تروریستی ناقض حاکمیت ملی ایران است و بدیهی است که ایران نیز در اقدامی متقابل و در قالب حق مشروع خود، قاطعانه به هرگونه اقدام ناقض امنیت ملی خود پاسخ خواهد داد. نجفی ادامه داد: گروه‌های تروریستی امروز به عنوان بازوهای برخی بازیگران فرامنطقه‌ای و بر اساس فرامین و اهداف آنها عمل می‌کنند. ایران ضمن تأکید بر اینکه دولت‌ها از سرزمین خود به عنوان پناهگاه و محل امن تروریست‌ها استفاده نکنند، اهمیت همکاری‌های منطقه‌ای را مورد تأکید قرار می‌دهد. این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: ایران در مبارزه مؤثر با گروه‌های تروریستی به برخی کشورهای منطقه کمک‌های خوب و مؤثری کرده که شکست داعش یکی از نتایج آن است.

ایران مصمم به مقابله با حضور تروریست‌های اجاره‌ای است

او در ادامه افزود: در دهه گذشته ما شاهد تکثیر گروه‌های تروریستی در غرب آسیا بودیم که با وجود نابودی بیشترشان در نتیجه مبارزه مؤثر کشورهای منطقه، کماکان قربانی می‌گیرند. امروزه‌ این گروه‌ها عملا به عنوان بازوان برخی از بازیگران فرامنطقه‌ای در تحقق جنایات و سیاست‌های خود در ایجاد بی‌ثباتی در منطقه ما عمل می‌کنند. این گروه‌ها به ندرت به صورت ابتکاری و رأسا دست به اقدامات تروریستی می‌زنند و غالبا بر اساس فرامین و دستورات حامیان اصلی خود عمل می‌کنند. اطلاعات ما از روند اقدامات تروریستی سال‌های اخیر در ایران، از‌جمله در حادثه تروریستی دی‌ماه ۱۴۰۲ در کرمان نیز این واقعیت را تأیید می‌کند. جمهوری اسلامی ایران ضمن تأکید بر تعهد دولت‌ها به عدم استفاده از قلمرو خود علیه کشورهای ثالث، ازجمله برای ارتکاب حملات تروریستی و نیز به عنوان پناهگاه و مکان امن تروریست‌ها، اهمیت تقویت همکاری‌های منطقه‌ای را یادآور می‌شود. در این ارتباط، ایران مفتخر است که از پیشگامان مبارزه با تروریسم در منطقه بوده و به طور گسترده‌ای به برخی از کشورهای منطقه در مبارزه مؤثر با گروه‌های تروریستی کمک کرده که شکست داعش در عراق و سوریه یکی از برکات این همکاری جمعی است. اخیرا نیز همکاری‌های امنیتی دوجانبه میان ایران با کشورهای منطقه به‌ویژه دو همسایه مهم خود در شرق و غرب کشور، یعنی پاکستان و عراق، در مبارزه با تروریسم بیش از پیش گسترش یافته و در حال پیشرفت است. این دیپلمات ارشد افزود: گسیل تروریست‌های خارجی به برخی کشورهای آسیایی و آفریقایی که در اکثر موارد نیز در قالب یک پروژه بین‌المللی صورت گرفته است، تهدیدی برای امنیت، صلح و ثبات این مناطق محسوب می‌شود. جمهوری اسلامی ایران همواره هشدارها و انذارهای لازم را به جامعه بین‌المللی درخصوص این خطر بالقوه داده است. دولت‌های متبوع این تروریست‌ها باید آنها را به کشور خود بازگردانده و محاکمه کنند. او همچنین گفت: پس از شکست داعش در عراق و سوریه، روندهای خطرناکی در منطقه در حال شکل‌گیری است که نمونه بارز آن اقدام دولت‌های اشغالگر در سوریه در انتقال نیروهای تروریستی‌ ازجمله اعضای داعش، از سوریه و عراق به افغانستان و از شمال سوریه به سایر مناطق درگیری است. این روند می‌تواند موجب گسترش دامنه جغرافیایی حضور تروریست‌ها شده و امنیت و ثبات منطقه را تهدید کند. از این‌رو، جمهوری اسلامی ایران مصمم به مقابله با هرگونه تهدید ناشی از حضور تروریست‌های اجاره‌ای مذکور در مرزهای خود و تأمین امنیت کشور است.

