زنگزور؛ منافع اختلاف‌زا بین ایران و روسیه
برای جمهوری اسلامی ایران هیچ نکته مبهمی وجود ندارد که کارگردان اصلی اصطکاک ژئوپلیتیک شمال کشور، نظام فدراسیون روسیه است
کیکاوس پورایوبی: برای جمهوری اسلامی ایران هیچ نکته مبهمی وجود ندارد که کارگردان اصلی اصطکاک ژئوپلیتیک شمال کشور، نظام فدراسیون روسیه است. ایران و روسیه منافع مشترک بارزی دارند، طبیعی است که به خاطر منافع دریای خزر و وسعت دامنه هم‌جواری، موقعیت ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی و... رابطه دو طرف همیشه باید مسالمت‌آمیز همراه با حسن هم‌جواری و احترام متقابل و حتی ارتقای کمی و کیفی داشته باشد. اکنون نوعی تعارض در منافع گاه بروز می‌کند که به دور از حساسیت‌های افکار عمومی و نظام سیاسی کشور ما نیست.
گرچه این نوع اختلاف در منافع، در مقایسه با منافع متعارض، عمق کمتری دارد و معمولا در حالتی ظاهر می‌شود که هریک از دولت‌ها درصدد کسب مناطق نفوذی برای خود باشند، شاید بتوان گفت در صورت حل‌نشدن اختلافات، روابط تنش‌زایی را می‌تواند بر روابط دو کشور گسترش دهد. بنابراین به‌کارگیری دیپلماسی بازدارنده عمق راهبردی‌ای است که از شدت تخاصم، به‌ویژه در افکار عمومی کشور ما می‌کاهد. به طور کلی در چارچوب پارادایم واقع‌گرایی، امنیت در اشکال سیاسی و نظامی به صورت حمایت از مرزها و حفظ تمامیت ارضی و ارزش‌های یک دولت در مقابل خطرهای محیط بین‌المللی متخاصم تعریف می‌شود. از آنجایی که منافع کشورها در گذر زمان سنگین و سبک می‌شود، به تناسب، سیاست‌های ایجابی مختلفی نیز بروز می‌کند؛ گاهی نرم و دوستانه و گاهی سخت و واقع‌بینانه به نمایش گذاشته می‌شود. اصلی بدیهی است که فقط سیاستی متوازن و چندبعدی در صحنه‌های بین‌المللی منافع کشورها را تضمین می‌کند. در قضیه دالان زنگزور که در واقع بازی با ژئوپلیتیک ایران در شمال کشور است، نشانگر اتخاذ سیاست یک‌جانبه‌گرایانه‌ای است که در زمان‌های مختلفی منافع ایران را تضمین نکرده است. منافع اختلاف‌زا تاریخ دیرینه‌ای در جهان دارد و گاهی اوقات کشورهای متحد و استراتژیک را مقابل هم قرار می‌دهد. در همین اواخر و در زمان بوش پسر شاهد بودیم که برای جنگ با عراق ایشان نتوانست اروپا، آن متحدان دیرینه خود را برای جنگ با صدام حسین قانع کند که ایالات متحده را در جنگ همراهی کنند و اصطلاح جدیدی در روابط بین‌الملل به کار گرفته شد که اروپا را به دو بخش قدیم و جدید تقسیم می‌کرد. یا نوع رفتار ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، با ناتو و کشورهای اروپایی موجب شد منافع اختلاف‌زای بیشتری بروز کند، اما چیزی که درباره روس‌ها باید بیشتر حساب‌شده رفتار کرد این است که چرا روس‌ها همواره پشت ایران را خالی می‌کنند؟ با کارت ایران بازی می‌کنند و سپس آن را می‌سوزانند.
سنجه‌های ارزیابی نشان می‌دهد که اشتباهات روس‌ها در سیاست خارجی نسبت به ایران بالاست. در اذهان عمومی حمایت آنان در قبال بیانیه اعراب درباره جزایر سه‌گانه کشورمان فراموش نشده، که هنوز کاغذ آن خشک نشده است. یا نبود سرمایه‌گذاری مناسب با وجود اوضاع تحریمی کشور، با وجود وعده‌های همیشگی آن. دولت‌ها نباید فراموش کنند یکی از عمده مسائلی که امنیت بین‌المللی را مختل می‌کند و باعث بروز تعارض و حتی جنگ می‌شود، دسترسی به منابع طبیعی و ژئوپلیتیک است. زنگزور مسیر ترانزیتی ایران از طریق ارمنستان به بازارهای جهانی است که اگر مختل شود، تهدیدی جدی برای امنیت ملی و تمامیت ارضی ایران است. این مرز که قدمتی دیرینه دارد، برای ایران مسئله‌ای حیثیتی هم است.
موضوع مقداری مشکوک هم به نظر می‌رسد. اگر این فرضیه غلط هم باشد، بخش مهمی از افکار عمومی با آن درگیر است. سیاست نرمش و چرخش دوباره ایران برای چانه‌زنی با غرب برای رفع تحریم‌ها و کسب امتیازات برای ورود به صحنه بین‌المللی، موجب نگرانی مسکو شده است تا مبادا ایران از انزوا خارج شود و توازنی در سیاست خارجه خود در پیش گیرد و روسیه، یار روزهای سخت خود را از
دست بدهد!
