شمارش معکوس

شاید تا پیش از اینکه دستان اصغر فرهادی تندیس اسکار را لمس کند، اهمیت حضور سینمای ایران در آکادمی اسکار برای بسیاری از ایرانیان مشخص و ملموس نبود و صرفا پیگیری این رویداد هنری به بخش قابل توجهی از علاقه‌مندان سینما محدود می‌شد. اما به جرئت می‌توان گفت نام‌بردن از سینمای ایران در دو دوره آکادمی اسکار و دریافت تندیس معتبر آن، توقعات را نسبت به انتخاب و معرفی فیلم به این رویداد جهانی بیشتر از قبل کرده است. فرایند انتخاب فیلم برای معرفی به آکادمی اسکار مشخص است. برای نودوهفتمین دوره جوایز اسکار که ۱۲ اسفندماه امسال برگزار خواهد شد، لازم است که فیلم‌های بخش غیرانگلیسی در یک بازه زمانی مشخص به مدت هفت روز در کشور مبدأ اکران عمومی شوند که این بازه در ایران از ۱۱ آبان سال ۱۴۰۲ تا نهم مهرماه سال ۱۴۰۳ را دربر می‌گیرد. به گفته محمد اطبایی، پخش‌کننده بین‌المللی فیلم، از ۱۱ آبان سال گذشته تاکنون کمتر از ۵۰ فیلم (به‌جز بخش هنر و تجربه) در ایران روی پرده سینماها رفته که تعداد قابل توجهی از آنها کمدی، تعدادی فیلم دفاع‌مقدسی یا در حوزه مقاومت، چند فیلم کودک و انیمیشن و باقی هم فیلم‌هایی هستند که در دسته موضوعی اجتماعی قرار می‌گیرند که می‌توان به «آبی روشن»، «آپاراتچی»، «آسمان غرب»، «ایلیا، جست‌وجوی قهرمان»، «این جمعیت قابل کنترل»، «بی‌بدن»، «پرویز‌خان»، «پول و پارتی»، «تاوان»، «تگزاس ۳»، «تمساح خونی»، «خجالت نکش ۲»، «در آغوش درخت»، «روایت ناتمام سیما»، «روزی روزگاری آبادان»، «ساعت ۶ صبح»، «سال گربه»، «سفر پرماجرا»، «شور عاشقی»، «عطرآلود»، «قلب رقه»، «قلهک»، «کوچه ژاپنی‌ها»، «مست عشق»، «مصائب شیرین ۲»، «ملاقات با جادوگر»، «نوروز»، «نیلگون»، «یادگار جنوب»، «پالایشگاه»، «پدران»، «توچال»، «جوجه‌تیغی»، «چرا گریه نمی‌کنی؟»، «حدود ۸ صبح»، «خورشید آن ماه»، «روشن»، «رؤیای کاغذی»، «ضد»، «سلفی با رستم»، «عامه‌پسند»، «گانورا»، «ورود خروج ممنوع»، «ویلای ساحلی» و «هاوایی» اشاره کرد.

او درباره شرایط سینمای ایران برای معرفی فیلم به آکادمی اسکار به ایسنا گفت: «در بین این فیلم‌ها به سختی می‌توان اثری را پیدا کرد که با توجه به کیفیت فیلم و برخورداری از پخش‌کننده خارجی یا موقعیتی برای معرفی فیلم در خارج از ایران، بتوان آن را با اطمینان گزینه مناسبی برای اعلام به آکادمی اسکار دانست و شاید بهتر است هر‌چه سریع‌تر فرصتی برای اکران فیلم‌هایی فراهم شود که حائز شرایط بهتری هستند. متأسفانه هیچ‌کدام از ۴۸ فیلم تاکنون به‌ نمایش درآمده را نمی‌توان دارای حداقل شانس برای این کارزار در نظر گرفت و شاید تنها سه فیلم «چرا گریه نمی‌کنی؟»، «بی‌بدن» و «مست عشق» را بتوان مورد بررسی قرار داد».

باید از ظرفیت‌های موجود استفاده کرد

امیر اسفندیاری از مدیران سابق و کارشناس سینما درباره روزهای باقی‌مانده تا معرفی فیلم ایرانی به آکادمی اسکار به «شرق» گفت: «بی اینکه از نام و تعداد فیلم‌هایی که قرار است توسط کمیته انتخاب فیلم برای آکادمی اسکار باخبر باشم، می‌گویم که معتقدم هر سال باید در هر شرایطی فرصت معرفی فیلم به آکادمی اسکار را از دست ندهیم. به هر حال هر سال تعدادی فیلم واجد شرایط حضور در این رویداد هنری بین‌المللی هستند و نباید خودمان را از این رقابت محروم کنیم».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «سینمای ایران تاریخچه مهم و معتبری به لحاظ معرفی فیلم به آکادمی اسکار دارد. نام‌های معتبری در سال‌های گذشته به این رویداد هنری معرفی شده‌اند و موفقیت‌هایی کسب کرده‌ایم. هر سال بنا بر انتخاب هیئتی که متشکل از سینماگران حرفه‌ای و باسابقه سینمای ایران است، به گزینه‌ای که با قوانین اسکار همخوانی بیشتری دارد می‌رسیم».

اسفندیاری در بخش دیگری از صحبت‌هایش به سالی که قرار بود فیلم «من ترانه 15 سال دارم» به آکادمی اسکار معرفی شود، اشاره کرد و گفت: «در آن سال به عباس کیارستمی ویزا داده نمی‌شد و گروهی از سینماگران در اعتراض به این اتفاق تصمیم گرفتند فیلم به اسکار معرفی نکنیم. همان زمان با عباس کیارستمی درباره این اتفاق صحبت کردم و اصلا موافق نبود به دلیل مشکلی که برایش ایجاد شده، سینمای ایران این فرصت را از خودش دریغ کند». او ادامه داد: «معمولا روال انتخاب فیلم برای معرفی به آکادمی اسکار در هر سال با سال قبلش متفاوت است. گاهی هیئت انتخاب تصمیم می‌گیرد با توجه به ظرفیت‌های موجود مثلا فیلمی تولید مشترک به آکادمی اسکار معرفی کند. مثل زمانی که فیلم «گذشته» اصغر فرهادی را به آکادمی اسکار معرفی کردیم. فیلم متعلق به فرانسه بود، اما نیروی خلاقه این فیلم ایرانی بود و این فیلم مناسب‌ترین گزینه برای شرکت در این رویداد هنری محسوب می‌شد و فیلم هم ایرانی بود. طبعا گروهی از سینماگران که به امور بین‌الملل بیشتر مسلط هستند، می‌توانند با توجه به قوانین موجود دست به انتخاب بهتری بزنند. همان‌طور که ابتدای صحبت‌هایم اشاره کردم مطلع نیستم که ظرفیت سینمای ایران در یک سال گذشته چطور بوده و چه فیلم‌هایی برای معرفی به آکادمی اولویت بیشتری دارند. باز هم تأکید می‌کنم این ظرفیت هر‌چه هست نباید خودمان را از آن محروم کنیم».