قدرت نظامی پکن زیر سایه فساد

پس از ماه‌ها گمانه‌زنی، چین سرانجام تأیید کرد که دو وزیر دفاع سابق این کشور که از سال گذشته از انظار عمومی پنهان بوده‌اند، به اتهام فساد تحت تحقیق و بازجویی قرار دارند.

سقوط این دو وزیر، فریب‌کاری‌ عمیقا ریشه‌دار در بخش‌های کلیدی طرح شی جین‌پینگ، رهبر چین، برای نوسازی ارتش این کشور باوجود مبارزه 10‌ساله‌اش با فساد را آشکار می‌کند. این موضوع سؤال‌هایی درباره آمادگی رزمی این کشور را در شرایطی مطرح می‌کند که تنش‌های ژئوپلیتیک تشدید شده است.

به گزارش سی‌ان‌ان، لی شانگ‌فو که در اکتبر ۲۰۲۳ پس از هفت ماه خدمت در سمت وزیر دفاع برکنار شد، و وی فنگه که از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ این سمت را بر‌عهده داشت، از حزب کمونیست اخراج شدند و بزرگ‌ترین قربانیان پاک‌سازی گسترده نهاد دفاعی چین از تابستان گذشته محسوب می‌شوند که تاکنون به برکناری بیش از 10 ژنرال ارشد و مدیر اجرائی از مجموعه صنعتی‌-نظامی این کشور منجر شده است. این آشفتگی در رده‌های بالای ارتش چین درحالی رخ می‌دهد که این کشور در پی تقویت نیروهای مسلح و اعمال قدرت در ادعاهای ارضی مناقشه‌برانگیزش در منطقه است.

به‌گفته تحلیلگران، هر دو ژنرال در دولت شی ارتقا پیدا کردند و عزل آنها نشان می‌دهد که با‌وجود بیش از یک دهه کارزار ضد فساد رهبر چین، جلوگیری از فساد در رده‌های بالای ارتش این کشور دشوار است.

فساد در خرید تسلیحات

چین در چارچوب طرح جاه‌طلبانه‌اش برای تبدیل ارتش چین به نیرویی رزمی «در سطح جهانی»، میلیاردها دلار برای خرید و ارتقای تجهیزات هزینه کرده است. شی جین‌پینگ همچنین «نیروی موشکی» ایجاد کرده است، شاخه‌ای نخبه که بر زرادخانه در‌حال گسترش هسته‌ای و موشکی این کشور نظارت دارد. به‌نوشته سی‌ان‌ان، بیشتر ژنرال‌های برکنارشده یا ناپدید‌شده در سال گذشته، از‌جمله لی و وی، با نیروی موشکی یا تجهیزات نظامی مرتبط بوده‌اند.

اتهام‌هایی که در اعلامیه کمیته سیاسی ۲۴نفره حزب علیه لی مطرح شده است، به‌روشنی به فساد در خرید تسلیحات اشاره می‌کند. به‌گزارش تلویزیون رژیم چین، لی علاوه‌بر دریافت و پرداخت رشوه، به «آلوده‌سازی شدید محیط سیاسی و فعالیت‌های صنعتی بخش تجهیزات نظامی» متهم است.

جوئل ووتنو، پژوهشگر ارشد در دانشگاه ملی دفاع، با اشاره به تبانی بین شرکت‌های دولتی اسلحه‌سازی و سامانه خرید تسلیحات، این احتمال را مطرح می‌کند که تسلیحات حیاتی خریداری‌شده کیفیت پایینی داشته باشند و به ایندیپندنت می‌گوید: «اگر اثبات شود، این مسئله برای شی به‌مراتب جدی‌تر می‌شود، زیرا نه‌فقط درباره اخلاق، بلکه درباره آمادگی نظامی واقعی دچار تردید خواهد شد». نگرانی احتمالی رهبران چین درباره کیفیت تجهیزات نظامی در ماه مارس در سخنان ژنرال هه وی‌دونگ، معاون کمیسیون نظامی مرکزی که بر نیروهای مسلح نظارت دارد، نمود داشت که متعهد شد با «توانمندی‌های رزمی جعلی» در ارتش مقابله کند. اما سخنانش بلافاصله حذف شد.

اعتمادی که از دست رفت

ووتنو به سی‌ان‌ان می‌گوید با‌ توجه به اینکه لی و وی زیر‌نظر شی ارتقا پیدا کرده بودند، برکناری آنها نشان می‌دهد رهبر چین اعتمادش به منصوبانش را از دست داده است. در اطلاعیه دفتر سیاسی حزب آمده است که اقدام‌های آنها به «اعتماد و مسئولیتی» که رهبری حزب و ارتش به آنها سپرده بود «خیانت کردند». به‌گزارش تلویزیون دولتی چین، لی به «آرمان‌های بنیادی حزب و اصول حزب خیانت کرد» و وی به «نابودی اعتماد و از دست دادن وفاداری» متهم شده است. اما شی همچنان مصمم به ریشه‌کنی فساد و خیانت است. ماه گذشته، او در نشستی سیاسی با رهبران ارشد نظامی، خواستار تعمیق اصلاحات سیاسی در ارتش شد. او گفت: «تفنگ همیشه باید در دست کسانی باشد که به حزب وفادار و قابل‌اعتمادند. سخت‌گیری به‌وضوح برای... دستیابی به تأثیر رزمی ضروری است. نباید هیچ مکانی در ارتش برای پنهان‌شدن عناصر فاسد وجود داشته باشد». از طرف دیگر، با وجود اینکه رژیم چین در سال‌های اخیر رزمایش‌های نظامی خود را در آسیا افزایش داده است، با این‌حال مشاهدات آمریکا از نیروی دریایی ارتش آزادی‌بخش خلق از ظرفیت پایین این ارتش در مقایسه با ارتش‌های باتجربه و پیشرفته حکایت دارد. اینکه چین قدرتی پوشالی است یا نه، مورد بحث است، زیرا شی نوسازی و گسترش بی‌وقفه ارتش آزادی‌بخش خلق را در اولویت قرار داده است. با این‌‌حال مسائلی از قبیل فقدان تجربه و ناتوانی در جنگ‌های از راه دور باعث شده‌اند که هاله شکست‌ناپذیری شی کم‌رنگ‌تر جلوه کند. از این گذشته، نوسازی و توسعه نظامی چین به‌شدت به رشد اقتصادی پایدار بستگی دارد. بحران سالخوردگی و نقاط ضعف اقتصادی، از جمله بدهی سنگین دولت، وابستگی به صادرات و تحریم‌های اقتصادی بالقوه، می‌توانند ظرفیت پیشرفت‌های نظامی چین را با مشکل مواجه کنند.