مسکن اجتماعی، مسکن عمومی و مسکن اضطراری سه سیاست استرالیایی‌ها برای عرضه واحد مسکونی به فقرا و افراد آسیب‌پذیر است
مدل‌های مهار فقر مسکن در استرالیا
مهار پدیده بی‌خانمانی هدف‌گذاری مشترکی است که روی میز کار سیاست‌گذاران اغلب کشورهای جهان قرار دارد. مسکن عمومی یا مسکن اجتماعی یکی از مهم‌ترین این راهکارها در کشورهای توسعه‌یافته بوده و توسط سایر کشورها الگوبرداری شده است. ایده‌پردازان مسکن اجتماعی و مسکن عمومی معتقدند که ساخت مسکن دولتی و واگذاری مالکیت آن به فقرا، می‌تواند دوباره آنها را به چرخه بی‌خانمانی برگرداند؛ چراکه ممکن است دهک‌های پایین درآمدی خانه واگذارشده را برای سایر نیازهای خود مانند درمان یا خورد و خوراک بفروشند.
ذلفا معیل: مهار پدیده بی‌خانمانی هدف‌گذاری مشترکی است که روی میز کار سیاست‌گذاران اغلب کشورهای جهان قرار دارد. مسکن عمومی یا مسکن اجتماعی یکی از مهم‌ترین این راهکارها در کشورهای توسعه‌یافته بوده و توسط سایر کشورها الگوبرداری شده است. ایده‌پردازان مسکن اجتماعی و مسکن عمومی معتقدند که ساخت مسکن دولتی و واگذاری مالکیت آن به فقرا، می‌تواند دوباره آنها را به چرخه بی‌خانمانی برگرداند؛ چراکه ممکن است دهک‌های پایین درآمدی خانه واگذارشده را برای سایر نیازهای خود مانند درمان یا خورد و خوراک بفروشند. به همین دلیل مسکن اجتماعی و مسکن عمومی به صورت استیجاری در اختیار فقرا قرار می‌گیرد و هزینه اجاره آن بسیار پایین و در حد مخارج نگهداری ساختمان است. در این گزارش به تجربه استرالیا در زمینه مسکن اجتماعی، مسکن عمومی و مسکن اضطراری پرداخته شده است.
مسکن اجتماعی چیست؟
مسکن اجتماعی واحدهایی مسکونی است که مالکیت آن متعلق به دولت یا شهرداری است و با اجاره‌بهای نازل در اختیار فقرا و مستأجرانی قرار می‌گیرد که قادر به پرداخت اجاره‌بهای واحدهای مسکونی خصوصی نیستند.
این واحدهای مسکونی برای دولت یا شهرداری درآمدزایی نمی‌کند و در قالب یارانه به فقرا واگذار می‌شود. واگذاری این واحدها دائمی نیست و فقرا می‌توانند در موعدهای کوتاه‌مدت یا بلندمدت در آن ساکن شوند. میزان اجاره‌بهای این واحدهای مسکونی بسیار اندک و در حد هزینه‌های نگهداری ساختمان است. لازم است که تأکید شود مسکن اجتماعی لزوما به فقرا واگذار نمی‌شود و ممکن است در اختیار سالمندان، معلولان یا افرادی که تحت خشونت خانگی هستند یا محیط ناامن زندگی از نظر بهداشتی و... را تجربه می‌کنند، قرار بگیرد. معمولا ظرفیت این واحدها محدود است و افراد برای برخورداری از مسکن اجتماعی ثبت‌نام می‌کنند. استعلام و بررسی ادعای افراد توسط نهادهایی مانند شهرداری انجام می‌شود و پس از تخلیه مستأجران قبلی، واحد مسکونی در اختیار متقاضیان جدید قرار می‌گیرد.
تجربه استرالیا در مسکن اجتماعی
در کشور استرالیا اصطلاح «مسکن اجتماعی» به دو نوع مسکن اجاره‌ای یارانه‌ای اطلاق می‌شود: دسته اول مسکن عمومی که متعلق به دولت‌های ایالتی و منطقه‌ای است و دیگری مسکن اجتماعی، که توسط دولت‌های ایالتی و منطقه‌ای ساخته شده اما از سوی سازمان‌های غیرانتفاعی مدیریت می‌شود. در اغلب موارد دولت مالکیت این واحدهای مسکونی را به همان سازمان‌های غیرانتفاعی و خیریه واگذار کرده است.
تاریخچه مسکن عمومی در استرالیا به جنگ جهانی دوم برمی‌گردد. در آن زمان دولت استرالیا شروع به ساخت خانه‌هایی برای افراد کم‌درآمد کرد؛ خانواده‌های پرجمعیت و کسانی که از خدمت سربازی برمی‌گشتند، جزو این دسته از افراد بودند.
کشورهای مشترک‌المنافع و ایالت‌ها در طول دهه‌های 1940 و 1950 نزدیک به صد هزار خانه ساختند. این آغاز یک برنامه بزرگ مسکن عمومی در سراسر استرالیا بود. درحالی‌که هر ایالت نام متفاوتی روی برنامه خود گذاشته بود، اما مردم متوجه شدند که این واحدهای مسکونی عمومی متعلق به یک آژانس دولتی به نام اداره مسکن است و توسط دولت اداره می‌شود.
