وزارت ارتباطات در دولت چهاردهم؛
عدالت ارتباطی و عبور از شکاف دیجیتال
از چند دهه قبل که حوزه ارتباطات عمدتا به انواع مراسلات پستی، مکاتبات یا مکالمات تلفنی محدود بود، تا به امروز که عرصه فناوری‌های ارتباطی با تحولات شگرف و به‌شدت شتابانی مواجه شده، شاخص دسترسی به ارتباطات از شرط‌ها و پیشران‌های اصلی توسعه کشورها تلقی شده است. در همین راستا، مجامع بین‌المللی و دولت‌ها به اهمیت شناسایی آسیب‌های ناشی از شکل‌گیری شکاف دیجیتال و فقدان عدالت ارتباطی آگاهی یافتند و با سرمایه‌گذاری‌های عظیم، درصدد رفع تدریجی محرومیت‌های ارتباطی برآمدند.
علیرضا عبداللهی‌نژاد، مشاور وزیر و رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط‌عمومی وزارت ارتباطات: از چند دهه قبل که حوزه ارتباطات عمدتا به انواع مراسلات پستی، مکاتبات یا مکالمات تلفنی محدود بود، تا به امروز که عرصه فناوری‌های ارتباطی با تحولات شگرف و به‌شدت شتابانی مواجه شده، شاخص دسترسی به ارتباطات از شرط‌ها و پیشران‌های اصلی توسعه کشورها تلقی شده است. در همین راستا، مجامع بین‌المللی و دولت‌ها به اهمیت شناسایی آسیب‌های ناشی از شکل‌گیری شکاف دیجیتال و فقدان عدالت ارتباطی آگاهی یافتند و با سرمایه‌گذاری‌های عظیم، درصدد رفع تدریجی محرومیت‌های ارتباطی برآمدند.
امروزه بهره‌برداری از شبکه فراگیر اینترنت و سایر فناوری‌های مرتبط با انقلاب صنعتی چهارم، مزایای متنوع و زیادی خلق کرده و امکانات بسیاری پیش‌روی ما گذاشته‌اند؛ این امکان را می‌دهند که مهارت جدیدی را در یک دوره آنلاین بیاموزیم، تراکنش‌های بانکی را تنها با چند کلیک انجام دهیم، شغلی درآمدزا ایجاد کنیم و فرصت‌های بی‌شماری برای توسعه فردی و جمعی در اختیار داشته باشیم. به همین جهت است که در نبود عدالت ارتباطی، شاهد انواع ناترازی در توزیع ثروت و انبوهی از فرصتسوزیها در کشور خواهیم بود که می‌تواند به انزوا، محرومیت، فقر و انبوهی از مسائل و مشکلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و حتی امنیتی منتهی شود. با آگاهی از گستره و عمق این تحولات و آثار آنی و آتی آنهاست که نقش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌عنوان نهاد راهبر و متولی این عرصه، در مرحله‌ای تاریخی و تحول‌آفرین قرار دارد و هرگونه تعلل و کندی در ایجاد و توسعه بسترهای دسترسی به ارتباطات، مترادف با انبوهی از فرصتسوزیها و محرومیت‌ها خواهد بود و در سمت دیگر ماجرا، ایجاد برابری در دسترسی به ارتباطات، منجر به شکوفایی ظرفیت‌ها و استعدادهای ملی در سراسر کشور خواهد شد.