حملات تروریستی تهدیدکننده پایه‌های روابط بین‌الملل هستند

«عباسعلی کدخدایی» نیز در کنفرانس سازمان حقوقی مشورتی آسیایی – آفریقایی (آلکو) درخصوص «پیشگیری و مقابله با تروریسم: نگرش‌های آسیایی – آفریقایی» با تشکر از همه شرکت‌کنندگان حاضر در این کنفرانس که در دفتر مطالعات وزارت خارجه در تهران برگزار شد، گفت: مشارکت شما حاکی از اهمیت کار آلکو و به‌ویژه نشان‌دهنده اهمیت موضوع کنفرانس است. وی افزود: جمهوری اسلامی ایران برای آلکو به عنوان یک مجمع چندجانبه برای کشورهای آسیایی و آفریقایی بسیار اهمیت قائل است؛ مجمعی که دولت‌ها می‌توانند در آن به بحث و تبادل نظر درخصوص مسائل حقوقی مورد علاقه کشورها بپردازند. ایران به حمایت از دبیر کل و دبیرخانه در انجام وظایف خود برای تحقق اثربخشی روزافزون این سازمان ادامه خواهد داد. کدخدایی ادامه داد: از دبیرخانه آلکو برای اعتماد به ما برای میزبانی کنفرانس حاضر درخصوص «پیشگیری و مقابله با تروریسم: دیدگاه‌های آسیایی-آفریقایی» تشکر می‌کنیم. اطمینان دارم مباحث ارائه‌شده در طی این دو روز به درک بهتر ابعاد حقوقی بین‌المللی پدیده تروریسم و به اشتراک‌گذاری دیدگاه‌های دولت‌های آسیایی آفریقایی آلکو منجر خواهد شد. کدخدایی تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران، به عنوان قربانی تروریسم طی چند دهه، فعالانه به پیشگیری و مقابله با تروریسم پرداخته است. به همین دلیل روز ۲۹ آگوست به عنوان «روز ملی مبارزه با تروریسم» در ایران تعیین شده است. در این روز در سال ۱۹۸۱ و تقریبا ۲۰ سال پیش از حملات ۱۱ سپتامبر، سازمان به‌اصطلاح مجاهدین خلق دفتر نخست‌وزیر وقت ایران را منفجر کرد و رئیس‌جمهور رجایی، نخست‌وزیر باهنر و چندین مقام دیگر را به شهادت رساند. این تنها یکی از اقدامات سبعانه تروریستی‌ای بود که در راستای حملات تروریستی گسترده و نظام‌یافته توسط این گروه علیه غیرنظامیان و مقامات دولتی ایران ارتکاب یافت. وی ادامه داد: دو ماه پیش از آن در تاریخ ۲۷ ژوئن ۱۹۸۱، این گروه بیش از ۷۰ مقام عالی‌رتبه ازجمله رئیس قوه قضائیه، سه نامزد پست وزارت و ۲۷ نماینده مجلس را به شهادت رسانده بود. در طول یک دهه، آنها بیش از 17 هزار انسان بی‌گناه را قربانی کردند. امروزه اعضای همین گروه تروریستی که در قالب یک فرقه بدنام به حیات ادامه می‌دهند، در اروپا اقامت گزیده است. طعنه‌آمیز اینکه آنها به ترتیب در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۲ در یک اقدام همراه با اغراض سیاسی توسط اتحادیه اروپایی و ایالات متحده آمریکا از فهرست گروه‌های تروریستی خارج شدند و با وجود سابقه تاریک‌شان همچنان از کمک مالی و سایر حمایت‌ها برخوردارند. مشاور حقوقی وزارت امور خارجه گفت: تاریخ حملات تروریستی علیه ایران به گذشته محدود نمی‌شود. متأسفانه جمهوری اسلامی ایران هنوز هم از حملات تروریستی تحت اشکال و تجلی‌های مختلف رنج می‌برد. در این رابطه می‌توانم به برخی حملات تروریستی‌ای که علیه مقامات ارشد ایرانی انجام شده است اشاره کنم؛ حملاتی نظیر حمله تروریستی ۳ ژانویه ۲۰۲۰ علیه قهرمان مبارزه با تروریسم شهید ژنرال قاسم سلیمانی که قهرمان مبارزه با داعش در غرب آسیا بود، ترور دکتر محسن فخری‌زاده، دانشمند ایرانی و معاون وزیر دفاع، در تاریخ ۲۷ نوامبر ۲۰۲۰، حملات تروریستی شنیع و بزدلانه  داعش-خراسان علیه مردم بی‌گناه و زائران در حرم مقدس شاه‌چراغ در شیراز در تاریخ ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ و ۱۳ آگوست ۲۰۲۳ که متأسفانه جان بسیاری را گرفت و تعداد زیادی مجروح بر جای گذاشت و در نهایت حمله تروریستی دلخراش در کرمان در تاریخ ۳ ژانویه ۲۰۲۴ که منجر به شهادت و از دست دادن جان حداقل ۱۰۳ نفر از‌جمله کودکان و زنان و جراحت ۲۱۱ نفر شد. 

