گرفتاری سازندگان سنتی

نوشین محجوب - گزارشگر

مقاومت سازندگان در ایران نسبت به روش‌ها و فناوری‌های نوین، چالش اصلی ساخت‌وساز کشور است. این نکته‌ای است که نادر خواجه‌احمد‌عطاری، عضو هیئت‌علمی مؤسسه تحقیقات راه و شهرسازی بر آن تأکید دارد و می‌گوید با وجود آنکه توان تولید مصالح ساختمانی مدرن و باکیفیت در ایران وجود دارد، چالش اصلی، مقاومت و سرسختی سازندگانی است که تمایل ندارند از تکنیک‌ها و ابزار نوین در ساخت‌وساز استفاده کنند و به همین دلیل ساخت‌وساز مسکن در کشور سنتی، پرهزینه، کند و گاه پرخطر است.

این پژوهشگر همچنین توضیح می‌دهد که وفور ورود افراد غیرمتخصص به صنعت ساختمان کشور سبب شده که فهماندن اهمیت استفاده از فنون، روش و ابزارهای جدید ساخت‌وساز در کشور دشوار باشد. مقاومت سازندگان ایرانی نسبت به استفاده از فنون و ابزار روز در ساخت‌وساز چالشی است که نادر خواجه‌احمدعطاری، عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی بر آن تأکید دارد و می‌گوید این مسئله باعث شده تولید مصالح ساختمانی جدید در ایران بازار مناسبی نداشته و بساط ساخت‌وساز سنتی همچنان در ایران داغ باشد.

این عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی با اشاره به اینکه ساختمان‌سازی در جهان به سمت مصالح سبک‌تر، مقاوم‌تر و بهینه‌تر از نظر کارایی می‌رود، می‌گوید: «در حال حاضر، فناوری‌های نوین در صنعت ساختمان بر روش‌های جدید ساخت‌وساز تمرکز دارند. یکی از مهم‌ترین تحولات، حرکت به سمت سیستم‌های ترکیبی و مصالح نوین است که در ایران نیز برخی از آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فناوری‌ها شامل استفاده از مصالح سبک‌تر، مقاوم‌تر و بهینه‌تر از نظر انرژی هستند».

او توضیح می‌دهد: «ایران به لحاظ توانایی تولید فناوری‌های نوین در صنعت ساختمان مشکلی ندارد، اما سیاست‌گذاری‌ها در این زمینه نادرست است؛ چراکه در کشور ما همچنان روش‌های سنتی در ساخت‌وساز رواج دارد و دلیل آن نبود سیاست‌های حمایتی برای استفاده از تکنولوژی‌های جدید است و اگر سیاست‌گذاری‌ها اصلاح شوند، می‌توان با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های موجود، این فاصله را کاهش داد».

این پژوهشگر تأکید می‌کند: «امروزه در جهان، دیدگاه‌های حاکم بر ساخت‌وساز تغییر کرده است. به عنوان مثال در گذشته، ساختمان‌ها به گونه‌ای ساخته می‌شدند که ممکن بود آسیب ببینند، اما هدف اصلی حفظ جان ساکنان بود. امروزه، علاوه بر ایمنی، پایداری سازه نیز اهمیت بالایی دارد و در کشورهای زلزله‌خیز، همچنان پایه اصلی مصالح فولادی است، ولی استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند میراگرها، سیستم‌های BRB و سبک‌سازی دیوارها و سقف‌ها نیز به‌طور گسترده رواج یافته است».

خواجه‌احمدعطاری درباره سطح کیفیت و قیمت مصالح ساختمانی ایرانی هم توضیح می‌دهد: «در حال حاضر بسیاری از مصالح ساختمانی پیشرفته در داخل کشور تولید می‌شوند و از نظر قیمت، حتی ارزان‌تر از نمونه‌های خارجی هستند، اما مسئله اصلی، تولید مصالح ساختمانی نوین و فناوری آن در کشور نیست، بلکه چالش اصلی، نبود آگاهی و پذیرش این مصالح توسط سازندگان سنتی است و بسیاری از سازندگان به دلیل ناآگاهی یا نداشتن تمایل به تغییر، از مصالح نوین استفاده نمی‌کنند».

او ادامه می‌دهد: «ما در ایران مصالح فناورانه تولید می‌کنیم، اما مشکل اصلی در بهره‌برداری از این مصالح و روش‌های اجرای آنهاست. یعنی اگرچه فناوری تولید وجود دارد، اما در مرحله استفاده و اجرا، همچنان روش‌های سنتی بر بازار غالب هستند». این پژوهشگر تأکید می‌کند: «برای یک تحول اساسی در صنعت ساختمان، باید از روش‌های درست و مبتنی بر علم مهندسی استفاده شود. در حال حاضر، مشکل اصلی این است که در ایران هر فردی می‌تواند وارد حوزه ساخت‌وساز شود، درحالی‌که در کشورهای توسعه‌یافته، فقط شرکت‌های تخصصی حق ساخت‌وساز دارند. اگر در ایران نیز این روند اصلاح شود و تنها متخصصان این حوزه فعالیت کنند، می‌توان شاهد جهش قابل‌توجهی در صنعت ساختمان بود و بدون شک تحول در صنعت ساختمان نیازمند تغییر نگاه سازندگان، سیاست‌گذاران و مصرف‌کنندگان است. باید فرهنگ‌سازی و آموزش لازم برای استفاده از فناوری‌های جدید صورت گیرد تا کیفیت و دوام ساختمان‌ها به سطح استانداردهای جهانی برسد، اما مسئله این است که شمار قابل توجه افراد غیرمتخصص در این صنعت سبب شده اصلاحات ساخت‌وساز در کشور و تغییر دیدگاه‌های آنها مشکل باشد و به نظر می‌رسد که ضرورت دارد فعالیت‌های ساخت‌وساز در کشور مشروط به تخصص و سواد آکادمیک در این حوزه باشد و جلوی ورود بیشتر افراد غیرمتخصص به این صنف و رسته گرفته شود».