از آن زمان تاکنون، دولت‌های استرالیا در زمان‌های مختلف نقش کم و بیشی در افزایش تعداد مسکن عمومی به کشور داشته‌اند. همچنین با سازمان‌های مسکن غیرانتفاعی برای مدیریت (و گاهی اوقات مالکیت) املاک از طرف خود قرارداد بسته‌اند.
تعداد مسکن حمایتی در بازار مسکن استرالیا
مؤسسه بهداشت و رفاه استرالیا تخمین می‌زند که در حال حاضر حدود ۴۴۶ هزار واحد مسکن اجتماعی در سراسر استرالیا وجود دارد که حدود چهار درصد از کل واحدهای مسکونی این کشور است.
همان‌طور که یک مقاله در سال 2020 در The Conversation اشاره می‌کند، حدود 10 درصد از استرالیایی‌ها احتمالا در مقطعی طی 20 سال گذشته در مسکن اجتماعی زندگی کرده‌اند.
تفاوت اجاره مسکن اجتماعی و مسکن خصوصی
تفاوت اصلی اجاره مسکن اجتماعی با مسکن خصوصی در نحوه اخذ و تخصیص مسکن اجتماعی است. وقتی در بازار اجاره خصوصی به دنبال مسکن می‌گردید، با تمام افرادی که به دنبال خانه جدید هستند رقابت می‌کنید. شما مکان‌های مناسبی را که تبلیغ می‌شوند تماشا می‌کنید، خودتان به دیدن این املاک می‌روید و برای هر ملک درخواست‌های جداگانه ارسال می‌کنید. این می‌تواند بسیار وقت‌گیر، دشوار، استرس‌زا و اغلب بیهوده باشد اما مسکن اجتماعی بر اساس نیاز و درآمد خانواده و سایر شرایط تخصیص می‌یابد.
اجاره معمولا حدود 25 تا 30 درصد از درآمد قابل ارزیابی یک خانوار محاسبه می‌شود. اگر فردی واجد شرایط دریافت مسکن اجتماعی باشد، برای دریافت آن باید از طریق یک پورتال مرکزی ثبت‌نام کند و منتظر بماند تا زمانی که این واحدها در دسترس قرار می‌گیرد، مکانی به متقاضی اختصاص داده شود.
مسکن اضطراری
استرالیا مدل دیگری از مسکن دولتی به افراد آسیب‌پذیر عرضه می‌کند که به آن مسکن اضطراری می‌گویند. مسکن اضطراری در اختیار افرادی قرار می‌گیرد که در حال حاضر بی‌خانمان هستند یا تحت خشونت خانگی قرار دارند.
استرالیایی‌های مسن واجد شرایط از مسکن اجتماعی اجتناب می‌کنند. گروه اقدام مسکن برای سالمندان (HAAG) اخیرا دریافت که بیش از ۵۰۸ هزار استرالیایی بالای 55 سال با دارایی و درآمد کم تا متوسط در محل‌هاى اجاره‌ای خصوصی زندگی می‌کنند یا تا زمان بازنشستگی وام مسکن پرداخت می‌کنند. HAAG این گروه را «میانه گمشده» می‌نامد. این افراد شهروندان مسن و خارج از سن اشتغال هستند که ناچارند با درآمد کم و پس‌انداز پایین، اجاره‌های بالا یا اقساط سنگین وام مسکن را پرداخت کنند. این گروه ممکن است هرگز برای دریافت مسکن اجتماعی اقدام نکرده باشند و به همین دلیل زیر فشار مالی باشند.
این گزارش خاطرنشان می‌کند که بسیاری از افراد این گروه ممکن است واجد شرایط مسکن اجتماعی باشند، اما در لیست انتظار مسکن اجتماعی دولتی نباشند. دلایل احتمالی این امر عبارتند از: نبود آگاهی از الزامات واجد شرایط بودن، نگرانی در مورد زمان انتظار بیش از حد، تجربه بد در فرایند درخواست در گذشته و... . استرالیایی‌ها تأکید می‌کنند که با متعهدشدن دولت‌ها در سراسر کشور به ساخت مسکن اجتماعی بیشتر، ممکن است دسترسی بیشتری به این گزینه وجود داشته باشد و مسکن اجتماعی راحت‌تر در اختیار نیازمندان قرار گیرد؛ به‌ویژه برای افراد مسن‌تر کم‌درآمد که دچار بیماری، ناتوانی و فشار مالی هستند.
نکته دیگری که باید درباره مسکن اجتماعی در استرالیا اضافه کرد این است که بیشتر ایالت‌ها و مناطق، مسکن اجتماعی یا مسکن عمومی برای افراد کم‌درآمد ارائه می‌دهند، اما هرکدام قوانین خاص خود را دارند و شرایط متفاوتی برای واجدان این واحدهای مسکونی قائل شده‌اند. شرایطی که به طور عمده به میزان در دسترس بودن این واحدهای مسکونی اجتماعی برمی‌گردد. همچنین زمان انتظار می‌تواند بسیار متفاوت باشد و این مدت به فوریت نیاز افراد و محل زندگی‌شان بستگی دارد.
درخواست‌های مسکن اجتماعی توسط دولت‌های ایالتی و منطقه‌ای مدیریت می‌شوند و همگی دارای وب‌سایت‌هایی هستند که جویندگان مسکن می‌توانند واجد شرایط بودن خود را بررسی کنند و درخواست دهند.