دکتر سیدستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با اشراف و تأکید بر نقش بسترهای ارتباطی پرسرعت و پایدار، به‌عنوان شرط الزامی برای توسعه، پیشرفت و آبادانی کشور، موضوع «عدالت ارتباطی» را در زمره مأموریت‌های اصلی این وزارتخانه لحاظ کرده است؛ چنان‌که در برنامه‌های ارائه‌شده وزیر نیز مسائلی همچون:
توسعه زیرساخت‌های ارتباطی مبتنی بر فیبر نوری (بند الف ماده ۶۵ برنامه هفتم) و فراهم‌سازی اتصال و دسترسی پرسرعت و کمک به توسعه خدمات و محتوا راه‌اندازی صندوق توسعه شبکه تار (فیبر) نوری (بند ب ماده ۶۶ برنامه هفتم) توسعه شبکه ارتباطات همراه از طریق نسل جدید ارتباطی 5G، مقابله با تحریم‌های ارتباطی، مدیریت بهینه و استفاده از کلیه ظرفیت‌های طیف فرکانسی ارتقای شاخص سرانه سرعت دسترسی به اینترنت راه‌اندازی مراکز قطب نگهداری، تبادل ترافیک و پردازش داده‌های بین‌المللی برای صادرات خدمات و افزایش دسترسی مشتریان بین‌الملل حضور فعال و مؤثر در تعاملات بین‌المللی در حوزه حکمرانی اینترنت (مانند نشانی IP و نام‌های دامنه) و حوزه فضایی ارتقای کمّی و کیفی و تسهیل دسترسی آحاد جامعه به خدمات الکترونیکی و فضای مجازی و ایجاد عدالت ارتباطی در کشور هم‌افزایی با سایر وزارتخانه‌ها مانند نفت و نیرو جهت هوشمندسازی و کاهش تدریجی ناترازی‌های موجود وزارت راه و شهرسازی، منابع طبیعی، شهرداری‌ها و استانداری‌ها برای توسعه فیبر، احداث ایستگاه‌های مخابراتی و اجرای بهینه برنامه‌ها در کشور و نظایر آن را مورد توجه ویژه‌ای قرار داده است.
نظر به این رویکرد راهبردی به مقوله توسعه ارتباطات، از ابتدای کار وزارت ارتباطات در دولت وفاق ملی گام‌های مهمی برداشته شده که اهم آنها عبارت‌اند از:
ایجاد تیم تخصصی و کارشناسی برای بررسی و شناسایی آسیب‌ها در زیرساخت‌های شبکه دسترسی انتصاب فوری مشاور وزیر در توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات در مناطق روستایی و مجری طرح خدمات عمومی اجباری (USO) و اتصال بیش از ۸۰۰ روستا به اینترنت باکیفیت از آغاز فعالیت دولت چهاردهم تاکنون تصویب اساسنامه صندوق توسعه شبکه تار (فیبر) نوری آغاز برنامه پایش کیفیت اینترنت در کشور اعمال اصلاحات و رفع مشکلات طرح ملی فیبر نوری و تغییر شاخص پوشش به اتصال در جهت خدمت‌رسانی بهتر و شفاف‌تر به مردم پیش‌بینی طرح‌ها و برنامه‌های متعدد تشویقی برای حمایت از اپراتورهای ارتباطی و فیبر نوری هماهنگی‌ها و رایزنی‌های فشرده با افراد و نهادهای مرتبط و اجرای برنامه دولت در رفع محدودیت‌های دسترسی به پلتفرم‌های پرکاربرد واتس‌آپ و گوگل‌پلی پرتاب دو ماهواره ارتباطی در دولت چهاردهم و فراهم‌سازی مقدمات پرتاب دو ماهواره دیگر تا پایان سال جاری پیگیری رفع مشکلات و چالش‌های واگذاری فرکانس‌های توسعه نسل پنجم موبایل رفع مانع واردات برخی گوشی‌های پیشرفته موبایل در طرح ریجستری آیفون مذاکره با تولیدکنندگان گوشی‌های خارجی برای برقراری امکان اتصال به 5G برای ایرانیان ایجاد تدابیر و اقدامات فوری برای برقراری ارتباطات کشور در زمان‌های قطعی برق.
اقدامات اشاره‌شده تنها برخی از فعالیت‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در چند ماه گذشته، یعنی از ابتدای کار دولت چهاردهم تاکنون است که با پیگیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده صورت پذیرفته‌اند.
پیش‌بینی می‌شود آثار برنامه‌های انجام‌شده و در دست اقدام در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت جدید، علاوه بر کاهش شکاف‌ها و نابرابری‌های ارتباطی، به خلق فرصت‌های برابرتر برای تمامی ایرانیان منتهی خواهد شد.