قابل توجه است که در حمله اخیر، قربانیان برای گرامیداشت شهادت سردار سلیمانی تجمع کرده بودند! وی افزود: مثال‌های بالا در نقض روشن اصول پذیرفته حقوق بین‌الملل به نحو مندرج در منشور ملل متحد، اسناد اساسی حقوق‌بشری و سایر معاهدات نظیر کنوانسیون ۱۹۷۳ پیشگیری و مجازات جرائم علیه افراد دارای حمایت بین‌المللی از جمله نمایندگان دیپلماتیک، رخ دادند. حملات تروریستی، به ویژه زمانی که علیه افراد دارای حمایت بین‌المللی هدایت می‌شوند تهدیدکننده صلح و امنیت و پایه‌های روابط بین‌الملل هستند. زمانی که توسط دولت حمایت، هدایت و اجرا می‌شوند، این حملات به تولید تروریسم منجر شده و در قالب یک تهدید جدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی ظهور می‌یابند.

کدخدایی در ادامه گفت: گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در گزارش خود درخصوص اعدام‌های فراقضائی، بی‌قاعده یا خودسرانه مندرج در سند A/HRC/۴۴/۳۸ به این جمع‌بندی رسید که حمله علیه سردار قاسم سلیمانی، در کنار نقض‌های دیگر، ناقض بند ۴ ماده ۲ منشور ملل متحد بود؛ در این گزارش به سایر شاخه‌های حقوق بین‌الملل نظیر حقوق بین‌الملل بشردوستانه و حقوق بین‌الملل بشر هم اشاره شد که بر مواردی از این دست قابل اعمال‌اند و منجر به مسئولیت بین‌المللی دولت و مسئولیت فردی می‌شوند. وی افزود: طی دهه‌های گذشته، آسیا و آفریقا شاهد رشد گروه‌های تروریستی‌ای بوده‌اند که فعالیت‌های فرامرزی دارند؛ نیکبختانه کشورهای درگیر در مواجهه با بسیاری از آنها از طریق همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی موفق عمل کرده‌اند؛ در حالی که سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای نقش مهمی در این راستا دارند، کشورها بازیگران اصلی در پیشگیری و مقابله با تروریسم هستند و این امر عمدتا از طریق همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی میسر است. اسناد بین‌المللی می‌توانند این نوع همکاری‌ها را تقویت کنند و مجامعی نظیر آلکو می‌توانند قرصت‌های ارزشمندی برای تبادل نظر درخصوص چالش‌های موجود و به‌اشتراک‌گذاری بهترین عملکردها و آموختن از تجارب موفقیت‌آمیز دیگران ایجاد کنند. کدخدایی در پایان گفت: امیدوارم گفت‌وگوهای صورت‌گرفته طی این دو روز به نتیجه مطلوبی در ارائه بینش بیشتر درخصوص تئوری و عملکرد در حوزه پیشگیری و مقابله با تروریسم در پرتوی رویه سازمان‌های بین‌المللی و دولت‌ها بینجامد.